UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO
w Bydgoszczy
WYDZIAŁ PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII
PROGRAM NAUCZANIA
Opracowanie: dr hab. Paweł Izdebski
1. Przedmiot: Psychologia różnic indywidualnych
2. Kierunek: Psychologia, studia stacjonarne i niestacjonarne
3. Specjalność:
4. Rok studiów i semestr: I rok, II semestr.
5. Liczba godzin: W - 30, K - 15,
6. Forma zaliczenia:
ćwiczenia: zaliczenie z oceną (praca własna i zaliczenie na podstawie pracy pisemnej);
wykład: egzamin pisemny z treści wykładów i literatury podstawowej.
7. Środki dydaktyczne:
wykład, multimedia, dyskusja.
8. Cele nauczania:
Celem wykładów jest opanowanie podstawowych zagadnień teoretyczno-metodologicznych dotyczących psychologii różnic indywidualnych.
Celem ćwiczeń jest zdobycie umiejętności stosowania wiedzy dotyczącej adaptacyjnych zdolności intelektualnych, cech osobowości( temperamentu) i stylów poznawczych w psychologii; prowadzenia badań standardowymi metodami diagnostycznymi.
· WYKŁAD:
Paradygmat psychologii różnic indywidualnych oraz podstawowe kategorie opisowe różnic indywidualnych. Rodzaje kryteriów stosowane przy typologiach. Podstawowe pytania psychologii różnic indywidualnych.
Zdolności intelektualne – pojecie oraz psychometryczne koncepcje inteligencji (koncepcje czynnika ogólnego, modele czynników równorzędnych, koncepcja inteligencji wielorakich).
Temperament jako składnik osobowości – kryteria definicyjne oraz modele temperamentu dzieci i dorosłych.
Rola temperamentu w regulacji stymulacji. Temperament a działanie (efektywność i styl działania). Temperament a inne cechy osobowości (formalne a treściowe cechy zachowania); mechanizmy wpływu, dane empiryczne. Temperament a przystosowanie i zdrowie; „tempera mentalny czynnik ryzyka”. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym.
Osobowość – pojęcie oraz koncepcje super czynników osobowości : model PEN oraz pięcioczynnikowy model osobowości.
Genetyczne oraz środowiskowe uwarunkowania cech osobowości – badania międzykulturowe. Pojęcie wskaźnika odziedziczalności. Badania bliźniąt i badania adopcyjne. Różnice rasowe, międzyśrodowiskowe i międzykulturowe.
· KONWERSATORIUM:
Rola temperamentu w regulacji stosunków człowieka z otoczeniem - podstawowe pojęcia i założenia Regulacyjnej Teorii Temperamentu Strelau`a oraz Transakcyjnego Modelu Temperamentu Eliasza. Znaczenie cech temperamentu dla efektywności wykonywanych czynności - style działania (wspomagający i prostolinijny) oraz różne rodzaje reakcji na stres. Zależności między temperamentem a inteligencją płynną i skrystalizowaną - ich znaczenie w funkcjonowaniu psychicznym jednostki. Spór wokół czynnika “g”. Triarchiczna teoria inteligencji Sternberga - Spojrzenie na inteligencję z perspektywy komponentowej, doświadczeniowej i kontekstualnej. Funkcjonalne znaczenie inteligencji przejawiające się w różnych aspektach życia codziennego Inteligencja a zdolności - funkcjonowanie osób wybitnie zdolnych. Podział talentów uwzględniający najważniejsze obszary działania. Mechanizm twórczości - w asocjacyjnej koncepcji twórczości, podejściu postaciowym, psychodynamicznym i behawioralnym.
Indywidualne cechy twórców - wgląd, emocje i nastroje sprzyjające twórczości, motywacja do aktywności twórczej.
Adaptacyjna rola cech osobowości. Metoda badania osobowości – diagnoza psychometryczna. Diagnozowanie osobowości za pomocą standaryzowanych kwestionariuszy – „kulturowa adaptacja inwentarzy osobowości”.
Styl poznawczy – pojęcie oraz charakterystyka wybranych stylów. Funkcje oraz geneza stylu poznawczego – wyznaczniki środowiskowe oraz korelaty osobowościowe. Podstawowe metody stosowane do diagnozy stylu poznawczego.
10. Literatura obowiązkowa:
- Hornowska E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Matczak A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN. r. 1 i r. 2.
- Nęcka E. (2003). Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. r. 2, r. 3, r. 5, r. 7.
- Strelau J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. r. 2, r. 3, r.6, r. 7.
11. Literatura zalecana:
- Eliasz A. (1981). Temperament a system regulacji stymulacji. Warszawa: PWN.
- Gardner H., Kornhaber M.L., Wake, W.K. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa: WSiP.
- Strelau J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Strelau J. (2006). Temperament jako regulator zachowania. Gdańsk: GWP.
- Zawadzki B. (2002). Temperament – geny i środowisko. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
· zaliczeniowych:
opanowanie treści lektur, sprawdzian pisemny.
· egzaminacyjnych:
opanowanie treści wykładów i lektur obowiązkowych.
esi4