USTAWA
z dnia 21 listopada 1967 r.
o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
(Tekst jednolity)
(Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416)
DZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 1. Obrona Ojczyzny jest sprawą i obowiązkiem wszystkich obywateli
Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 2. Umacnianie obronności Rzeczypospolitej Polskiej, przygotowanie ludności i
mienia narodowego na wypadek wojny oraz wykonywanie innych zadań w ramach
powszechnego obowiązku obrony należy do wszystkich organów władzy i administracji
rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego,
przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a także do
każdego obywatela w zakresie określonym w ustawach.
Art. 3. 1. Na straży suwerenności i niepodległości Narodu Polskiego oraz jego
bezpieczeństwa i pokoju stoją Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej "Siłami
Zbrojnymi".
2. Siły Zbrojne mogą ponadto brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji
ich skutków, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego, a także w
oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia
wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu.
3. W skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje:
1) Wojska Lądowe;
2) Siły Powietrzne;
3) Marynarka Wojenna.
4. Rodzaje Sił Zbrojnych składają się z jednostek wojskowych i związków
organizacyjnych różnych rodzajów wojsk i służb.
5. Przez jednostkę wojskową rozumie się jednostkę organizacyjną Sił Zbrojnych,
funkcjonującą na podstawie nadanego przez Ministra Obrony Narodowej etatu określającego
jej strukturę wewnętrzną, liczbę, rodzaje i rangę wszystkich stanowisk służbowych
występujących w tej jednostce, jak również liczbę i rodzaje uzbrojenia, środków transportu i
innego wyposażenia należnego jednostce, oraz posługującą się pieczęcią urzędową z godłem
Rzeczypospolitej Polskiej i nazwą (numerem) jednostki.
6. Przez związek organizacyjny rozumie się jednostki wojskowe zorganizowane w
określoną strukturę, w szczególności w korpus, dywizję lub brygadę, funkcjonującą
samodzielnie albo w składzie rodzaju Sił Zbrojnych.
7. W skład Sił Zbrojnych wchodzą również Wojskowe Służby Informacyjne i
Żandarmeria Wojskowa, jako ich wyodrębnione i wyspecjalizowane służby.
Art. 3a. 1. Jednostki wojskowe i ich związki organizacyjne są rozmieszczone w
garnizonach.
2. Minister Obrony Narodowej powierza pełnienie funkcji dowódcy garnizonu
żołnierzowi zawodowemu zajmującemu stanowisko służbowe w tym garnizonie, a także
zwalnia z tej funkcji.
3. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy, przekształca i znosi
garnizony, określa zadania ich dowódców oraz siedziby i terytorialny zasięg właściwości, z
uwzględnieniem w szczególności podziału terytorialnego państwa.
1Page 2
Art. 4. 1. Powszechnemu obowiązkowi obrony podlegają wszyscy obywatele polscy
zdolni ze względu na wiek i stan zdrowia do wykonywania tego obowiązku. Obywatel polski
będący równocześnie obywatelem innego państwa nie podlega powszechnemu obowiązkowi
obrony, jeżeli stale zamieszkuje poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W ramach powszechnego obowiązku obrony obywatele polscy są obowiązani do
pełnienia służby wojskowej, służby w obronie cywilnej, odbywania przysposobienia
obronnego, uczestniczenia w samoobronie ludności, pełnienia służby w jednostkach
zmilitaryzowanych oraz do wykonywania świadczeń na rzecz obrony - na zasadach i w
zakresie określonych w ustawie.
2a. Przeznaczanie do służby zastępczej, kierowanie do jej odbywania oraz odbywanie
służby zastępczej następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o
służbie zastępczej (Dz. U. Nr 223, poz. 2217).
3. Ochotnicze spełnianie zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej jest prawem wszystkich obywateli polskich.
Art. 4a. 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, stojąc na straży suwerenności i
bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium, w szczególności:
1) zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego;
2) wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, Polityczno-
Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokumenty
wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego;
3) zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i
kieruje ich przebiegiem;
4) postanawia, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o wprowadzeniu albo zmianie
określonego stanu gotowości obronnej państwa;
5) może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i
samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek organizacyjnych oraz
organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności
państwa;
6) inicjuje i patronuje przedsięwzięciom ukierunkowanym na kształtowanie postaw
patriotycznych i obronnych w społeczeństwie.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 5, przekazywane są bezzwłocznie.
