nieczerniakowe raki skóry.pdf

Andrzej Kaszuba

Nieczerniakowe raki skóry wyzwaniem XXI wieku

Klinika Dermatologiczna IM W WAM w Łodzi

NRS - dane historyczne

XVIII w., Pott P. - wzrost zachorowań na raka skóry moszny u kominiarzy.

XIX w., Unna - wykazał związek między długotrwałym nasłonecznieniem

a rakami skóry u marynarzy.

XIX w., Dubreuilh - obserwacje raków skóry odsłoniętej (twarz) u kobiet pracujących przy

winobraniu i raków szyi i karku u mężczyzn - pierwsza hipoteza o większej podatności

skóry jasnej.

1928 r., Findlay - eksperymentalne wywołanie raka skóry u zwierząt przy użyciu sztucznych źródeł

światła.

1983 r., Stoberg - udowodnił rolę UVA (320-400 nm) w kancerogenezie skórnej.

1988 r., Chew - rola kancerogenna sztucznych źródeł UVA

głębsze przenikanie UVA

działa synergistycznie z UVB

wywołuje in vitro zmiany metaboliczne i funkcjonalne

UVB i UVA wywołują odmienne typy mutacji w obrębie DNA

UVA jest 10.000 x mniej mutagenne niż UVB.

Epidemiologia

NRS

Australia (standaryzowany wg wieku współczynnik zachorowań)

1985 rok - 832 / 100.000 ludności w tym: 657 dla BCC 166 dla SCC

1990 rok - wzrost zachorowań o 19 %

11 % dla BCC 51 % dla SCC (10 % przyrostu rocznie)

37° szer. płd. - na północ - wzrost częstości o 30 %

- na południe - spadek o 25 %

Płn. Australia (subtropik) - 1560 NRS na 100.000 mieszkańców

BCC - 1000 / 100.000 ludzi rocznie ok. 150.000 osób rocznie z NRS

1985-1995

SCC - wzrost o 93 % od 166-320 na 100.000 BCC - wzrost o 19 % od 657 do 788 na 100.000

Staples M. i wsp., Int.J.Cancer., 1998, 78, 144. Frost C. i

wsp. J. Iiwest. Dermatol, 2000, 115, 273.

USA - 1/3 wszystkich nowotworów złośliwych

to raki skóry. 500.000

przypadków BCC rocznie 100.000 przypadków

SCC rocznie

Roczny przyrost - 3 %

1960-1980

wzrost 2,6-krotny dla mężczyzn

wzrost 3,1-krotny dla kobiet

Dane populacyjne z dużych miast USA wskazują, iż częstość NRS podwaja się wraz ze

zmniejszaniem szerokości geograficznej o każde 3° i 48 minut.

Preston D., Stein R., N.Eng.J.Med, 1992, 327, 1649.

Szwecja - wzrost zachorowań na BCC o 11,9 % rocznie.

. - wzrost BCC - ok. 18 % rocznie

- wzrost SCC - ok. 11 % rocznie

BCC :SCC = 4 : 1

WallbergP.. Skog E.. Acta Derm., Yenereol, 1991, 71, 134. Ko C. i

wsp., Br. ./. Dermatol.. 1994, 130, 269.

Rola promieniowania UV w rozwoju raka sk

óry

tendencja do powstawania BCC w obrębie skóry odsłoniętej

częste występowanie BCC u osób pracujących na wolnym powietrzu (żeglarze, rolnicy)

częsty rozwój BCC u osób z jasną karnacją i brak podatności u ludzi z dużą ilością barwnika w

skórze (Murzyni, Azjaci, Indianie)

częsty rozwój BCC u ludzi z wrodzoną nadwrażliwością na U V (xeroderma pigmentosum,

bielactwo wrodzone)

spadek zapadalności na BCC wraz ze zwiększaniem się szerokości geograficznej

możliwość indukowania promieniowaniem UV raków skóry u zwierząt

oparzenia skóry w dzieciństwie - 5 x częściej raki

UVB (280-320) - najbardziej rakotwórcze uszkodzenie DNA przez wolne rodniki (xeroderma

pigmentosum)

UVA (320-400) - działa addytywnie, wzmaga mutagenność UVB

efekt fototoksyczny (sulfonamidy, psoraleny) - SCC

powyżej 200 seansów PUVA —> 30 razy większe prawdopodobieństwo BCC

J, warstwy ozonowej o 1 % na 60-70 % szer. geograficznej zwiększa zachorowalność na BCC

o 2 %, na SCC o 1,5 %

Anglia P

łn

Czynniki predysponuj

1. Promieniowanie ultrafioletowe - BCC, SCC

Psoraleny + UVA

PUVA + leczenie arsenem

1. Promieniowanie jonizujące - SCC

2. Dysfunkcje immunologiczne - SCC - 253x, BCC - 10 x

3. Genodermatozy - SCC, BCC

4. Rogowacenie arsenowe - SCC

5. Blizny, przewlekłe owrzodzenia, przetoki - SCC, BCC

6. Związki chemiczne (dziegcie) - BCC

7. Długotrwałe działanie wysokiej temperatury - Thermal SCC

Czynniki predysponuj

1. Zespół znamion podstawnokomórkowych

basal celi naevus (aut. dom.)

