Czynności nauczyciela oraz uczniów podczas opowiadania jako metody kształcenia – założenia i przykład.
Plan referatu:
1. Opowiadanie jako forma wypowiedzi
2. Opowiadanie jako metoda kształcenia
3. Urozmaicenie budowy gramatycznej i stylistycznej opowiadania
4. Wartość emocjonalna opowiadania
5. Zmiana sposobu interpretacji tekstu w zalezności od stopnia rozwoju poznawczego dziecka
6. Multimedia a opowiadanie
Opowiadanie jest podstawową formą wypowiedzi narracyjnej. Zawiera fabułę, czyli układ zdarzeń. W opowiadaniu największe znaczenie ma akcja – ciąg zdarzeń przyczynowo-skutkowych.
Jako metoda kształcenia, opowiadanie charakteryzuje się luźną kompozycja oraz umieszczeniem obok akcji opisów, monologów i dialogów.
Aby nauczyciel sprawdził się w roli narratora musi odznaczać się wysoką kompetencją komunikacyjną. Jest ona jednostkową umiejętnością używania języka odpowiednio do odbiorcy oraz okoliczności towarzyszących procesowi komunikacji, wymaga umiejętnego stosowania reguł gramatycznych, konstruowania wypowiedzi poprawnych i adekwatnych do danej sytuacji. Nauczyciel zdobywa i rozwija kompetencję komunikacyjną poprzez czytanie literatury przeznaczonej dla dzieci i młodzieży a także obserwowanie reakcji słuchaczy.
Opowiadanie winno być urozmaicone gramatycznie i stylistycznie, co przyczynia się do rozwoju językowego słuchaczy oraz służy ich przeżyciom. Może zatem łączyć czas teraźniejszy z przeszłym, a akcja może być przedstawiona z perspektywy dowolnej osoby w liczbie pojedyńczej lub mnogiej.
Wartość emocjonalna opowiadania sprawia, że dzieci uwielbiają słuchać tych samych baśni wielokrotnie, za każdym razem przeżywając je w inny sposób, interpretując zależnie od swojego rozwoju umysłowego.
Ewa Guttmejer, nawiązując do piagetowskiej teorii stadialnego rozwoju poznawczego, stwierdziła, że między III a IV klasą szkoły podstawowej rzeczywista dosłowność tekstu maleje z 25 do 4% uczniów; uznanie fikcji, ale bez potrzeby wnioskowania z 34 do 23% uczniów; treść utworu jako symbol treści ukrytej o charakterze przesłania moralnego z 21 do 56% uczniów, a reszta to interpretacje refleksyjne z fragmentarycznymi próbami uogólnień. Interpretacje te można porównywać do rozwoju poznawczego:
1. Przedoperacyjnego („Autor chciał powiedzieć o Małym Księciu, że pewnego razu pojechał do parku i zobaczył, jak róże rozmawiają, i pytał, dlaczego one rozmawiają”)
2. Operacji konkretnych („Autor chce opisać, w jaki sposób można oswoić zwierzęta tak, aby się nie bały”)
3. Operacji formalnych („Jak ktos kogoś kocha, lub coś kocha, i jest mu bardzo bliski, to wydaje mu się, że nie ma nic piękniejszego”)
Niejednokrotnie opowiadanie jest ilustrowane muzyką, która sama w sobie może byc opowieścią o uczuciach. Technologia multimedialna świetnie wspomaga takie inscenizowanie przeżyć, pozbawia jednak stałego konatku z żywym narratorem.
klejarka