FARMACEUTYCZNY.PRZEGLĄD.NAUKOWY.11-12.2007.pdf

Nr 11-12/2007

Szanowni Pañstwo,

Kole¿anki i Koledzy

Kole¿anki i Koledzy,

Drodzy Czytelnicy

Drodzy Czytelnicy,

Index Copernicus 1,73 MNiI 3,00

Przed nami wiêta Bo¿ego

Narodzenia, a tu¿ za nimi - Nowy

Rok. Nie wiadomo kiedy nad-

szed³ grudzieñ, a przecie¿ nie tak

dawno jeszcze uczestniczylimy

w naszym wrzeniowym, XX Na-

ukowym Zjedzie Polskiego To-

warzystwa Farmaceutycznego.

Jednak minê³y ju¿ dwa miesi¹ce, podczas których nasze dydaktycz-

ne i naukowe obowi¹zki zaczê³y toczyæ siê zwyk³ym - jak co roku o tej

porze - tempem.

Z przyjemnoci¹ informujê Pañstwa, i¿ rozpoczêlimy druk pe³no-

tekstowych prac, które w formie streszczeñ prezentowane by³y podczas

Zjazdu.

Z obowi¹zku Redaktora Naczelnego informujê Pañstwa o proble-

mach, jakie dotknê³y nasze czasopisma naukowe, w tym - Farmaceutycz-

ny Przegl¹d Naukowy . Niejasna jest sprawa punktacji Ministerstwa Na-

uki i Szkolnictwa Wy¿szego, jak¹ legitymowaæ siê bêd¹ w najbli¿szym

czasie wspomniane czasopisma. Jak dot¹d - Farmaceutyczny Przegl¹d

Naukowy posiada³ 3 punkty MNiSW (dawne punkty KBN). W nastêp-

nym numerze przeka¿ê aktualne informacje na powy¿szy temat.

Szanowni Pañstwo, zachêcam mimo tych przejciowych problemów

do dalszego zainteresowania naszym czasopismem. O wysokoci punk-

tacji czasopisma decydowaæ bêdzie nie tylko ci¹g³oæ wydawania, lecz

przede wszystkim - merytoryczny poziom jego zawartoci. To za zale¿y

wy³¹cznie od nas. Podobnie zatem jak dotychczas - zapraszam do Prze-

gl¹du, zarówno Szanownych Autorów jak i Szanownych Czytelników.

Uprzejmie przypominam, i¿ Redakcja Farmaceutycznego Przegl¹du

Naukowego mieci siê w nowej siedzibie Wydzia³u Farmaceutycznego

l¹skiego Uniwersytetu Medycznego, w Sosnowcu (41-200), przy ulicy

Jednoci 8. Zapraszam Szanownych Autorów pod wskazany, nowy adres.

U progu nadchodz¹cego, szczególnego dla nas wszystkich, nadzwy-

czajnego okresu wi¹t Bo¿ego Narodzenia sk³adam Wszystkim Pañstwu

i Pañstwa Najbli¿szym najlepsze ¿yczenia, by wiêta te up³ynê³y w spo-

kojnej, rodzinnej i pe³nej mi³oci atmosferze, za Nowy Rok przyniós³

wiele radoci, szczêcia i spe³nienia marzeñ. ¯ycz¹c wszystkiego najlep-

szego,

serdecznie pozdrawiam,

Redaktor Naczelny:

Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

Adres redakcji:

41-200 Sosnowiec, ul. Jednoci 8

Tel. 500 722 219

Konsultacyjna Rada Naukowa

Przewodnicz¹cy:

Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

Cz³onkowie:

Prof. dr hab. Barbara B³oñska - Fajfrowska

Prof. dr hab. Jerzy Brandys

Prof. dr hab. El¿bieta Brzeziñska

Prof. dr hab Ewa Buszman

Prof. dr hab. Zofia Dzier¿ewicz

Prof. dr hab. Kazimierz G³owniak

Prof. dr hab. Edmund Grzekowiak

Prof. dr hab. Ewa Jagie³³o-Wójtowicz

Prof. dr hab. Krzysztof Jêdrzejko

Prof. dr hab. Krzysztof Jonderko

Prof. dr hab. Jan Kowalski

Prof. dr hab. Jerzy Kwapuliñski

Prof. dr hab. Jan Pachecka

Prof. dr hab. Jerzy Pa³ka

Prof. dr hab. Janusz Pluta

Prof. dr hab. Janusz Solski

Prof. dr hab. Artur Stojko

Prof. dr hab. Maria Wardas

Prof. dr hab. Marek Weso³owski

Prof. dr hab. Ludmi³a Wêglarz

Dr hab. Barbara Pilawa prof. nadzw. UM

Dr hab. Zdzis³awa Kondera - Anasz

Dr hab. Urszula Mazurek

Dr hab. Andrzej Plewka

Dr hab. Krzysztof Solarz

Dr hab. Krystyna Trzepietowska - Sêpieñ

Dr n. farm. Pawe³ Olczyk

Dr n. biol. Ma³gorzata Kêpa

Mgr Kornelia Kunik-Trocha

Sekretarz Naukowy:

dr n. med. Robert D. Wojtyczka

Krystyna Olczyk

Cz³onkowie Kolegium Redakcyjnego:

dr n. farm. Pawe³ Olczyk

dr n. biol. Ma³gorzata KÊPA

mgr Kornelia Kunik-Trocha

Spis Treci:

Odle¿yny profilaktyka i leczenie

Wydawca:

...................................................2

Potas a choroby uk³adu kr¹¿enia ..................................................9

...................................................2

Potas a choroby uk³adu kr¹¿enia ..................................................9

Przewlek³a niewydolnoæ ¿ylna koñczyn dolnych ........................13

Analiza statusu przeciwutleniaj¹cego ustroju w przebiegu

fizjologicznego starzenia siê ustroju ...........................................22

Adres Wydawcy:

Wydawnictwo PGK MEDIA POLSKA

ul. Stokrotek 51, 43-384 Jaworze Górne k. Bielska-Bia³ej,

tel. (0-33) 817-38-79 fax (0-33)817-36-31

fizjologicznego starzenia siê ustroju ...........................................22

Komórki macierzyste II.

ród³a pochodzenia komórek macierzystych ...............................25

Wp³yw cefotaksymu i meropenemu na aktywnoæ enzymów

antyok

Marketing Manager:

Katarzyna Pytlarczyk

kpytlarczyk@wizja.net.pl

-rdzeniowym u dzieci

z wodog³owiem ...........................................................................28

sydacyjnych w p³ynie mózgowo-rdzeniowym u dzieci

-rdzeniowym u dzieci

z wodog³owiem ...........................................................................28

Pomocnicy aptekarscy w Polsce (1945-1975) .............................33

Wp³yw substancji pomocniczych na wielkoæ adsorpcji soli

kwasów ¿ó³ciowych w warunkach in vitro ..................................36

Opracowanie graficzne i sk³ad:

Robert Cyganik

kwasów ¿ó³ciowych w warunkach in vitro ..................................36

Ocena niektór

ych parametrów biochemicznych

wiadcz¹cych o funkcji nerek w surowicy krwi

ych parametrów biochemicznych

wiadcz¹cych o funkcji nerek w surowicy krwi

szczurów poddanych ostremu zatruciu alkoholami

Wszystkie materia³y opublikowane w pimie objête s¹ ochron¹ Prawa

autorskiego. Projekty chronione s¹ Ustaw¹ o Prawie autorskim i pokrew-

nych prawach z 1994 r. (Dz. U. Nr 24, poz. 83). Redakcja zastrzega

sobie dostosowania nades³anych materia³ów do potrzeb pisma. Prze-

druki mo¿liwe jedynie za zgod¹ wydawcy. Za treæ materia³ów reklamo-

wych oraz listów od czytelników redakcja nie odpowiada.