częstość BCC - 1/56.000

mnogie BCC

2. Skóra pergaminowata i barwnikowa

xeroderma pigmentosum (aut. rec.)

defekt endonukleazy odpowiedzialnej za naprawę uszkodzeń DNA

SCC, BCC, MM

3. Zespół Bazex'a (Bazex-Dupre-Christoł-Syndrom) aut. dom.

- liczne BCC skóry twarzy

4. Rogowacenie kanalikowe - porokeratosis Mibelli aut. dom.

- BCC, SCC

5. Zespół Muir-Torre (aut. dom.)

- BCC o zróżnicowaniu łojowym

6. Zespół KID (Keratitis, Ichtyosis, Deafness-KID syndrom)

- mnogie SCC

7. Zespół Lynch II

- mnogie raki jelita grubego, skóry, krtani, narządu rodnego, trzustki, żołądka

8. Bielactwo wrodzone (Albinismus)

9. Epidermodysplasia verrucifbrmis (aut. rec.)

- onkogeneza wirusowa (HPV 5, HPV 8)

(SCC i BCC)

ące

ące genodermatozy

• Guzkowy i wrzodziejący - BCC nodosum et exulcerans - 45-60 %

• Torbielowaty - BCC cysticum (powieki)

• Twardzinopodobny - BCC morpheiforme

• Powierzchowny wieloogniskowy - BCC superficialc multifocale (Carcinoid Arning)- 15-30%

• Barwnikowy - BCC pigmentosum - 1-2 %

odmiany kliniczne

Guzkowa - SCC nodosum

Brodawkująca - SCC vcgctans

Wrzodziejąca - SCC exulcerans

Mechanizmy onkogenezy sk

órnej

A. Dysregulacja genów tkankowych:

1. - Mutacje punktowe protoonkogenów przekształcają je we właściwe onkogeny:

C - myc C - fos ras itd.

2. - Antyonkogeny (geny supresorowe) ulegają mutacjom i tracą swoje właściwości obronne, np.

gen p 53 - podstawowy gen w nowotworach skóry i błon śluzowych

- promienie UV (głównie UVB) powodują swoiste mutacje p-53 we wczesnym okresie

uszkodzeń posłonecznych skóry

B. Czynniki wzrostowe pobudzające proliferację

EGF (epidermal growth factor)

TGFa (tumor growth factor alpha)

C. Utrata kontroli immunologicznej

- zanik antygenów HLA z powierzchni komórek rakowych i niemożność rozpoznania

antygenów nowotworowych przez komórki immunologicznie kompetentne

- obniżona produkcja TNFa i IFNy oraz ekspresja cząstek adhezyjnych powoduje

zaburzenie ich interakcji z limfocytami i komórkami NK

D. - Wirusy HPV 16 i 18

keratosis actinica

choroba Bowena

- Wirusy HPV 6 i 11

• guz Buschke-Loewensteina

- Wirusy HPV 5 i 8

• epidermodysplasia verruciformis

BCC

SCC

łonkowe nowotwory skóry

Rak podstawnokomórkowy (basalioma, basal cell carcinoma - BCC)

Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare, squamous cell carcinoma - SCC)

- Raki przedinwazyjne (carcinoma in situ)

● choroba Bowena

● erytroplazja Queyrata

● choroba Pageta

Mechanizm rozrostu nowotwor

ów skóry i powstawania przerzutów w SCC

utrata cząstek adhezyjnych międzykomórkowych E-cadherins

niszczenie błony podstawnej przez enzymy proteolityczne

migracja komórek nowotworowych przez macierz pozakomórkową (ECM)

angiogeneza indukowana przez nowotwór (zjawiska apoptozy spowalniają wzrost nowotworu)

leczenie

1. Chirurgiczne - wycięcie z marginesem zdrowej tkanki

BCC - 3-4 mm

SCC - 5 mm

Ca sclerodermiformis i niezróżnicowany SCC - 10 mm lub więcej.

Martin D. i wsp., Ann. Chir. Piast. Esthet., 1998, 43/4, 311.

2. Metoda Mohsa ze śródoperacyjną oceną doszczętności zabiegu (1930)

raki ze skłonnością do wznowy

raki o niewyraźnym odgraniczeniu (np. rzekomotwardzinowy)

ogniska duże, nawrotowe lub wycięte niecałkowicie

raki z histologicznymi cechami agresywności

nowotwory w miejscach uprzednio napromieniowanych

nowotwory zlokalizowane w środkowych częściach twarzy, na skórze

owłosionej głowy, małżowinach usznych, palcach lub narządach płciowych

5 letnie wyleczenie:

99 % - BCC 97 % -SCC

Miller P. i wsp., Maya Clw. Proc, 1992, 67,971.

HafncrJ., Ther. Umsch.. 1998, 55'8, 515.

3. Wyłyżeczkowanie i elektrokauteryzacja

małe zmiany do 1 cm średnicy

lokalizacja na płaskich powierzchniach (czoło, policzek, tułów)

guzy nie naciekające tkanki podskórnej

Nab

NRS

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: