Sytuacja normalna – typowa w ocenie człowieka, w których realizuje zadania zgodnie ze swoimi możliwościami. Dane sytuacje są powtarzalne. Generują małe emocje.
Sytuacja optymalna – to taka w której układ relacji człowieka z otoczeniem optymalizuje człowieka jego zachowanie, funkcjonowanie. Układ relacji z otoczeniem człowiek rozwija się jest twórczy. Jego zachowanie jest potęgowane.
Czynniki wpływające na powstawanie sytuacji trudnych nazywa Lewicki stresorami. Zalicza do nich:
- deprywację (stan braku),
- frustrację (przeszkody uniemożliwiające lub utrudniające rozwiązanie sytuacji trudnej),
- tzw. sytuacje bolesne i drażniące (np. strata kogoś lub czegoś, "denerwujące", wzbudzające irytację otoczenie, niekorzystne stosunki interpersonalne, subiektywnie odczuwany brak kompetencji uniemożliwiający uruchomienie mechanizmów radzenia sobie).
W tej grupie czynników wyróżnia autor również zagrożenia (rzeczywiste lub wyobrażone, zagrożenie autorytetu, dobrego imienia, zdrowia, życia miłości, dóbr itp.) oraz konflikty stawiające człowieka wobec konieczności wyboru zawierającego wewnętrzną sprzeczność.
SYTUACJA TRUDNA – to taka w której zostaje zaburzona równowaga pomiędzy człowiekiem a jego otoczeniem. Równowaga odnosi się do sytuacji psychologicznej jest niezrównoważona. Realizowanie celów, które przekraczają jego możliwości. Atrybutem trudnej sytuacji jest zachwiana równowaga pomiędzy różnymi elementami składającymi się na sytuację trudną.RODZAJE SYTUACJI TRUDNYCH - sytuacja przeciążenia – występuje wtedy, gdy człowiek ma poczucie ze zadania , które realizuje przekraczają jego możliwości np. nie ma siły(brak wypoczynku, nadmiar obowiązków, wyczerpanie organizmu),
- sytuacja utrudniona - zwana również sytuacją frustrującą polega na występowaniu różnego rodzaju przeszkód w ocenie podmiotów możliwych do usunięcia, stojących na drodze do realizacji celów tzw. Utrapienie życiowe. Te sytuacje najczęściej wywołują złość. (pojawienie się elementów zbędnych, przeszkadzających, np. hałas, szum informacyjny, zakazy, zewnętrzny nacisk społeczny),
- sytuacja deprywacji – są tą sytuacje najbardziej trudne są to sytuacje braku. – można je odnieść do różnych aspektów funkcjonowania człowieka np. brak dopływu bodźców do człowieka. (brak, pozbawienie czegoś, co jest potrzebne do normalnego funkcjonowania człowieka, np. brak snu, zdrowia, zaspokojenia podstawowych potrzeb, strata, izolacja, poczucie osamotnienia itp.),
- sytuacja ( deprywacja) emocjonalna – niezaspokojenie podstawowych potrzeb emocjonalnych miłości, dramatyczne podczas rozwoju dziecka.
- sytuacja trudna nadmiaru – układ relacji pomiędzy otoczeniem musi być zrównoważony.
- sytuacja(deprywacja) poznawcza - informacyjna, człowiek potrzebuje pewną dawkę informacji do prawidłowego funkcjonowania.
- zagrożenie - (gdy występuje rzeczywiste lub oczekiwane naruszenie wartości szczególnie cenionej przez osobę, np. zdrowia, życia, statusu społecznego, własności prywatnej, poglądów, samooceny itp.).
…………………………………………………………………………………………………..
Model Klingera
„Model” ten głosi iż nagłe uniemożliwienie realizacji celów działania lub utrata obiektu dotychczasowego silnego zaangażowania są częstymi doświadczeniami w życiu ludzi.
( np. zakochana dziewczyna , która zostaje porzucona przez swojego chłopaka, albo sportowiec który sumiennie przygotowuje się do olimpiady, zaś start uniemożliwia mu nabyta tuż przed imprezą kontuzja). W związku z tym istnieją ogólne, wzorce przystosowania do tego typu zdarzeń.
Jest to swoisty cykl, szereg stadiów będący drogą do wygaszenia, zaniku zaangażowania w realizację zablokowanego celu. Fazy te to:
Faza mobilizacyjna, gdzie człowiek w sposób często chaotyczny, zwiększa intensywność działań.
Pochłonięty jest wtedy obrazami nie zrealizowanych planów i pragnień związanych z utraconym celem. Perpektywa postrzegania rzeczywistości jest znacznie zawężona.
Faza agresji. Człowiek szuka za wszelką cenę winnego zaistniałej sytuacji, stara się wyraźić złość protest.
Faza depresji. Jednostka wpada w stan smutku i apatii. Po pewnym okresie trwania bezgranicznego przygnębienia, człowiek „odbija się od dna” i zaczyna powracać do normalnego życia. Są to fazy śmierci psychicznej i powrotu do normalnego życia. Patologia wg. Klingera może się łączyć z brakiem niektórych faz, z nazbyt szybkim przechodzeniem przez nie, lub z trwałym zatrzymaniem się w obrębie jednej z nich.
MODEL TAYLOR
Wg Shelley Taylor i jej współpracowniczek, ludzie potrafią sobie poradzić z najróżniejszymi niekontrolowanymi zdarzeniami, poprzez zaangażowanie poznawcze w zaistniałą sytuację.
Ukierunkowany wysiłek poznawczy może prowadzić do pokonania złego losu, a często nawet do lepszego funkcjonowania w wielu wymiarach, niż to miało miejsce przed wystąpieniem traumatycznego zdarzenia. Tezę taką Taylor oparła o wyniki kompleksowych, dwuletnich badań ankietowych przeprowadzonych na kobietach chorych na raka piersi. U badanych kobiet zaobserwowano nastepujące procesy adaptacyjne:
Chęć zrozumienia swojej sytuacji. Kobiety dociekały, starały się zrozumieć przyczyny swojego położenia, wpływ wydarzenia na ich dotychczasowe życie. Dla wielu z nich choroba stała się pretekstem do dokładniejszego wglądu w samą siebie, w swoje życie, do odkrycia własnych silnych stron. Do wykrystalizowania prawdziwych potrzeb i pragnień.
Odzyskiwanie poczucia wpływu na zdarzenia. Wiele pacjentek sądziło że ich aktywna postawa wobec choroby może spowodować zatrzymanie procesu chorobowego. W związku z tym zaczęły stosować takie techniki psychologiczne jak : medytacja, optymistyczne wyobrażenia, ćwiczenie pozytywnego i aktywnego nastawienia do procesu leczenia. Połowa kobiet zmieniła dietę, niektóre zmieniły stosowane leki.
Umacnianie się w poczuciu włąsnej wartości.Aż u 57% kobiet zaszły pozytywne zmiany, natomiast tylko 17% pacjętek stwierdziło jakiekolwiek negatywne zmiany w ich życiu.
Kobiety które miały doczynienia z chorobą, w późniejszym etapie, zaczęły doszukiwać się pozytywnych stron w swoim położeniu. Dochodziło do porównywania „w dół”. Pacjętki porównywały swoje problemy z sytuacją innych pacjętek, ale na takich płaszczyznach, na których mogły wykazać swoją przewagę np. mężatki uważały się za szczęśliwsze niż panny ; osoby stasze, które przeżyły szczęśliwie swoją młodość za lepsze od młodych niepewnych swojej przyszłosci.
Działanie takie, w którym odnajdujemy kogoś w znacznie gorszym położeniu niż nasze dostarcza potężnego ładunku otuchy w trudnych chwilach życia.
Co istotne nie stosowano porównania „w górę” , tzn. do osób zdrowych. A jak zauważą Taylor takie działanie ma również mnóstwo pozytywnych stron. Przede wszystkim generuje nasz rozwój i stymuluje do zmiany.
Oprócz strategii „porównań w dół, górę”, badane kobiety używały jeszcze :”selektywnej oceny swojej sytuacji”( wyobrażenia o jeszcze gorszej niż zaistniała sytuacja i i stwierdzenie , ze nie jest aż tak źle, żę mogło być znacznie gorzej), często również kobiety akcentowały fakt dobrego radzenia sobie z sytuacją kryzysową co poprawiało ich samoocenę.
MODEL SHONTZA
Wedłu Shontza siła negatywnych przeżyć jest w niektórych sytuacjach tak wielka iż automatyczny i nie wymagający aktywności poznawczej proces adaptacyjny „Klingera” nie wystarcza.
Jednostki muszą dysponować specjalnymi strategiami adaptacyjnymi.