........................39

Profilaktyka osteoporozy ............................................................45

........................39

rofilaktyka osteoporozy ............................................................45

Dieta i terapia zio³owa w przewlek³ych chorobach w¹troby ........49

English for Pharmacists, ................................................................55

English Booster Dose 27 ..............................................................56

Regulamin publikacji prac naukowych .......................................57

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Szanowni Pañstwo,

Kole¿anki i Koledzy

Drodzy Czytelnicy

Odle¿yny profilaktyka i leczenie

Odle¿yny profilaktyka i leczenie ...................................................2

Potas a choroby uk³adu kr¹¿enia ..................................................9

Przewlek³a niewydolnoæ ¿ylna koñczyn dolnych ........................13

Analiza statusu przeciwutleniaj¹cego ustroju w przebiegu

fizjologicznego starzenia siê ustroju ...........................................22

Komórki macierzyste II.

ród³a pochodzenia komórek macierzystych ...............................25

Wp³yw cefotaksymu i meropenemu na aktywnoæ enzymów

antyok

antyoksydacyjnych w p³ynie mózgowo

sydacyjnych w p³ynie mózgowo

z wodog³owiem ...........................................................................28

Pomocnicy aptekarscy w Polsce (1945-1975) .............................33

Wp³yw substancji pomocniczych na wielkoæ adsorpcji soli

kwasów ¿ó³ciowych w warunkach in vitro ..................................36

Ocena niektór

Ocena niektórych parametrów biochemicznych

wiadcz¹cych o funkcji nerek w surowicy krwi

szczurów poddanych ostremu zatruciu alkoholami

szczurów poddanych ostremu zatruciu alkoholami ........................39

rofilaktyka osteoporozy ............................................................45

Dieta i terapia zio³owa w przewlek³ych chorobach w¹troby ........49

English for Pharmacists, ................................................................55

English Booster Dose 27 ..............................................................56

Odle¿yny profilaktyka i leczenie

Nr 11-12/2007

Decubitus prophylaxis and treatment

Dr n. med. Andrzej Gryglewski, chirurg

Klinika w. Katarzyny w Krakowie

Katedra Anatomii Collegium Medicum UJ w Krakowie

(Kierownik Katedry: Prof. dr hab. med. W. Nowak)

Streszczenie

Odle¿yna jest martwic¹ skóry i tkanek. Uszko-

dzenie jest spowodowane przez przed³u¿one cinie-

nie zaprowadzaj¹ce do niedokrwienia miejscowego

tkanek miêkkich. Odle¿yny wystêpuj¹ w tym regio-

nie cia³a, gdzie skóra jest uciskana. Tryb leczenia

odle¿yn zale¿y od miejsca uszkodzenia i ogólnego

stanu pacjenta.

Abstract

Decubitus (bed sore) is the necrosis of skin and

subdermal tissues. The lesion is caused by prolon-

ged pressure leading to ischemia of the soft tissu-

es. Therefore, bed sore are typically distributed in

region where skin is in close contact with bones

protuberances. The mode of treatment of the bed

sores depends on local condition within the lesion

and general status of the patient.

S³owa kluczowe: odle¿yna, patogeneza,

profilaktyka, leczenie.

Key words: decubitus, pathogenesis,

prophylaxis, treatment.

Konsekwencj¹ przed³u¿onego unieruchomienia na

twardym pod³o¿u chorych w bardzo z³ym stanie ogól-

nym jest powstanie odle¿yn. Odle¿yny to poprzedzo-

ne zaczerwienieniem ogniska martwicy, czêsto prze-

chodz¹ce w stan g³êbokiego owrzodzenia. Stan ten

mo¿e dotyczyæ wszystkich warstw cia³a pacjenta po-

cz¹wszy od naskórka na tkance kostnej koñcz¹c. Po-

wsta³e owrzodzenia odle¿ynowe s¹ trudno goj¹cymi

siê ranami, które przysparzaj¹ choremu dodatkowych

cierpieñ, prowadz¹ do powa¿nych powik³añ: odwod-

nienia, zaburzeñ elektrolitowych, zapalenia koci,

posocznicy, niekiedy s¹ przyczyn¹ mierci. Dysfunk-

cja narz¹du ruchu, zaburzenie czucia i czynnoci zwie-

raczy stwarzaj¹ idealne warunki dla powstania odle-

¿yn.

