TRAWIENIE I WCHŁANIANIE WĘGLOWODANÓW.doc

TRAWIENIE I WCHŁANIANIE WĘGLOWODANÓW

     Węglowodany przyjmowane w pożywieniu mają różną budowę, dlatego zróżnicowany jest ich proces trawienia. Wszystkie węglowodany trawione są w różnych odcinkach przewodu pokarmowego do cukrów prostych, ponieważ tylko w takiej formie mogą zostać wchłonięte.

Sacharoza – jest trawiona dopiero w jelicie cienkim, gdzie działa sacharoza. Enzym ten produkowany jest przez ścianę jelita cienkiego.

Laktoza – również rozkładana jest w jelicie cienkim przez laktozę. Aktywność tego enzymu jest największa u osesków i zmniejsza się z wiekiem.

Skrobia – Trawienie skrobi rozpoczyna się w jamie ustne, gdzie działa amylaza ślinowa, będąca składnikiem śliny. Rozbija ona wiązania 1,4-α- glikozydowi powstają różne długie dekstryny. Enzym ten działa jednak stosunkowo krótko. Jego optymalne pH wynosi 6,7 idlatego nie działa już w żołądku, gdzie unieczynniany jest przez niskie pH ( 1,5 – 2,0 ).

     Dekstryny trawione są dopiero w dwunastnicy. Wraz sokiem trzustkowym dostaje się amylaza trzustkowa. Enzym ten kontynuuje działanie amylazy ślinowej, rozbijając wiązania 1,4 –α- glikozydowe. Amylaza trzustkowa działa jednak dłużej, w wyniku czego z dekstryn powstają maltoza i izomaltoza. Obydwa trawione są w jelicie cienkim, którego ściana maltazę i izomaltazę. Enzymy te rozbijają wiązania glikozydowi w maltozie i izomaltozie, uwalniając glukozę. W podobny sposób jak skrobia trawieniu ulega glikogen.

WCHŁANIANIE WĘGLOWODANÓW

     Węglowodany wchłaniane są z przewodu pokarmowego w formie cukrów prostych – glukoza i galaktoza głównie na drodze transportu czynnego w symporcie z sodem, natomiast fruktoza na drodze transportu biernego.

     Transport czynny glukozy związany jest z wykorzystaniem energii z ATP. Przebiega on w sprzężeniu z działaniem ATP – azy sodowo –potasowej. Energia z ATP nie jest potrzebna bezpośrednio do transportu glukozy, ale konieczna jest dla działania pompy sodowej, która wyrzuca sód z komórki wbrew gradientowi stężeń. Sód wraca do komórki na zasadzie różnicy stężeń, a w symporcie z nim transportowana jest glukoza. W ten sam sposób wchłaniana jest również galaktoza.

Trawienie węglowodanów
              Trawienie węglowodanów rozpoczyna się w jamie ustnej. Pokarm znajdujący się w jamie ustnej zostaje rozdrobniony na mniejsze kawałki i przeżuty.
Podczas żucia, w którym biorą udział zęby, mięsnie policzków i warg kurczą się, aby wspomóc działanie języka przesuwającego pokarm wewnątrz jamy ustnej. W jamie ustnej pokarm jest wymieszany ze śliną zawierającą enzym- amylazę, która rozkłada skrobię (wielocukier) na mniejsze fragmenty z odłączeniem maltozy (dwucukru).
Gdy pokarm jest przeżuty i nadtrawiony przez amylazę ślinową, język kształtuje z niego kęsy otoczone śluzem, gotowe do dalszej podróży przez przewód pokarmowy. Pokarm dostaje się do gardła (wspólny odcinek dla układu pokarmowego i oddechowego), dalej przez przełyk do żołądka, a z niego porcjami do jelita cienkiego. Tutaj następuje dalszy etap trawienia węglowodanów. W dwunastnicy pod wpływem zespołu amylaz trzustkowych i jelitowych dochodzi do rozkładu krótszych fragmentów skrobi na cząsteczki maltozy.
Wszystkie dwucukry (maltoza, laktoza, sacharoza) znajdujące się w dwunastnicy zostają rozłożone przez odpowiednie enzymy jelita cienkiego na cukry proste (glukoza, fruktoza, galaktoza).
I tak enzym maltaza rozszczepia maltozę na dwie cząsteczki glukozy, enzym sacharaza- rozkłada sacharozę na glukozę i fruktozę, a enzym laktaza- rozkłada lakozę na glukozę i galaktozę.