Shontz wyróżnił również fazy „przeżywania” :
Faza szoku. Kiedy do jednostki często nie dociera jeszcze to co się zdarzyło. Jasność myślenia stymulacja procesói) poznawczych
Faza spotkania się z tragedią. Odczucie nieszczęścia wraz z towarzyszącymi mu stanami bezradności, dezorganizacji i paniki. W tej fazie następuje znaczne pogorszenie poziomu funkcjonowania poznawczego jednostki.
Faza odwrotu. Jednostka zaprzecza istnieniu kryzysowego stanu lub jego implikacjom (np. wdowa zaprzecza iż jej mąż zmarł, prowadzi z nim w myślach rozmowę, przygotowuje ulubioną potrawę, jak gdyby miał się za chwilę pojawić).
Charakterystyczne dla tego modelu jest to iż przystosowanie do takich wysoce traumatycznych zdarzeń zachodzi nie poprzez kolejno następujące po sobie stadia emocjonalne, jak u Klingera, ale „po kawałku”. Fazy poprzedzialane są okresami „wycofywania się”, kiedy to jednostka stara się uciec od bólu, nie myśleć o tragicznym doświadczeniu. Fakt występowania naprzemiennych faz jest zbawienny dla jednostki i umożliwia stopniową adaptacje do tego typu zdarzeń. Nawroty negatywnych emocji stają się coraz rzadsze i coraz mniej intensywne, przez co staje się możliwe realizowanie nowych, satysfakcjonujących celów życiowych.
TRAUMA – szczególny rodzaj stresu poczucie niebezpieczeństwa , utraty zdrowia i życia.
STYLE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM – badania psychologiczne pokazują, że style radzenia sobie ze stresem są wzgłednie trwałymi sposobami. : styl skoncentrowany na zadaniu — polega na podejmowaniu dzialania, majacegona celu rozwiazanie problemu lub zmiane istniejacej sytuacji stresowej przez wykorzystywanie procesów poznawczych;
2) styl skoncentrowany na emocjach, na wlasnych przezyciach emocjonalnych, takich
jak zlosc, poczucie winy, napiecie — jest charakterystyczny dla osób, które preferuja myslenie zyczeniowe i fantazjowanie kosztem efektywnego i racjonalnego dzialania, majacego
na celu usuniecie lub zminimalizowanie bodzca stresowego; glównym zadaniem podejmowanych przez czlowieka dzialan jest potrzeba zmniejszenia napiecia emocjonalnego
towarzyszacego sytuacji stresowej, niepodejmowanie realnych dzialan w celu rozwiazania
sytuacji stresowej powoduje, ze osiagany efekt jest niejednokrotnie odmienny od zamierzonego, przynoszac dalszy wzrost napiecia psychicznego i negatywne emocje;
3) styl skoncentrowany na unikaniu — polega na odrzucaniu od siebie mysli o zasadniczym
problemie, niedopuszczaniu do przezywania go i angazowania sie w rozwiazanie sytuacji stresowej; czlowiek niejako „ucieka” od problemu, wykonujac czynnosci zastepcze — moze na przyklad
robic zakupy, sprzatac, spac, ogladac telewizje lub poszukiwac kontaktów towarzyskich.
MILLER- KROHNE Wśród propozycji klasyfikacji stylów radzenia sobie znaną koncepcją jest propozycja Miller. Autorka wyróżnia dwa style radzenia sobie: 1.(konfrontacyjny) styl radzenia sobie polegający na poszukiwaniu, gromadzeniu, przetwarzaniu, wykorzystywaniu informacji o wydarzeniu stresowym. 2. (unikowy) styl polegający na omijaniu, odrzucaniu, wypieraniu i zaprzeczaniu informacjom o wydarzeniu stresowym. Krohne wyróżnia cztery style radzenia sobie: 1. elastyczny - nieobronne radzenia sobie; 2. nieskuteczne radzenie sobie - wysoki poziom lęku; 3. aktywna czujność; 4. sztywne unikanie.
OD czego zależy efektywne radzenie sobie ze stresm: od cech pewnych osoby, od cehc osobowościowych, od wsparcia innych ludzi
OSOBOWOSCIOWE SPOSOBY R.S.Z.S – ekstrowersja, poczucie koherencji, stabilna wysoka smaocoena, wysoki poziom poczucia własnej sakuteczności, pozytyna emocjonalność polegająca na doświadczaniu więcej pozytywnych emocji niż negatywnych, prozdrowotny typ osobowości – TYP B
PROCESY R.S.Z.S – to podejmowanie wysiłku poznawczej i behawioralnej natury które ukierunkowane sa na przekształcenie relacji ocenionych jako niekorzystnie w korzystnie.
EFEKTYWNE R.S.Z.S – polega na łagodzeniu negatywnych następstw stresu oraz wykorzystaniu stresu jako czynnika korzystnego sprzyjającego rozwojowi.
STRES Jan Strelau – stan który chrakateryzowany jest przez silne emocje negatyne takie jak strach, lęk, złość, wrogość, a także inne stany emocjonalne wywołujące dystres oraz sprzężone z nimi zmiany fizjologiczne i biologiczne ewidentnie przekraczające poziomem aktywności.
STRES – (Lazarus/ Folkman) – stresem jest określona reakcja między osobą a otoczeniem która oceniona jest przez osobę jako obciążającą lub przekraczającą jej zasoby i zagrażającą jej dobrostan. Stres to relacja obustronna tzw tranzakcja to człowiek sam ocenia swoją sytuację. Transakcja stresu może być ujmowana w ocenie pierwotnej jako: krzywda, zagrożenie, wyzwanie
RADZENIE SOBIE ZE STRESEM - to określenie ma trzy odniesienia znaczeniowe, któ®e raczej się uzupełniają niż wykluczają radzenie sobie może być rozpatrywane jako proces jako strategia lub styl. Pierwsze ujęcie odnosi się do całości aktywności podejmowanejk przez człowieka w danej sytuacji stresowej tak rozumiane jest złożone i dynamiczne zajmuje niekiedy długi czas i zmienia się w wymiarze czasowym, Ważnym czynnikiem decydującym o przebiegu tych zmian jest rzwój sytuacji stresowej.
Wg LAZARUSA – R.S.Z.S – obejmuje stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki majaące na celu opanowanie określonych zewnętrznych i ewnętrznych wymagań ocenionych przez osobę jako obciążających lub przekraczających jej zasoby.
Dwie funkcje radzenia sobie ze stresem – Lazarus przypisują procesowi radzenia sobie funkcję: instrumentalną inaczej zadaniowaą, zorientowaną na problemie czyli poprawę relacji podmiotu z otoczeniem oraz funkcję samoregulacji emocji. Ta druga polega zwykle na obniżeniu przykrego napięcia, łagodzeniu innych negatywnych stanów emocjonalnych
DOBROSTAN – jakość życia – wiąże się z oceną globalną zadowolenie z życia oceny cząstkowe dotyczące różnych aspektów.
Transakcyjna Teoria Stresu R. Lazarus’a:Stres określa jako stan wewnętrzny który można opisać za pomocą określonego układu procesów psychicznych. Stres wywołują takie czynniki jak: krzywda, strata, wyzwanie, ale tylko wtedy gdy interakcja między nimi a osobą zostanie oceniona jako obciążająca, zagrażająca. Mechanizm poznawczy ma dwa poziomy:- na poziomie pierwotnym dokonuje się wstępna ocena jaka jest dana sytuacja dla mnie tu i teraz oraz w przyszłości (antycypacja): bez znaczenia, sprzyjająco – pozytywna, stresująca.- ocena wtórna – może ona modyfikować ocenę pierwotnąRadzenie sobie ze stresem definiowane jest w tej teorii jako wysiłki mające na celu opanowanie zewnętrznych i wewnętrznych wymagań ocenianych przez daną osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby..
BEZRADNOŚĆ
W zdecydowanej wiekszości przypadków , ludzie kojarzą bezradność z wystąpieniem jednej z dwóch kategorii niekontrolowanych zdarzeń.
- Pierwszą kategorię tworzą sytuacje o charakterze długotrwałym, wywołujące stan bezradności ze względu na swoją niemodyfikowalność. Są to sytuację, gdzie pomimo podejmowania różnego rodzaju działań, jednostka nie tylko nie osiąga porządanych wyników, ale nawet o krok się do nich nie zbliża. Np. nieodwzajemniona miłość, nierozwiązywalne konflikty z rodzicami, opanowanie bardzo trudnego a jednocześnie źle wykładanego przedmotu na studiach, niemożność poradzenia sobie z trudnościami finansowymi.
- Do drugiej kategorii należą nagłe, traumatyczne zdarzenia losowe: śmirć bliskiej osoby, nieuleczalna choroba , trwałe kalectwo w wyniku wypadku. Niemożność wpływania na tego typu zdarzenia wiąże się z ich nieprzewidywalnością i przypadkowością. Jednostka będąca ofiarą takiego zdarzenia, zupełnie nie wiem, co ma robić w tak zmienionej sytuacji życiowej.
Model wyuczonej bezradności.
Pod koniec lat 60. Martin Seligman i współpracownicy przeprowadzili szereg doświadczeń, mających na celu zgłebienie zachowania ludzi pod wpływem długotrwałych prób wpływania na niemodyfikowalne sytuacje ( np. długotrwałe zmaganie się z choroba nowotworową).
Wyniki tych doświadczeń jak i ich późniejsze modyfikacje, nie przyniosły jednak zadawalających rezultatów.W zdecydowanej większości przypadków wyniki były sprzeczne z założeniami.
Niezależnie jednak od modeli ( Weissa bądź, Seligmana) zakłada się iż
1.Obiektywna, długotrwała niemodyfikowalność istotnych wyników – czyli brak zależności między nimi, a działanaimi jednostki – jest istotną cechą sytuacji indukującej bezradność.
2. Podczas treningu bezradności (sytuacja, gdzie dla każdej wypróbowanej reakcji propozycja pozytywnych i negatywnych konsekwencji jest identyczna: wszystko jedno czy się zachowujemy tak, czy inaczej, czy w ogóle nic nie robimy – uzyskujemy identyczne wyniki) zachodzi uczenie się niezależności wyników od zachowania
3. deficyty bezradności wynikają z nadmiernego uogólnienia doświadczeń treningowych – z oczekiwania, że również w nowych sytuacjach działania nie będą miały żadnego wpływu na pojawienie się pożądanych wyników.
Informacyjny model bezradności.
Wyuczona bezradność w tym modelu to zaburzenie w generowaniu nowych programów działania.
W trakcie treningu bezradności człowiek nie jest w stanie stworzyć żadnych sensownych hipotez rozwiązywania problemu i doświadcza tego wielokrotnie. Do powstania deficytów bezradności niezbędne są dwa czynniki.
Po pierwsze człowiek musi zaangażować się intelektualnie w próby rozwiązywania nierozwiązywalnych problemów.
Po drugie , jednostka musi otrzymywać w trakcie prób opanowania zadania niespójne komunikaty zwrotne o możliwych wariantach jego rozwiązania.
U jednostki w takiej sytuacji pojawia się stan tzw. stanu demobilizacji poznawczej.
Istotą takiego stanu jest opieranie się na starych sprawdzonych wzorcach, schematach myślenia
i unikanie wysiłku poznawczego, a więc brak skłonności do poznawczego angażowania się w stojące przed nim zadania.
Oddzielnym wątkiem rozważań nad radzeniem sobie w trudnych życiowych sytuacjach jest wsparcie w tychże okolicznościach.
Wszyscy badacze zajmujący się tym obszarem ludzkich doświadczeń, jednogłośnie akcentują
dużą rolę istnienia (bądź jego braku) wsparcia społecznego. Osoby otoczone rodziną, gronem przyjaciół mają znacznie większe szansę na szybkie i sprawne uporanie się z trudną sytuacją
niż ludzie samotni.Wyróżniono pięć funkcji wsparcia społecznego:Udzielanie wsparcia emocjonalnego ,Okazywanie zachęty
,Udzielanie porad, Towarzyszenie,Udzielanie tzw. konkretnej pomocy
POZYTYWNY I NEGATYWNY STRES
Eustres (pozytywny stres) to stan fizycznego i psychicznego dobrego samopoczucia, w jakim umysł i ciało osiągają pełnię swoich możliwości. Eustres to stres konstruktywny. Terminem tym określamy również odroczone pozytywne efekty negatywnego stresu (np. stres przy egzaminie i późniejsza satysfakcja z powodu zdania egzaminu). Występuje też w takich sytuacjach, jak uprawianie sportów ekstremalnych czy podczas randki. Stan eustresu wiąże się z jasnością umysłu i szczytem formy fizycznej (słuchowo kojarzy nam się z euforią i nie jest to przypadek...) dostarcza wyzwań, daje okazję do poznania swoich zalet i mocnych stron. Stres może ujawnić zdolność do radzenia sobie z nim, testuje elastyczność i umiejętność przystosowania się, może stymulować do doskonalenia. Doświadczany stres często powoduje przesunięcie „granicy tolerancji stresu” czyli zwiększa odporność na działanie stresora.Dystres (negatywny stres) to nadmierne obciążenie pozostające wtedy, gdy napięcie nie zostanie skutecznie rozładowane. Przedłużający się dystres jest szkodliwy, ponieważ zostaje zachwiana harmonia pomiędzy naszym umysłem i ciałem. Przestają one reagować prawidłowo, co może być m.in. przyczyną pojawienia się chorób psychosomatycznych. Dystres jest wynikiem nadmiaru stresu spowodowanego zbyt silną lub niedostateczną liczbą bodźców. Wiąże się np. z nadmiernymi wymaganiami szefa, ale też z utratą pracy czy brakiem kontaktów z bliskimi.
PERSPEKTYWA SALUTOGENETYCZNA – polega na odejściu od orientacji patogenetycznej (obecnej w biomedycznym paradygmacie zdrowia) na rzecz orientacji prozdrowotnej, dla której centralnym probleme przestaje być choroba i proces jej leczenia , staje się nim natomiast zdrowie.
ORIENTACJA PATOGENETYCZNA – jeszcze stostunkowo do niedawna dominująca zarówno w refleksji teoretycznej jak i badaniach empirycznych. Jest oparta na koncepcji homeostazy organizmu i choroby będącej konsekwencją jej zakłóceń. Punktem wyjścia tej orientacji jest akceptacja kategroii zdrowia utożsamianego z brakiem choroby – jako kategroie uniwersalną, a więc jednoznacznej dla każdej posługującej się nimi osoby, niezależnie od wpływu wartości ingerujących w proces naukowego poznania. Choroba była ciekawsza niż zdrowie.
PRZEDMIOT BADAŃ W OREINTACJI PATOGENETYCZNEJ – stały się przede wszystkim rozpoznawanie, identyfikowanie czynników ryzyka choroby. DZIAŁANIA PRAKTYCZNE ORIENTACJI PATOGENETYCZNEJ: polegały na prowadzeniu walki z chorobą, walka o utrzymanie i przedłużenie życia zwłaszcza w odniesieniu do populacji osób wywodzących się z tzw grupy ryzyka. TRZY ETAPY DEMELA _ RYS HISTORYCZNY – era medycyny naprawczej, era medycyny zapobiegawczej ( o.patogenetyczna) medycyna poznawcza -> salutogeneza
OGRANICZENIA ZWIĄZANE Z ORI. PATOGENETYCZNĄ: 1) podejście patogenetyczne uwarunkowuje poszukiwanie badawcze na odnajdowanie patogenezy i patomechanizmu leżącego u podstaw określonej choroby, co w konsekwencji prowadzi do podejmowania działań profilaktycznych, skupiających się także tylko wokół prewencji tej lub innej choroby.
2) perspektywa patogenetyczna prowadzi do dychomicznego podziału ludzi na zdrowych i chorych i co się z tym łączy, powołanie struktur instytucjonalnych osobno zajmujących się grupą zdrowych i chorych a granica miedzy nimi jest często trudna do uchwycenia 3) w podejściu patogenetycznym pojawia się koncepcja na indywidualnym przypadku, grupach wysokiego ryzyka przy jednoczesnym pomijaniu tego co metodologowie nazywają przypadkiem dewiacyjnym , nie potwierdzającym sprawdzonych hipotez. Stresy patogenezy są czymś szkodliwym dla człowieka, Nie wszystkie są bowiem groźne i niebezpieczne w zakresie następstw zdrowotnych. ZAŁOŻENIA PERSPEKTYWY SALUTOGENETYCZNEJ – normalnym stanem organizmu nie jest stan równowagi lecz przeciwnie nieporządek , entropia, zakłócenia homeostazy. Rzeczywistość bowiem jest taka, że pozostający w niej człowiek nieustannie podlega przemianą, gdyż właśnie ruch, zmienność, dynamizm. Oznaczenie, osiągniecie idealnego stanu zdrowia jest zatem fikcją, postulatem wręcz fantastycznym niemożliwym do spełnienia.
Poczucie koherencji (spójności to konstrukt teoretyczny, wprowadzony przez ...
praca.socjalna6