Z doniesieñ dotycz¹cych pacjentów para i tetra-

plegicznych oko³o 70% osób uwik³anych by³o we

wczesnym procesie leczniczo-rehabilitacyjnym faktem

wyst¹pienia odle¿yny. Problem nale¿y rozpatrywaæ nie

tylko jako wyst¹pienie trudno goj¹cej siê rany. Odle-

¿yny w zale¿noci od wielkoci i lokalizacji wymagaj¹

w procesie gojenia du¿ych nak³adów rodków farma-

kologicznych, opatrunkowych, pracy ludzkiej, u¿ycia

drogiego i nie zawsze dostêpnego sprzêtu (materace,

laser). Okres leczenia odle¿yn w sposób znaczny ogra-

nicza, a nawet uniemo¿liwia prowadzenie aktywnej

rehabilitacji. Powoduje to tym samym wyd³u¿enie

okresu leczenia szpitalnego.

Niekorzystny jest równie¿ wp³yw powik³añ odle-

¿ynowych na psychikê chorego. D³ugotrwa³e le¿enie

i uzale¿nienie od osób trzecich powoduje depresjê,

poczucie obni¿onej wartoci. Dramat dope³nia fakt

istnienia cuchn¹cych, d³ugogoj¹cych siê ran.

Odle¿yny wystêpuj¹ w wielu oddzia³ach szpital-

nych oraz leczniczych i dotykaj¹ pacjentów w ka¿dym

wieku. Wiêkszoci odle¿yn mo¿na by unikn¹æ, ale

wymaga to specjalnej troski, uwagi i edukacji perso-

nelu sprawuj¹cego opiekê nad chorym.

W zale¿noci od orodka, rodzaju schorzeñ oraz

wieku chorych podawane s¹ ró¿ne dane na temat czê-

stoci wystêpowania odle¿yn. Wg Smitha, analizuj¹-

cego doniesienia z lat 19801994, u pensjonariuszy

domów opieki odle¿yny dotyczy³y 1735% przed przy-

jêciem, a powstawa³y u 723% w trakcie pobytu.

W najwiêkszym ostatnio opublikowanym opraco-

waniu dotycz¹cym ponad 3 tysiêcy pacjentów w Wiel-

kiej Brytanii, czêstoæ wystêpowania odle¿yn wynosi-

³a 14,422,8%, rednio 18,6 proc%. W Stanach Zjed-

noczonych obserwuje siê rocznie ponad milion no-

wych przypadków odle¿yn, pomimo tego ¿e ich licz-

ba wg obserwacji Erwin Toth i tak ulega systematycz-

nemu spadkowi z 12% w latach 80-tych, do oko³o

4% obecnie. Wg Halleta odle¿yny dotycz¹ równie¿

podobnej liczby chorych le¿¹cych, przebywaj¹cych

w domach, bêd¹cych pod opiek¹ lekarzy rodzinnych

i poradni rejonowych.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

S³owa kluczowe:

Key words

Odle¿yny profilaktyka i leczenie

Nr 11-12/2007

Na powstawanie odle¿yn maj¹ wp³yw czynniki

wewnêtrzne, takie jak:

stan ogólny i od¿ywienie,

typ budowy, np. oty³oæ, unieruchomienie,

nietrzymanie moczu lub stolca,

czynniki neurologiczne, np. brak czucia bólu,

czynniki naczyniowe, np. cukrzyca, mia¿d¿yca,

czynniki zewnêtrzne, do których nale¿¹ wywie-

rane na skórê cinienie, tarcie i si³y cinaj¹ce,

stan ogólny skóry.

Na wyst¹pienie odle¿yn najbardziej nara¿one s¹

osoby unieruchomione w ³ó¿ku, na wózku inwalidz-

kim, pozostaj¹ce d³ugo w opatrunkach gipsowych lub

nawet nieprawid³owo za³o¿onych opaskach elastycz-

nych.

Lokalizacja odle¿yn zale¿y od pozycji cia³a pacjenta.

W u³o¿eniu na plecach

w u³o¿eniu na boku kostka bocz-

na goleni, k³ykieæ boczny uda, krêtarz wielki koci

udowej, wyrostek barkowy, ¿ebra, g³owa. U³o¿enie

w u³o¿eniu na bok

U³o¿enie

Aby u³atwiæ okrelenie stopnia zagro¿enia stwo-

rzono odpowiednie skale.

