Paweł ostaszewski – procesy warunkowania
Uczenie się – proces powstawania – poprzez doświadczenie – względnie trwałych zmian w zachowaniu
2 rodzaje uczenia się:
· Warunkowanie klasyczne – jednostki uczą się przewidywać pojawienie się ważnych wydarzeń w środowisku i przygotowywać na nie
· Warunkowanie instrumentalne – uczą się, które z ich zachowań przynoszą korzystne a które niekorzystne zmiany w środowisku
17.1 Warunkowanie klasyczne
Proces, w którego przebiegu bodziec obojętny w wyniku podawania długotrwale z bodźcem, który bez uprzedniego uczenia wywołuje określoną reakcje (bodziec bezwarunkowy), nabiera zdolności do wywoływania tej reakcji. (Bodziec warunkowy)
Reakcja wywołana przez bodziec warunkowy – reakcja warunkowa, odruch warunkowy
17.1.1 Podstawowy paradygmat badawczy oraz podstawowe pojęcia
Iwan Pawłow – doświadczenie z psem, nabywanie reakcji warunkowej poprzez podawania z bodźcem bezwarunkowym dodatkowego bodźca, skutkowały tym ze bodziec obojętny stawał się bodźcem warunkowym i wyzwalał reakcje warunkowa. Jeżeli w kolejnych próbach za bodźcem warunkowym nie szedł bodziec bezwarunkowy reakcja ulegała wygaszeniu (wygaszenie odruchu warunkowego), Jeżeli po pewnym czasie znowu zaprezentowano bodziec warunkowy to wystąpiła reakcja warunkowa – spontanicznie odnowiona reakcja warunkowa
Reakcja warunkowa Tym silniejsza im podobne bodźce do bodźca warunkowego
Różnicowanie bodźca – uczenie się, po których bodźcach reakcja warunkowa a po których nie, różnicowanie bodźców podobnych
17.1.2
Reakcja warunkowa pełni funkcje adaptacyjną
Czasami reakcja warunkowa stanowi przeciwieństwo reakcji bezwarunkowej – podanie morfiny skutkuje podniesieniem progu bólu – znieczulenie. W badaniach na szczurach wskazano ze, kiedy umieści się szczura na płytce, której temperatura rośnie to szczur o podaniu morfiny przebywa dłużej na niej. Morfina – bodziec bezwarunkowy dla reakcji bezwarunkowej – podniesienia progu bólu, zastrzyk bodźcem warunkowym. Szczurom, którym podano sól fizjologiczna w zastrzyku szybciej zeskakiwały a wiec reakcja warunkowa zmniejsza próg bólu – odwrotność reakcji bezwarunkowej
17.1.3.
Czego organizm uczy się w warunkowaniu klasycznym? Związku miedzy bodźcem warunkowym a bezwarunkowym? Czy związku miedzy bodźcem warunkowym a reakcja warunkowa?
Pierwsza koncepcja to teoria S-S, druga S-R, dowody popierają obie teorie :D
Badania wskazujące na tworzenie związków miedzy bodźcami prowadzone SA zgodnie ze schematem badawczym określanym mianem sensorycznego przedwarunkowania:
Wytwarza się związek miedzy bodźcami S-S i kiedy jeden bodźce nabiera znaczenia warunkowego drugi również
Eksperymenty potwierdzajace S-R to schematy badawcze warunkowania drugiego rzędu:
· Wytwarza się odruch warunkowy na bodziec warunkowy
· Podaje się go łącznie z innym bodźcem
· Zmienia się rodzaj reakcji warunkowej dla stosowanego bodźca warunkowego
· Drugi bodziec wywołuje reakcje warunkowa wytwarzana w pierwszej części badania
· W przebiegu procesu warunkowania wytwarzają się związki miedzy bodźcami warunkowymi i reakcjami warunkowymi!!
s
17.1.4
Relacje czasowe
Warunkowanie wsteczne – gdyby znak zakrętu pojawiał się za zakrętem i informował ze już nie trzeba hamować – bodziec warunkowy pojawia się po bodźcu bezwarunkowym i zaczyna wywoływać hamowanie warunkowe – aktywne tłumienie reakcji warunkowej ( tylko, gdy dysponujemy wyuczona reakcja warunkowa)
Po dłuższym czasie prezentacji bodźca warunkowego bez następującym po nim bodźca bezwarunkowego organizm przestaje wykonywać reakcje warunkowa a bodziec warunkowy staje się bodźcem hamulcowym (hamowanie wewnętrzne)
Hamowanie zewnętrzne – zaprzestanie wykonywania reakcji warunkowej na skutek działania nowego bodźca wynika z rywalizacji reakcji warunkowej i orientacyjnej
17.1.5.
Polaczenia utrwalają się wtedy, gdy określone bodźce warunkowe stanowią najlepsze źródło informacji o mających nastąpić bodźcach bezwarunkowych
Robert Rescola – udowodnił ze musi być zależność między bodźcem warunkowym i a pojawieniem się bodźca bezwarunkowego. Wyróżnił 2 prawdopodobieństwa:
· Prawdopodobieństwo ze bodziec bezwarunkowy pojawi się po wystąpieniu bodźca warunkowego
· Prawdopodobieństwo ze bodziec bezwarunkowy wystąpi przy braku bodźca warunkowego
Najlepsze efekty, kiedy gdy bodziec bezwarunkowy prezentowany jest po bodźcu warunkowym oraz gdy bodziec bezwarunkowy nigdy nie występuje bez bodźca warunkowego
Warunkowanie zachodzi również, gdy bodziec bezwarunkowy występuje częściej po bodźcu warunkowym niż bez niego
Negatywna zależność miedzy, bodzcami – gdy bodziec bezwarunkowy występuje częściej bez bodźca warunkowego niż po nim, bodziec warunkowy nabiera znaczenia hamującego
Innym czynnikiem jest wyrazistość bodźca warunkowego – równoczesne stosowanie 2 bodźców warunkowych prowadzi do powstania zależności tylko jednym z nich, drugi ulega zacienieniu
Jeżeli zostanie wytworzona zależność między bodźcem warunkowym i bodźcem bezwarunkowym to dodanie do bodźca warunkowego drugiego elementu nie prowadzi do powstania zależności miedzy drugim bodźcem i bodźcem bezwarunkowym
Jeśli wraz z dodaniem nowego bodźca do istniejącego Bozca warunkowego zmienimy siłę bodźca bezwarunkowego, bodziec stanie się:
Bodźcem warunkowym lub hamulcem warunkowym, ( jeśli siła bodźca bezwarunkowego będzie zmniejszona)
Efekt blokowania wskazuje na selekcje związków miedzy bodźcami war i bezwarunkowymi, gdy bodźce warunkowe SA jednakowo predyktywne dla bodźca bezwarunkowego
Wszystko zależy od informacji, jeżeli bodziec nic nie wnosi reakcja się nie tworzy, jeżeli sygnalizuje cos nowego reakcja się utrwala
Teoria Rescorli – Wagnera – matematyczna formuła opisująca przyrost siły związku miedzy bodźcem warunkowym a bezwarunkowym wraz z powtarzającymi się próbami warunkowania
Zmiana siły związku jest proporcjonalna do:
· Roznic e miedzy maksymalna możliwa do wytworzenia w danych warunkach siła związku a siła związku występująca w poprzedniej próbie doświadczeniowej
· Stopnia wyrazistości bodźca warunkowego
psychologia-UJ