Lateralizacja.pdf

Lateralizacja – wybrane problemy

Elżbieta Bober

Lateralizacja to funkcjonalna przewaga stronna ciała człowieka, przejawiająca

się jako preferencja do używania ręki, oka, nogi i ucha leżących po tej samej

stronie ciała.

Dziecko rodzi się z określoną predyspozycją do danego typu lateralizacji, który

w ciągu życia ustala się w kierunku określonego modelu lateralizacji.

Wyróżnia się następujące rodzaje lateralizacji:

1. lateralizacja jednorodna: -prawostronna (przeważa sprawność prawej ręki,

prawego oka, prawej nogi) ; - lewostronna (przewaga sprawności lewej ręki,

lewego oka, lewej nogi).

2. lateralizacja niejednorodna : - skrzyżowana (np. sprawniejsza lewa ręka,

prawe oko, lewa noga lub prawa ręka, lewe oko, prawa (lewa) noga) .

lateralizacja osłabiona (dziecko jest np. oburęczne lub obuoczne, obunożne).

Ustalanie się dominacji ręki jest sprawą indywidualną i przebiega w

różnorodny sposób u poszczególnych dzieci. U dzieci oburęcznych proces

lateralizacji przebiega w sposób zwolniony. Obie ręce tych dzieci są

zazwyczaj mało sprawne, często występuje również brak koordynacji

między nimi. Jeśli dziecko posługuje się na zmianę prawą i lewą ręką

powyżej 10r.ż. to objaw ten możemy interpretować jako zaburzenie rozwoju.

Dzieci takie zazwyczaj napotykają na trudności w nauce.

Przyjmuje się, że:

u większości dzieci w wieku 2 – 3 r.ż. można stwierdzić silnie

ukształtowaną praworęczność :

leworęczność – ustala się zazwyczaj między 3 – 4 r.ż ;

oburęczność – jest częstym zjawiskiem u dzieci do 4 r.ż

W ciągu pierwszego roku nauki szkolnej powinna się ustalić dominacja ręki.

Powyżej 10 r.ż nieustalona lateralizacja może być uznawana za zaburzenie

rozwoju.

Aby uchronić dziecko przed konsekwencjami niewłaściwych nawyków

ruchowych, kształtujących się od okresu niemowlęcego aż do końca nauczania

wczesnoszkolnego, czyli do momentu, kiedy opanowuje ono w sposób

automatyczny czynność pisania, konieczna jest ocena dominacji stronnej u

dziecka, u którego obserwujemy zakłócenia w procesie lateralizacji.

Jeśli podczas spontanicznej aktywności dziecka zaobserwujemy, że:

- dziecko posługuje się ręką lewą, raz lewą a raz prawą, czasami

posługuje się na równi obiema

- przy czynnościach grafomotorycznych – wykonuje je niechętnie,

niedbale bądź nie nadąża za grupą

- szybko się męczy i zniechęca podczas wykonywania czynności

manualnych

- ma trudności w przyswajaniu pojęć określających kierunki przestrzenne

oraz w orientacji w stronach swego ciała

a podczas nauki pisania:

- kreśli litery niekształtnie

- w nierównych odstępach

- opuszcza linijkę bądź zaczyna pisać od środka kartki

- pisze „pismem lustrzanym’’, czyli kreśli znaki stanowiące zwierciadlane

odbicie pisma normalnego

to musimy skierować dziecko do psychologa, który określi przyczyny trudności

i ustali odpowiednie oddziaływania usprawniające.

Postępowanie z dziećmi o zaburzonej lateralizacji i obniżonej sprawności

manualnej

W przypadku dzieci o obniżonej sprawności manualnej (zarówno leworęcznych

jak i praworęcznych, czy oburęcznych) usprawniamy motorykę ręki wiodącej

(bądź obu rąk), zwracając uwagę na:

pozycję dziecka przy pisaniu (wyprostowane plecy, właściwie ułożone

ręce na stoliku, stopy oparte o podłoże)

sposób trzymania ołówka, kredki

i wprowadzając różnorodne ćwiczenia :

ćwiczenia prawidłowego uchwytu i sposobu trzymania ołówka, kredki...

ćwiczenia zdolności do kontrolowania siły nacisku ręki dziecka w trakcie

pisania, rysowania

wytwarzanie nawyków ruchowych związanych z kierunkiem pisania

ćwiczenia precyzji ruchów

ćwiczenia współpracy oka i ręki

ćwiczenia relaksacyjne – w przerwie między ćwiczeniami graficznymi

Odpowiednie ćwiczenia grafomotoryczne pomagają dziecku w osiągnięciu

gotowości do nauki pisania, służą także korygowaniu nieprawidłowej techniki

rysowania i pisania.

W przypadku dzieci leworęcznych pamiętamy o następujących zasadach:

kartka (zeszyt) powinna być ułożona ukośnie, jej lewy górny róg

skierowany ku górze

lampka oświetlająca stanowisko pracy dziecka jest ustawiona z prawej

strony, aby cień ręki nie utrudniał pisania

dziecko dowolnie reguluje kąt nachylenia kartki

kartka znajduje się na lewo od osi ciała

w szkole dziecko siedzi z lewej strony ławki (jeśli ma praworęcznego

sąsiada) wówczas dzieci nie przeszkadzają sobie nawzajem podczas

pisania.

Przykładowe zabawy dla dzieci z zaburzeniami lateralizacji

Zabawa 1.

Dziecko stoi przed terapeutą.

Polecenie: „ Podskakujemy w miejscu przez kilka minut.

Stop. Zatrzymujemy się. Kładziemy obie dłonie na klatce piersiowej.

Przesuwamy dłonie w kierunku bijącego serca .

Czujemy bicie serca, wsłuchujemy się w jego rytm .

Informacja: „ Serce mamy po lewej stronie. Abyś zapamiętał, założę Ci frotkę

na tę rękę, która jest bliżej serca. Podnieś tę rękę do góry – to jest

lewa ręka”.

Polecenie: „ Załóż drugą frotkę na kostkę lewej nogi ”.

Informacja: „ Frotka jest na lewej nodze ”.

Polecenie: „ Podnieś do góry rękę na której nie ma frotki. To jest prawa ręka .”

„ Złap się prawą ręką za prawą kostkę ”. itp.

Zabawa 2.

„Czy znasz, czy znasz magiczną liczbę siedem?

Tak jest jeden – tupnięcie prawą nogą

Tak jest dwa – tupnięcie lewą nogą

Tak jest trzy – przyklęk na prawe kolano

Tak jest cztery – przyklęk na lewe kolano

Tak jest pięć – podparcie prawym łokciem

Tak jest sześć – podparcie lewym łokciem

A tak siedem – podparcie się czołem.

Inne zabawy

• Naprzemienne dotykanie – prawą ręką lewe kolano; lewą ręką prawe

ucho itp. chwytanie woreczka z ryżem– raz prawą ręką a raz lewą;

kopanie piłki do bramki – raz prawą nogą a raz lewą itp.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: