KONCEPCJE PAŃSTWA I WŁADZY W POLSKICH REALIACH XIX W.doc

64 - KONCEPCJE PAŃSTWA I WŁADZY W POLSKICH REALIACH XIX W. - ASIA HELUSZKA

Z nastawieniem XIX w. Zmieniła się koncepcja państwa i władz. Niemniej jednak i tutaj można mówić o kilku koncepcjach.

Nastąpił upadek RP szlacheckiej. Naród dążył do naprawy rządu oraz uzdrowienia struktury gospodarczej i społecznej państwa. Proces likwidacji stosunków feudalnych i nierówności stanowych doprowadził w XIX w do wytworzenia się nowoczesnego i zdolnego do życia społeczeństwa. Nowe państwo oparte miało być o hasła: wolności, całości i niepodległości. Rozpoczęto rozwijać bujnie stosunki kapitalistyczne. Nastąpił rozkład panującego stanu szlacheckiego. Nowe państwo miało się opierać na nowych klasach: burżuazji i ploretariatu. Opierano swe wizje na klasach inteligenckich miasta. Brano pod uwagę zróżnicowanie wśród chłopstwa.

Realia Polski XIX w można podzielić na 2 podokresy:

1. narastanie kapitalizmu – wtedy to mamy do czynienia z napoleońską wizją państwa tj. konstytucyjnego Księstwa Warszawskiego, gdzie władza jest bezgranicznie oddana cesarzowi. Później nastał czas Królestwa Polskiego, które miano konstytucji zdominowane było przez stronę rosyjską. Na tym tle budziło się powstanie listopadowe, gdzie chciano utworzyć państwo wolne, konstytucyjne z inteligencją na czele.
2. Rozwinięty kapitalizm – tutaj uaktywnił się ruch organiczny i wizja państwa – jednego organizmu, gdzie ważny jest każdy. Ważne, że inicjatywę przejęły masy chłopskie, nieposiadające.

Na tle powstań do głosu dochodziły różne obozy i różne wizje. Państwo tak czy inaczej miało mieć konstytucję, armię, stałe granice, niepodległość, ustosunkowane sprawy społeczne i inteligentną władzę.

Przykłady konkretnych koncepcji ( wizje państwa) :

·         tajne związki – w czasach napoleońskich podzielone były na obozy (tendencje):

·         szlachecka – odbudowa Polski przedrozbiorowej

·         burżuazyjna – głosząca potrzebę reform i zrównoważenie stanów

·         plebejska – wyzwolenie chłopstwa

·         Adam Czartoryski

·         państwo zorganizowane na przykład Rosji w oparciu o konstytucję Królestwa

·         odbudowa państwa miała polegać na związaniu się z Rosją węzłem dynastycznym

·         Napoleon - Księstwo Warszawskie miało być wzorowane na Francji ( miało to być państwo wasalne)

·         państwo beż różnic stanowych, feudalizmu

·         państwo konstytucyjne

·         władzę stanowić miele wierni Napoleonowi

·         Rewolucjoniści /powstańcy

·         państwo konstytucyjne / obywatelskie

·         władza – inteligencją

·         brak różnic stanowych

·         z czasem wizja państwa demokratycznego

·         obywatele wolni i równi wobec prawa

·         rządzić mieli też ci, którzy dowodzili powstaniami