PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
WPROWADZENIE
Czym jest psychologia społeczna? Jak można by zdefiniować tę dziedzinę nauki, która od
pewnego czasu zajmuje coraz więcej miejsca, nie tylko w obszarze działań naukowych, ale i
w szeroko rozumianej świadomości społecznej.
W tym względzie istnieje względna zgoda wśród wybitnych przedstawicieli
najważniejszych ośrodków psychologii społecznej, choć jej prominentny przedstawiciel
stwierdził, „że istnieje tyle definicji (…) , że ich liczba nieomal dorównuje liczbie
psychologów społecznych’ (Aronson, 2004). Mimo to prawie wszyscy określają ją jako
„naukowe badanie sposobu, w jaki myślimy, odczuwamy i zachowujemy się pod wpływem
rzeczywistej bądź wyobrażonej obecności innych” (Aronson, Wilson, Alert, 1994), lub też
jako „naukowe badanie tego, jak ludzie wpływają na myśli, uczucia i zachowania innych
ludzi” (Kenrick, Neuberg, Cialdini, 2002). Można więc powtórzyć za Autorami, że
psychologia społeczna jest naukowym badaniem sposobu, w jaki ludzkie myśli , uczucia i
zachowania ulegają wpływom innych ludzi.. Elliot Aronson (1973) twierdzi, „że przedmiotem
tej nauki jest wpływ, jaki wywierają ludzie na poglądy i zachowanie innych ludzi” Nieco
inaczej definiuje psychologię społeczną David G. Myers (1996), twierdząc, że psychologia
społeczna, jako nauka, zajmuje się badaniem tego, jak ludzie spostrzegają siebie, oddziałują
na innych i odnoszą się do siebie.
Jednak we wszystkich podanych tutaj podejściach istnieje jedno kluczowe pojęcie ,
które określi także zakres tego opracowania. Jest to pojecie wpływu społecznego.
Będzie ono szerzej prezentowane w dalszej części tego opracowania, teraz niezależnie od
tego, czy operować będziemy pojęciem wpływu społecznego, czy też, jak proponuje Aronson
(1995), pojęciem konformizmu, opiszemy go jako zmianę zachowania spowodowaną
rzeczywistym, lub wyobrażonym naciskiem ze strony czy to pojedynczych ludzi, czy też grup
ludzi.
W obszarze zainteresowań psychologii społecznej jako nauki jest więc poszukiwanie
odpowiedzi na poniższe pytania:
• w jaki sposób, jak, jedni ludzie mogą zmieniać zachowania, postawy i
przekonania innych ludzi
• dlaczego ludzie poddają się wpływowi społecznemu, co jest tego przyczyną, co
im to daje
• co zwiększa lub osłabia siłę a więc i skuteczność wpływu społecznego
• jak mocne, trwałe są jego efekty
• dlaczego zmieniamy swój stosunek do innych ludzi, dlaczego dzieje się tak, że
jednych ludzi zaczynamy lubić, a w stosunku do innych kierujemy się różnymi
uprzedzeniami, jak one powstają, jak wpływają na relacje międzyludzkie
• w jaki sposób konstruujemy swój obraz świata, jakie mechanizmy tam działają,
jak nadajemy sens temu, co widzimy, słyszymy, czujemy
Tak więc współczesna psychologia społeczna szczególną uwagę poświęca:
• znaczeniem sytuacji w zrozumieniu bogactwa ludzkich zachowań
• znaczeniem osoby, jako twórcy świata społecznego
• znaczeniem różnic w spostrzeganiu i interpretowaniu otaczającego nas świata
• znaczeniem zastosowania dorobku psychologii społecznej w rozwiązywaniu palących
problemów społecznych
Niniejsze opracowanie, w rzeczy samej będące tylko prezentacją podstawowych założeń tej
dziedziny wiedzy ograniczono do najważniejszych kwestii - to jest problematyki wpływu
społecznego – czyli zmiany zachowań, postaw i osobistych przekonań, oraz poznania
społecznego . Ograniczenia te zastosowano zarówno ze względu na przyjętą objętość tekstu,
jak i ze względu na przystosowanie jej do potrzeb korzystającego z niej użytkownika.
Tak więc w dalszej części zaprezentowana zostanie problematyka nadawania sensu
światu, problematyka konformizmu –podstawowych kategorii i rodzajów reakcji na wpływ
społeczny , psychologicznych reguł wywierania wpływu, jego głównych narzędzi i technik.
Znajdzie się tam też temat postaw i perswazji, rozumianej tu jako sposób ich zmiany. Dużo
więcej miejsca zajęło by wyliczanie tego, co będąc w zainteresowaniu psychologii społecznej,
nie zostało tu w żadnym wymiarze przedstawione – choć mamy nadzieję, że prezentowane tu
zagadnienia na tyle będą interesujące, że zainspirują czytelnika do dalszych poszukiwań
BIBLIOGRAFIA
1. Aronson, E. (1995). Człowiek istota społeczna. Warszawa. PWN.
2. Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R.M. (1997). Psychologia społeczna. Serce
i umysł. Poznań, Zysk i S-ka.
3. Böhner, G.,Wanke M., (2004). Postawy i zmiana postaw. Gdańsk GWP
4. Cialdini R.,B., (2003). Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańsk, GWP
5. Grzelak, J., Jarymowicz, M. (2000). Tożsamość i współzależność. Psychologia.
Podręcznik akademicki. Gdańsk. GWP, 3,
6. Kenrick, D. T., Neuberg, S. L., Cialdini, R.B. (2002). Psychologia społeczna.
Gdańsk. GWP
7. Mądrzycki, T. (1986). Deformacje w spostrzeganiu ludzi. Warszawa. PWN.
8. Mika, S. (1981). Psychologia społeczna. Warszawa. PWN
9. Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej.
Warszawa. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
10. Wren K., (2005). Wpływ społeczny., Gdańsk, GWP
klejarka