Metoda Frostig
Metoda opracowana przez Mariannę Frostig, pedagoga, która swój program rozwoju percepcji wzrokowej wykorzystała w korektywnym leczeniu w Szkole Leczenia Wychowawczego w Los Angeles. Na podstawie badań i obserwacji opracowała „ Test Rozwojowy Percepcji Wzrokowej”, który zaprogramowano dla poziomu niektórych zdolności spostrzegawczych (zdaniem autorki – rozwijają się względnie niezależnie od siebie ) ujętych w 5 aspektach :
1. percepcja wzrokowo-ruchowa - zadanie dziecka polega na rysowaniu prostych i krzywych linii pomiędzy coraz bardziej zwężającymi się granicami oraz kolorowanie;
2. percepcja „postać-podłoże” - dziecku poleca się różnicować przecinające się figury;
3. percepcja „stałość formy” - wykrywanie kwadratów i kół spośród innych figur;
4. postrzeganie położenia w przestrzeni - dziecko wykrywa odwrócone lub obrócone figury w kolejności;
5. postrzeganie stosunków przestrzennych - kopiowanie wzorów przez łączenie kropek liniami.
Na program „Wzory i obrazki” składają się trzy zeszyty z ćwiczeniami dla dziecka. Zeszyty zatytułowane są kolejno:
· Wzory i obrazki - Poziom Podstawowy / zeszyt zielony/;
· Wzory i obrazki - Poziom Średni / zeszyt niebieski/;
· Wzory i obrazki - Poziom Wyższy / zeszyt czerwony/.
Każdy z zeszytów składa się z propozycji ćwiczeń fizycznych, wskazówek dotyczących wyboru i przebiegu różnorodnych zabaw i gier oraz z instrukcji do ćwiczeń zamieszczonych w zeszycie dla dziecka.
Jeżeli program jako całość ma być skuteczny, muszą być wzięte pod uwagę jego trzy składniki.
Zeszyty do ćwiczeń stanowią zintegrowany wybór zadań angażujących wszystkie sfery percepcji wzrokowej na danym poziomie trudności.
W ćwiczeniach składających się na poziom podstawowy położono nacisk na zadania kształtujące koordynację wzrokowo-ruchową. Na poziomie średnim – na zadania rozwijające orientację w stosunkach przestrzennych, natomiast na poziomie wyższym na ćwiczenia integrujące zdolności percepcyjne.
Na końcu każdego zeszytu znajdują się indywidualne karty zapisu, które pozwalają na szybkie zorientowanie się, które rodzaje zadań sprawiają dziecku największe trudności. Dzięki temu można poświęcić więcej czasu i uwagi na rozwijanie określonych aspektów percepcji wzrokowej, w zakresie których nie przejawia ono dostatecznego poziomu rozwoju.
Ćwiczenia i zadania wchodzące w zakres Programu Rozwijającego Percepcję Wzrokową – Marianny Frostig dostosowane są do możliwości dzieci przedszkolnych.
W programie Frostig większą część pracy stanowią zadania przy użyciu ołówka i papieru, jednak, poprzedzone one są ćwiczeniami wstępnymi. Ćwiczenia wstępne mają aktywizować ruchy ciała, podczas rysowania. Do ćwiczeń tych można zaliczyć, m.in.: zabawy z wykorzystaniem lustra, elementy gimnastyki, zabawy manipulacyjne, paluszkowe, lokomocyjne, wiersze i piosenki połączone z zabawami. Intensywność i zakres ćwiczeń wstępnych zależy od doświadczenia i poziomu rozwoju percepcyjnego dziecka. Ćwiczenia te powinny być prowadzone równolegle z ćwiczeniami zawartymi w zeszycie ćwiczeń, a rozpoczęte na kilka tygodni przed ćwiczeniami właściwymi.
Dziecko dopiero wtedy powinno rozpocząć pracę z zeszytem ćwiczeń, gdy:
1. nauczyło posługiwać się ołówkiem i papierem;
2. poddane zostało ćwiczeniom kształtującym świadomość własnego ciała oraz nauczyło się nazywać i wskazywać te części;
3. jest w stanie skupić się w czasie potrzebnym na wykonanie zadania;
4. rozumie słowa zawarte w instrukcji do ćwiczeń i zna pojęcia dotyczące stosunków przestrzennych (w, pod, nad, obok, za );
5. umie na rysunku rozpoznać i nazwać znane sobie przedmioty;
6. umie określić funkcje tych przedmiotów ( piłka służy do rzucania i chwytania).
Ćwiczenia zasadnicze to praca z papierem i ołówkiem. Po krótkim instruktażu (historyjka, opowiadanie) dzieci przystępują do pracy z zeszytem według kolejności oraz we właściwym sobie tempie, co skłania prowadzącego do prowadzenia ćwiczeń indywidualnych. Kartkę wkłada się do celuloidowej okładki, gdyż dziecko próbuje wykonać ćwiczenie flamastrem dopóty, dopóki nie zrobi go poprawnie. Dopiero wtedy może zadanie wykonać na właściwej kartce. W ćwiczeniach należy zwrócić uwagę na prawidłowe trzymanie kartki – gwiazdka wydrukowana na stronie oznacza zawsze prawy dolny róg kartki, gdy leży ona przed dzieckiem. Nauczyciel zapisuje ilość prób wykonanych przez dziecko. Zmniejszająca się ilość prób wskazuje na postępy dziecka, korygowanie istniejącego zaburzenia.
Metoda Frostig ćwiczy, ponadto dokładność, wytrwałość, koncentracje uwagi. Przedstawiona metoda wykorzystywana jest do pracy z dziećmi z zaburzoną koordynacją wzrokowo-ruchową, zwraca uwagę na indywidualne tempo pracy dziecka.
Uczniowie poddani systematycznemu oddziaływaniu innowacyjnych metod pracy wykazują wyższy poziom zręczności i zwinności manualno-ruchowej oraz praksji, czego dowodem jest twórczość plastyczno-konstrukcyjna, prace graficzne, udział i wykonywanie ćwiczeń ruchowych.
Jak zauważa autorka metody Frostig : „Ogólnie, celem tych ćwiczeń jest rozwinięcie i integracja zdolności do koordynowania ruchów gałek ocznych z precyzyjnymi ruchami ciała. Ćwiczenia te mają więc, znaczenie dla wszystkich działań wymagających dokładnych ruchów ręki dziecka.”
Literatura:
1.M.Frostig,D.Horne:Wzory i obrazki-Poziom Podstawowy.Warszawa 1989,Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
1
Baranka