Art. 5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, sprawując zwierzchnictwo nad Siłami
Zbrojnymi, w szczególności:
1) określa, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych
oraz ich przygotowań do obrony państwa;
2) może uczestniczyć w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony Narodowej i
Sił Zbrojnych.
Art. 6. 1. Do zadań Rady Ministrów wykonywanych w ramach zapewniania
zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie
obronności kraju należy w szczególności:
1) opracowywanie projektów strategii bezpieczeństwa narodowego;
2) planowanie i realizacja przygotowań obronnych państwa zapewniających jego
funkcjonowanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny, w
tym planowanie przedsięwzięć gospodarczo-obronnych oraz zadań wykonywanych na
rzecz Sił Zbrojnych i wojsk sojuszniczych;
3) przygotowywanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną
państwa, i organów władzy publicznej do funkcjonowania na stanowiskach kierowania;
4) utrzymywanie stałej gotowości obronnej państwa, wnioskowanie do Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej o jej podwyższanie w razie zewnętrznego zagrożenia
2Page 3
bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o jej obniżanie stosownie do zmniejszania stopnia
zagrożenia;
5) określanie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa państwa, w tym
obronności, oraz przygotowywanie ich szczególnej ochrony;
6) przygotowanie na potrzeby obronne państwa i utrzymywanie w stałej gotowości
jednolitych systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania;
7) przygotowanie systemu stałych dyżurów na czas zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa i wojny;
8) określanie zasad wykorzystania służby zdrowia i infrastruktury technicznej państwa na
potrzeby obronne, w tym sposobu zabezpieczania przestrzeni powietrznej i wód
terytorialnych w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny;
9) zapewnianie funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie;
10) prowadzenie kontroli stanu przygotowań obronnych w państwie.
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, tryb realizacji zadań, o których
mowa w ust. 1, w szczególności:
1) warunki i tryb planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań
obronnych państwa realizowanych przez organy administracji rządowej i organy
samorządu terytorialnego, sposób ich nakładania oraz właściwość organów w tych
sprawach, w tym ujętych w planowaniu operacyjnym i programach obronnych;
2) organizację i tryb przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w
tym obroną państwa, oraz warunki funkcjonowania organów władzy publicznej na
stanowiskach kierowania;
3) stany gotowości obronnej państwa, ich rodzaje, warunki wprowadzania, zadania
związane z podwyższaniem gotowości obronnej państwa i tryb ich realizacji, organizację
i zadania w zakresie tworzenia systemu stałych dyżurów na potrzeby podwyższania
gotowości obronnej państwa oraz właściwość organów w tych sprawach;
4) obiekty szczególnie ważne dla bezpieczeństwa i obronności państwa, ich kategorie, a
także zadania w zakresie ich szczególnej ochrony oraz właściwość organów w tych
sprawach;
5) organizację i warunki przygotowania oraz funkcjonowania systemów obserwacji,
pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skażeniach promieniotwórczych na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych sprawach;
6) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania transportu morskiego, kolejowego,
samochodowego, lotniczego, żeglugi śródlądowej oraz infrastruktury drogowej i
kolejowej na potrzeby obronne państwa, a także ich ochrony w czasie wojny oraz
właściwość organów w tych sprawach;
7) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania systemów łączności na potrzeby
obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach;
8) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania publicznej i niepublicznej służby
zdrowia na potrzeby obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach;
9) organizację szkolenia obronnego w państwie, podmioty objęte tym szkoleniem, zadania
w zakresie planowania i realizacji szkolenia obronnego oraz właściwość organów w tych
10) zakres i sposób prowadzenia przez organy administracji rządowej i samorządu
terytorialnego kontroli realizacji zadań obronnych wykonywanych przez jednostki
organizacyjne i przedsiębiorców.
Art. 7-10. (uchylone).
Art. 11. 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania w zakresie
bezpieczeństwa i obronności przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
3Page 4
2. Do pracowników Biura Bezpieczeństwa Narodowego stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Przewidziane w tych przepisach
uprawnienia właściwych organów przysługują odpowiednio Prezydentowi Rzeczypospolitej
Polskiej.
3. Biurem Bezpieczeństwa Narodowego kieruje sekretarz stanu wyznaczony przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Działalność Biura Bezpieczeństwa Narodowego jest finansowana ze środków
budżetowych Kancelarii Prezydenta.
5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określa organizację oraz zakres działania Biura
Bezpieczeństwa Narodowego.
Art. 12. (utracił moc).
Art. 13. (uchylony).