Jedn¹ z nich jest skala Norton

brzuszne jest najbezpieczniejsze, ale tutaj równie¿

wystêpuj¹ odle¿yny g³ównie w obrêbie palców stopy,

rzepki, narz¹dów p³ciowych zewnêtrznych u mê¿-

czyzn, piersi u kobiet, wyrostka barkowego, mostka,

g³owy. W pozycji siedz¹ce

Norton (tab. 1), gdzie ry-

zyko odle¿yn stwierdza siê u pacjenta z wynikiem rów-

nym lub ni¿szym ni¿ 14 punktów. Inn¹ skal¹ jest

skala Douglas

Norton

W pozycji siedz¹cej zagro¿one s¹ okolice kul-

Douglas (tab. 2), gdzie bierzemy pod uwagê

jeszcze dodatkowo inne czynniki ryzyka (sterydotera-

pia, chemioterapia, cukrzyca, dusznoæ). Odejmuje-

my za nie po 2 pkt. Ryzyko rozwoju odle¿yn stwier-

dza siê u pacjentów z wynikiem równym lub ni¿szym

ni¿ 18 punktów.

Douglas

szowe.

Jednak w przypadku b³êdów w pielêgnacji odle¿y-

ny mog¹ umiejscawiaæ siê w ka¿dym miejscu cia³a.

W momencie rozpoznania zagro¿enia ryzykiem

powstania odle¿yn musimy wprowadziæ odpowied-

nio przygotowany i prowadzony program dzia³añ pro-

filaktycznych.

Odle¿yny wystêpuj¹ w miejscach najbardziej na-

ra¿onych na ucisk, gdzie wystêpy kostne znajduj¹ siê

w pobli¿u pow³ok skórnych, a wiêc okolice:

koci krzy¿owej,

krêtarzy,

guzów piêtowych,

guzów kulszowych,

g³owy strza³ki.

ród³a podaj¹, ¿e 95% rozwija siê w dolnej po³o-

wie cia³a, 65% w okolicy miednicy, 30% na koñczy-

nach dolnych.

W dzia³aniach profilaktycznych szczególn¹ rolê

odgrywa pielêgniarka sprawuj¹ca bezporedni¹ opie-

kê nad pacjentem, ale tak¿e jego rodzina i sam chory.

Dzia³ania te zaczynaj¹ siê od pierwszego kontaktu

chorego z opiek¹ medyczn¹ w karetce, izbie przyjêæ,

gabinecie rtg, gdy¿ czas powstawania odle¿yny u oso-

by nieprzytomnej mo¿e wynosiæ nawet 30 minut (zwy-

kle jest to 2-3 godz.).

W sk³ad dzia³añ profilaktycznych wchodzi kilka

elementów:

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

W u³o¿eniu na plecach zagro¿enie odle¿ynowe

dotyczy g³ównie okolicy krzy¿owej, piêty, ³okcia, ³o-

patki i potylicy, w u³o¿eniu na bok

W u³o¿eniu na plecach

brzuszne

W pozycji siedz¹ce

Nr 11-12/2007

Odle¿yny profilaktyka i leczenie

1. Pielêgnacja skóry,

2. Pozycja cia³a,

3. Sprzêt i urz¹dzenia pomocnicze,

4. Dieta.

talkowanie skóry, nigdy jednak jednoczenie

z nat³uszczaniem, gdy¿ powoduje to zbijanie

tych substancji w grudki lub tworzenie na skó-

rze nieprzepuszczalnej warstwy,

szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ na okolice

nara¿one na zanieczyszczenie ka³em lub mo-

czem u osób z zaburzeniami czynnoci zwiera-

czy i czêste oczyszczanie, osuszanie i zmiana

materia³ów higienicznych.

Ad.1. Skóra jest barier¹ mechaniczn¹, chemiczn¹

i immunologiczn¹. Aby utrzymaæ prawid³ow¹ struk-

turê, odczyn skóry i jej ci¹g³oæ, nale¿y przestrzegaæ

kilku podstawowych zasad:

skóra powinna byæ zawsze dok³adnie osuszo-

na, co zapobiega maceracji i pêkaniu naskórka

oraz przesuniêciu pH w stronê zasadow¹,

zaleca siê codzienn¹ k¹piel, jeli nie ma ku temu

przeciwwskazañ z powodu schorzeñ ogólnych,

stosowanie do k¹pieli rodków myj¹cych bez

substancji zapachowych oraz o pH ok. 5,5 aby

unikn¹æ uczuleñ, podra¿nieñ i przesuszenia

skóry,

po k¹pieli masa¿ lub oklepywanie miejsc nara-

¿onych z u¿yciem spirytusu kamforowego lub

salicylowego, jednak zbyt czêste ich stosowa-

nie mo¿e spowodowaæ wysuszenie i uszkodze-

nie skóry,

czêste nat³uszczanie skóry rodkami na pod³o-

¿u lanoliny, wazeliny, euceryny, b¹d oliwk¹,

co pomaga utrzymaæ prawid³ow¹ wilgotnoæ,

Ad. 2. W sytuacji nara¿enia na odle¿yny bardzo

istotn¹ spraw¹ jest czêsta zmiana pozycji cia³a, odpo-

wiednie ³ó¿ko, pociel oraz odzie¿.

Pozycjê cia³a nale¿y zmieniaæ, co dwie godziny nie

dotykaj¹c bezporednio cia³a chorego (stosujemy tzw.

metodê hamaka), jeli przy zmianie pozycji musi-

my wywrzeæ bezporedni nacisk, to miejsce takie tal-

kujemy.

£ó¿ko powinno byæ dostêpne z ka¿dej strony, po-

ciel wykonana z miêkkich, niekrochmalonych tkanin.

Przecierad³o musi byæ dobrze naci¹gniête, najlepiej

umocowane.

Pociel powinna byæ czysta, sucha, aby chory nie spo-

czywa³ na szwach, fa³dach tkaniny, guzikach, okruchach.

Odzie¿ winna byæ wykonana z tkanin naturalnych,

przewiewnych, pozbawionych grubych szwów.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Ad.1.

Ad. 2.

Odle¿yny profilaktyka i leczenie

Nr 11-12/2007

Ad. 3. W ka¿dym wypadku wskazane jest korzy-

stanie ze sprzêtu i urz¹dzeñ pomocniczych (wa³ki,

kliny, poduszki, materace przeciwodle¿ynow, wózki,

sprzêt do transportu podwieszonego, zintegrowany

system do higieny osobistej, transportu i hydrotera-

pii).

Ad. 3.

waæ tak¿e stawy i koci; powstaj¹ jamy mog¹ce siê

komunikowaæ miêdzy sob¹; w ranie znajduj¹ siê roz-

padaj¹ce masy tkanek i czarna martwica.

Innym z stosowanych podzia³ów jest podzia³ zwa-

ny kolorowym:

martwica sucha tzw. odle¿yna czarna rana

jest twarda, sucha, czarno-br¹zowa, z ma³¹ iloci¹

wysiêku;

martwica rozp³ywna tzw. odle¿yna ¿ó³ta

charakteryzuje siê obfitym lub umiarkowanym wysiê-

kiem barwy ¿ó³tawej, zawieraj¹cym liczne, martwe

komórki;

ziarninowanie tzw. odle¿yna czerwona jest

to etap, w którym dominuj¹ procesy naprawcze, po-

legaj¹ce na tworzeniu nowych naczyñ krwiononych

oraz produkcji kolagenu przez fibroblasty;

naskórkowanie tzw. odle¿yna ró¿owa po-

lega na wêdrówce komórek nab³onkowych z brzegów

rany i mieszków w³osowych, nape³zaniu na ziarninê

i tworzeniu naskórka.

d. 4. Poniewa¿ chory z odle¿ynami traci przez

nie du¿e iloci bia³ka, powinien byæ od¿ywiany diet¹

wysokobia³kow¹ (1,5- 2,0 g bia³ka/kg/dobê z uwzglêd-

nieniem du¿ej iloci bia³ka zwierzêcego), wysokoka-

loryczn¹ (3, 5-4 tys. kcal/dobê) oraz pe³nowartocio-

w¹, bogat¹ w witaminy (wit. C) i sole mineralne

(g³ównie cynk). W razie stwierdzonych niedoborów

staramy siê uzupe³niæ je diet¹. Unikamy potraw ciê¿-

kostrawnych, wzdymaj¹cych, ostro przyprawionych.