Trawienie Węglowodanów

Ich trawienie rozpoczyna się w jamie ustnej. Dzieje się to za sprawą ptialiny, zwanej też amylazą ślinową. Starannie przeżuty kęs, dokładnie zmieszany ze śliną, będzie nadal dzięki tym enzymom podlegał trawieniu w żołądku. Dalszy ciąg rozkładu odbywa się w dwunastnicy dzięki amylazie trzustkowej i jelicie cienkim (amylaza jelitowa). Końcowym produktem trawienia węglowodanów są cukry proste. Z nich największe znaczenie dla organizmu ma glukoza. Glukoza wchłania się do krwi w jelicie cienkim. Zdrowy organizm utrzymuje jej poziom w surowicy w granicach 80 – 120mg%. Zachowanie tej normy jest warunkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania tkanek i narządów. Szczególnie ważne jest to dla mózgu, dla którego glukoza jest jedynym substratem energetycznym.

Żeby komórki mogły wykorzystywać zawartą we krwi glukozę, potrzebny jest odpowiedni poziom insuliny. Bodźcem do jej wydzielania są między innymi sygnały z receptorów jelitowych. Sygnał do trzustki wysyłany jest, zanim glukoza przeniknie do krwi. Receptory mają zdolność rejestrowania chwilowego stężenia cukru, a nie jego bezwzględnej ilości. Jeżeli zjemy posiłek o skoncentrowanej zawartości cukru, to choćby było go obiektywnie niewiele – powstanie alarm w organizmie. Wówczas wydzielona w nadmiarze w stosunku do rzeczywistej potrzeby ilość insuliny spowoduje spadek poziomu glukozy we krwi. Nawet niewielkiego stopnia niedocukrzenie powoduje rozdrażnienie, senność, niepokój i łaknienie słodyczy. Powtarzające się takie incydenty doprowadzają do wyczerpania trzustki. W takiej sytuacji może rozwinąć się cukrzyca II typu.

WAŻNE

Żeby glukoza uwalniała się powoli – trzeba jeść wolno trawione węglowodany złożone; takie jak skrobia, zawarta w produktach roślinnych, głównie warzywach i ziarnach zbóż. Oczyszczenie ziarna (pozbawienie go otoczki) niepotrzebnie przyspiesza trawienie węglowodanów; usuwa też cenne związki mineralne, witaminy i znaczną część błonnika. Sacharoza i inne dwucukry zawarte w warzywach, występują w niewielkim stężeniu i w towarzystwie błonnika, co korzystnie wpływa na trawienie.

Organizm ma możliwość gromadzenia niewielkiego zapasu glukozy. Produkowany z niej glikogen magazynowany jest w wątrobie i mięśniach. Węglowodany są wykorzystywane w wielu procesach metabolicznych. Stanowią też materiał budulcowy i substrat do produkcji niektórych związków biologicznie czynnych, ale ich podstawową funkcją jest dostarczanie energii. W zdrowej diecie 80% kalorii pochodzi właśnie z tych związków. Spalanie węglowodanów to proces bezodpadowy, jeżeli jednak źródłem węglowodanów są rośliny, to zawierają one sporo błonnika, który pełni w diecie ważną rolę. Błonnik, dzięki zwiększeniu masy pokarmowej, umożliwia prawidłowe tworzenie stolca i pobudzając perystaltykę jelit przeciwdziała zaparciom. Wiąże także kwasy żółciowe, co umożliwia obniżanie poziomu cholesterolu.