2. Funkcje pedagogiczno- społeczne przedszkola.
Przedszkole spełnia następujące funkcje pedagogiczno- społeczne:
· Opiekuńcza
· Wychowawcza
· Wyrównawcza
( Działalność przedszkoli w tych zakresach obejmuje także proces kształcenia i przygotowanie dziecka do nauki w szkole)
· Społeczna.
Funkcje te są ze sobą integralnie powiązane, jedna warunkuje drugą i wszystkie razem składają się na efekty działalności przedszkola.
Działalność ta odnosi się do dziecka, lecz powoduje zarazem skutki społeczne.
Stąd wyróżnia się:
- funkcje przedszkola spełniane wobec dziecka
- funkcje w odniesieniu do społeczeństwa.
Zazębiają się one między sobą. Można je wyodrębnić i scharakteryzować.
Funkcje przedszkola spełniane wobec dziecka:
1) Opiekuńcza:
Działalność opiekuńcza to niezbędny składnik wychowania małych dzieci. Czynności opiekuńcze są wplecione w proces wychowania dzieci, wyrażają się stosunkiem nauczycielki do dzieci, obejmują różne sytuacje związane z ich trybem życia, zabawami i zajęciami. Nauczycielka spełniając funkcję opiekuńczą wytwarza w dzieciach poczucie bezpieczeństwa, okazuje gotowość pomocy, gdy czują się bezradne i natrafiają na przeszkody, z którymi same nie umieją sobie poradzić.
Programowi wychowania przedszkolnego podporządkowane są treści kształcenia.
Postawa opiekuńcza nauczycielki warunkuje efekty wychowania i kształcenia dzieci. Wpływa bowiem na dobre samopoczucie dziecka, zacieśnia jego więź emocjonalną z nauczycielką i stwarza atmosferę, w której może się rozwijać jego aktywność, chęć do działania i podejmowania wysiłków. Rolę opiekuńczą w większym lub mniejszym stopniu spełniają wszyscy pracownicy przedszkola, okazując dzieciom zainteresowanie i gotowość przyjścia z pomocą.
2) Wychowawcza:
Polega na dostarczaniu dziecku bodźców i treści wyzwalających jego własną aktywność, potrzebę ruchu i działanie w połączeniu z afirmatywnymi przeżyciami umacniającymi dobre samopoczucie i wiarę we własne możliwości.
Własna aktywność będzie wówczas intensywniej pobudzać rozwój dziecka.
Efekty w tym zakresie są zawsze zależne od możliwości dziecka leżących we właściwościach i procesach psychicznych, które na danym etapie dopiero zaczynają funkcjonować u dziecka, a mogą się lepiej i szybciej rozwinąć pod wpływem oddziaływań pedagogicznych.
Kierowanie rozwojem dziecka jako procesem wychowawczym wymaga dobrej orientacji w indywidualnych możliwościach rozwojowych dzieci, aby można było im postawić odpowiednie, w zależności od tego, wymagania.
Śledzenie rozwoju i obserwowanie dzieci towarzyszy czynnościom opiekuńczym i pedagogicznym nauczycielki. Codziennie bowiem obcuje ona z nimi, obserwuje ich zabawę, a prowadząc zajęcia zorganizowane może się zorientować według reakcji dzieci, ich wytworów plastycznych, opowiadań, pytań, jakie czynią postępy.
3) Wyrównawcza ( kompensacyjna):
Podejmowana jest wówczas, gdy dzieci wymagają specjalnych zabiegów pedagogicznych, często ukierunkowanych przez lekarza psychologa.
Polega ona na uzupełnianiu bodźców, których brak w środowisku odbija się ujemnie na rozwoju dziecka.
W przypadku odchyleń rozwojowych, możliwych do usunięcia lub złagodzenia za pomocą zabiegów wychowawczych, mówi się o terapii pedagogicznej lub pracy korekcyjnej. Zatem uogólniając funkcja wyrównawcza przedszkola polega z jednej strony na tworzeniu wzbogaconego środowiska wychowawczego i usuwaniu braków w rozwoju dzieci, którym środowisko domowe czy lokalne nie dostarcza właściwych po temu bodźców, lub które rozwijają się jednostronnie.
Z drugiej strony funkcja ta obejmuje przypadki odchyleń rozwojowych wymagające specjalnych zabiegów pedagogicznych.
Gdy chodzi o jednostki źle przystosowane do środowiska społecznego -> reedukacja, resocjalizacja.
Gdy zabiegi odbywają się przy współudziale lekarza -> rehabilitacja, rewalidacja.
Funkcje w odniesieniu do społeczeństwa:
1) Społeczna:
Przedszkole ma pośredni wpływ na środowisko rodzinne dziecka.
Rozwijanie i wzmacnianie tego wpływu zależne jest od inicjatywy nauczycielek i umiejętności porozumienia się z rodzicami, jak również od ich więzi z dzieckiem, poziomu kulturalnego, układów rodzinnych itp.
Współpraca z przedszkolem i wymagania stawiane rodzicom stymulują funkcje wychowawcze rodziny, przyczyniają się do poszerzenia kultury i wiedzy, zainteresowań pedagogicznych rodziców.
Potrzeby rozbudzane w przedszkolu stają się często przyczyną wymagań, które same dzieci stawiają w domu w odniesieniu do kultury posiłków, czystości własnego ubrania, dostarczenia im przyborów do prac plastycznych, interesujących książek z ilustracjami itp.
Przedszkole może mieć także wpływ na zaktywizowanie i uspołecznienie rodziców, których prace na rzecz placówki służą wszystkim jej wychowankom.
Współdziałanie ze szkołą służy utrzymaniu ciągłości opieki nad rozwojem dzieci, przebiegiem procesu wychowania i kształcenia w różnych okresach życia, przy zachowaniu specyfiki pracy pedagogicznej przedszkola i szkoły.
Kontakty przedszkola ze szkołą nasuwają nauczycielom możliwość dzielenia się wzajemnie doświadczeniami pedagogicznymi i propagowania metod wychowania przedszkolnego, które powinny być z pożytkiem dla dzieci wykorzystywane w początkowym nauczaniu.
2) Środowiskowa:
Na funkcję środowiskową przedszkola składa się inicjatywa i współdziałanie przedszkola z rodziną, szkołą oraz innymi lokalnymi instytucjami. Przedszkole jest jednym z ośrodków oddziaływania na środowisko. Spełniając tę funkcję może się ono przyczyniać do integracji środowiska wokół spraw dziecka, a także zacieśniać więź dzieci z najbliższym otoczeniem społecznym.
laremi