Art. 14. 1. Terenowymi organami wykonawczymi Ministra Obrony Narodowej w
sprawach operacyjno-obronnych i rządowej administracji niezespolonej są:
1) dowódcy okręgów wojskowych;
2) szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych;
3) wojskowi komendanci uzupełnień.
2. Dowódcy okręgów wojskowych w sprawach, o których mowa w ust. 1, wykonują w
szczególności zadania z zakresu:
1) planowania operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;
2) szkolenia bojowego i ogólnowojskowego podległych jednostek wojskowych;
3) udziału oddziałów i pododdziałów wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i
likwidacji ich skutków, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego, a
także w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych
pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu;
4) koordynacji przedsięwzięć wykonywanych w ramach obowiązków państwa-gospodarza;
5) zapewnienia uzupełnienia potrzeb osobowych jednostek wojskowych;
6) współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością
państwa.
3. Szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych w sprawach, o których mowa w ust. 1,
wykonują w szczególności zadania z zakresu:
1) organu wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. -
Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn.
zm.1)), w stosunku do wojskowych komendantów uzupełnień;
2) zapewnienia operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;
3) koordynacji użycia oddziałów i pododdziałów wojskowych w zwalczaniu klęsk
żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia
ludzkiego;
4) gromadzenia informacji na potrzeby realizacji przedsięwzięć wykonywanych w ramach
obowiązków państwa-gospodarza;
6) planowania wykorzystania sił układu pozamilitarnego na potrzeby obronne;
7) administracji rezerw osobowych i świadczeń na rzecz obrony;
8) udziału w planowaniu przestrzennego zagospodarowania, ze względu na potrzeby
obronności i bezpieczeństwa państwa;
9) współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością
4. Wojskowi komendanci uzupełnień w sprawach, o których mowa w ust. 1, wykonują w
1) zapewnienia mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;
4Page 5
2) administrowania rezerwami osobowymi;
3) świadczeń na rzecz obrony;
4) współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością
5. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, tworzy, przekształca i znosi okręgi
wojskowe, określa szczegółowe zadania ich dowódców, jako organów rządowej administracji
niezespolonej, oraz określa siedziby i terytorialny zasięg działania okręgów wojskowych,
uwzględniając w szczególności podział terytorialny państwa.
6. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy, przekształca i znosi
wojewódzkie sztaby wojskowe i wojskowe komendy uzupełnień, określa szczegółowe
zadania szefów wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komendantów uzupełnień,
jako organów rządowej administracji niezespolonej, oraz określa siedziby i terytorialny zasięg
działania wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień, z
uwzględnieniem w szczególności podziału terytorialnego państwa. W rozporządzeniu należy
również określić stanowiska kierownicze i komórki organizacyjne wojewódzkich sztabów
wojskowych i wojskowych komend uzupełnień.
Art. 15. (uchylony).
Art. 16. (uchylony).
Art. 17. 1. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest
Szef Obrony Cywilnej Kraju.
2. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra
właściwego do spraw wewnętrznych.
3. Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych.
4. Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:
1) przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej;
2) ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej;
3) koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji przez
organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej;
4) sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.
5. Szef Obrony Cywilnej Kraju w sprawach należących do swojego zakresu działania
wydaje zarządzenia, wytyczne, instrukcje i regulaminy.
6. Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub
burmistrzowie (prezydenci miast).
7. Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy
kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej
przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje
społeczne działające na ich terenie.
8. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres działania Szefa
Obrony Cywilnej Kraju oraz szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, jak
również zasady i tryb kierowania oraz koordynowania przez nich przygotowań i realizacji
przedsięwzięć obrony cywilnej.
Art. 18. 1. Zadania wykonywane w ramach powszechnego obowiązku obrony przez
organy, podmioty, jednostki organizacyjne oraz organizacje wymienione w art. 2 określają
ustawy i wydane na ich podstawie akty prawne właściwych organów.
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, ogólne zasady wykonywania zadań
w ramach powszechnego obowiązku obrony przez ministrów, wojewodów, marszałków
województw, starostów i wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast) oraz przedsiębiorców
i inne jednostki organizacyjne, a także organizacje społeczne.
5Page 6
3. Ministrowie organizują wykonywanie zadań w ramach powszechnego obowiązku
obrony przez podległe ministerstwa, podporządkowane i nadzorowane jednostki
organizacyjne oraz przedsiębiorców, dla których są organami założycielskimi.
...
KapitanNavi