Przestrzegamy te¿ regularnoci i czêstoci spo¿ywa-

nia posi³ków 4 do 5 razy na dobê. Dieta wysoko-

bia³kowa jest diet¹ przejciow¹, stosujemy j¹ do cza-

su wygojenia odle¿yn. Dalsze ¿ywienie zale¿y od sta-

nu chorego.

Ad. 4.

W celu ujednolicenia obserwacji i stosowania od-

powiedniego leczenia wprowadzono kilka podzia³ów

stopnia zaawansowania odle¿yn, w zale¿noci od ich

g³êbokoci, wygl¹du lub wielkoci. Za najbardziej

u¿yteczny autor uwa¿a stosowany w Klinice Opieki

Paliatywnej 5-stopniowy podzia³ wg Torrancea:

stopieñ I

Leczenie odle¿yn jest procesem trudnym i d³ugo-

trwa³ym. Zwykle pacjent z odle¿ynami wymaga opie-

ki zespo³u wielodyscyplinarnego, w sk³ad którego

powinni wchodziæ: pielêgniarki, lekarze, farmaceuci,

dietetycy, fizykoterapeuci. Kompleksowe leczenie wy-

maga opracowania planu opieki, stosowanych rod-

ków leczenia, jego monitorowanie i w razie koniecz-

noci wprowadzenie zmian w leczeniu. W celu osi¹-

gniêcia odpowiedniego postêpu w gojeniu rany do

odpowiedniego leczenia miejscowego do³¹cza siê le-

czenie ogólne towarzysz¹cych schorzeñ:

uzupe³nienie niedoborów pokarmowych, szcze-

gólnie bia³ka,

wyrównanie niedokrwistoci,

kontrola cukrzycy,

uzupe³nienie niedoborów witamin i mikroele-

mentów,

dobra kontrola bólu.

stopieñ II niebledn¹ce zaczerwienienie ru-

mieñ utrzymuje siê po zniesieniu ucisku; spowodo-

wane jest uszkodzeniem mikrokr¹¿enia, zapaleniem i

obrzêkiem tkanek; mo¿e pojawiæ siê powierzchniowy

obrzêk i uszkodzenia naskórka i pêcherze; zwykle to-

warzyszy temu ból;

stopieñ III

stopieñ II

stopieñ III uszkodzenie pe³nej gruboci skó-

ry do granicy z tkank¹ podskórn¹. Brzegi rany s¹ do-

brze odgraniczone, otoczone obrzêkiem i rumieniem;

dno rany jest wype³nione czerwon¹ ziarnin¹ lub ¿ó³-

tymi masami rozpadaj¹cych siê tkanek;

stopieñ IV

stopieñ III

stopieñ IV uszkodzenie obejmuje równie¿

tkankê podskórn¹; martwica tkanki t³uszczowej spo-

wodowana jest zapaleniem i zakrzepic¹ ma³ych na-

czyñ; brzeg odle¿yny jest zwykle dobrze odgraniczo-

ny, lecz martwica mo¿e tak¿e dotyczyæ tkanek otacza-

j¹cych; dno mo¿e byæ pokryte czarn¹ martwic¹;

stopieñ V

stopieñ IV

Dzia³ania rehabilitanta lub terapeuty zajêciowego

przyspieszaj¹ ziarninowanie i gojenie siê rany na sku-

tek:

zwiêkszenia dziennej aktywnoci,

rehabilitacji ruchowej,

biernej i czynnej rehabilitacji koñczyn,

drena¿u limfatycznego,

æwiczeniom zapobiegaj¹cym niewydolnoci kr¹-

¿enia i niewydolnoci oddechowej.

stopieñ V zaawansowana martwica rozpocie-

ra siê do powiêzi i miêni; zniszczenie mo¿e obejmo-

stopieñ V

W celu leczenia odle¿yn od lat stosuje siê ró¿ne

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

d. 4.

stopieñ I bledn¹ce zaczerwienienie reak-

tywne przekrwienie i zaczerwienienie w odpowiedzi

na dzia³aj¹ce cinienie; lekki ucisk palcem powoduje

zbledniêcie zaczerwienienia, co wskazuje, ¿e mikro-

kr¹¿enie jest jeszcze nieuszkodzone;

stopieñ II

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: