Marek Kucia, Wstęp do socjologii
Wykład 5a: Odmiany grup społecznych
(A) Różnorodność grup społecznych:
Studenci I roku socjologii, Instytut Socjologii, Uniwersytet Jagielloński, Platforma Obywatelska, Prawo i Sprawiedliwość, Sejm i Senat, rząd, episkopat, Kościół, KS Wisła, moi przyjaciele, moja rodzina, naród polski, Europejczycy…
(B) Porządkowanie zjawisk:
· Klasyfikacje (wg pojedynczych właściwości) – obiektywne i subiektywne
· Typologie (wg syndromów cech)
Analityczne klasyfikacje
R. K. Merton, „Wstępna lista właściwości grupy” – 26 pozycji
P. Sztompka – osiem spośród nich:
1-6 – to obiektywne kryteria klasyfikacji
7 i 8 – to subiektywne kryteria klasyfikacji
1. Liczebność grupy
· kontinuum: małe – wielkie
· małe – ludzie się znają, wielkie – interakcje pośrednie
· G. Simmel, “Krzyżowanie się kręgów społecznych”
· liczebność grupy zmienia zasadniczo charakter zjawisk, jakie w grupie zachodzą
· diada (1 relacja) – triada (3 relacje) – kwadrat (6 relacji) – pięciokąt (9 relacji)
· triada i n.: koalicja, strategia „dziel i rządź”, mediacja, reprezentacja, formowanie większości
· grupa zadaniowa 7-9 osób
· grupy powyżej 20 osób – zanikają relacje bezpośrednie wszystkich ze wszystkimi
2. Trwałość
· od istniejących krótko, do najtrwalszych
· z punktu widzenia jednostki: przelotne i „dożywotnie”
· trwałość faktyczna i trwałość oczekiwana przez członków
· grupy trwałe:
o zachowują ciągłość i tożsamość
o gwarantami – organizacja i kultura
o cechą – trwałość ponadjednostkowa
3. Sposób rekrutacji – to jak się zostaje członkiem
· grupy do których jest się przypisanym i grupy do których się zapisujemy (por. statusy przypisane i osiągane)
· grupy ekskluzywne (elitarne) i inkluzyjne (powszechnie dostępne)
4. Intensywność uczestnictwa
(a) liczba wypełnianych funkcji:
· jednofunkcyjne i wielofunkcyjne
· Spencer – coraz więcej grup wyspecjalizowanych
(b) ile czasu i energii oraz zaangażowania myślowego grupa wymaga od swoich członków
· od „cząstkowych” (Sztompka) po „żarłoczne” (Coser)
(c) rygoryzm i zakres kontroli
· od „liberalnych” (MK) po „totalitarne” (Sztompka)
5. Wg korzyści, jakie przynosi jednostce uczestnictwo w grupie
· od instrumentalnych po autoteliczne
· wśród instrumentalnych – zadaniowe
6. Wg stopnia zorganizowania grupy
· od formalnych do nieformalnych
7. Wg subiektywnej identyfikacji z grupą
8. Wg socjalizacyjnej funkcji grupy
· Mead: „istotni inni” – Sztompka „grupy istotne”
· Merton – grupy odniesienia
o negatywne grupy odniesienia
o grupy odniesienia pozytywnego
§ grupy odniesienia porównawczego (Sz za Homansem)
· grupy odniesienia normatywnego (Sz)
Syntetyczne typologie
Cooley: grupy pierwotne i grupy wtórne
grupy pierwotne: rodzina, rówieśnicy, sąsiedzi, społeczność lokalna
(1) uniwersalne – spotykamy wszędzie, każdy je spotyka
(2) są pierwsze w doświadczeniu jednostki
(3) wywierają najsilniejszy wpływ socjalizujący
(4) traktowane są jako szczególnie ważne
grupy wtórne: środowiska zawodowe, grupy zadaniowe, stowarzyszenia celowe, grupy zorganizowane (Sz)
· bardziej liczebne
· mniej spontaniczne
· interesowne
· mocniej sformalizowane
· obejmują kontakty i interakcje pośrednie
· bardziej wyspecjalizowane
· zachowują większą anonimowość jednostek
· dopuszczają głębokie różnice wartości i postaw
Toennies, Gemeinschaft und Gesellschaft – Wspólnota i stowarzyszenie
Gemeinschaft – wysoka spoistość, integracja, zgodne wartości i przekonania w społecznościach typu rodowego, plemiennego, wioskowego; źródłem – „wola naturalna” – tendencja prospołeczna, dośrodkowa, wrodzona sympatia do ludzi
Gesellschaft – społeczeństwo nowoczesne – przemysłowe i miejskie; zatomizowanie wspólnot; masy ludzi żyjących na własną rękę; egoistyczne, kalkulujące interes jednostki
Kontynuacje: R. Putnam i teoria kapitału społecznego; S. Nowak i koncepcja „próżni socjologicznej”
goffu