- 71 -
Wstęp do psychiatrii.
w opis
- różnicowanie pomiędzy normą a chorobą psychiczną
w wyjaśnienie
- etiologia
- prognoza
w interwencja
w Czy nienormalność w ogóle istnieje?
w Kto decyduje o nienormalności?
w Dlaczego jest tak trudno o definicję nienormalności?
Definiowanie nienormalności:
- dyskomfort
- niesprawność
Þ pogorszenie funkcjonowania w podstawowych rolach osobistych i społecznych
- odmienność
Þ niezrozumiałość
Þ rzadkość
Þ dyskomfort
Þ łamanie standardów sytuacyjnych
- continuum „norma” „patologia”
- kontekst sytuacyjny
- czas trwania (wiele miesięcy, lat)
w cierpienie
w dziwaczność
w zaburzenia przystosowania
w utrata kontroli
w naruszenie norm socjalnych
w średniowiecze 500-1500 AD
- opętanie przez demony
- próba wodna
- pakt z diabłem
Þ Malleus Maleficarum (1486)
w XX wiek
- anoreksja jako „kara od Boga“
- „AIDS jako kara za grzechy”
w Hippocrates 460-377 BC
- zaburzenie psychiczne = patologia mózgu
- histeria
Þ wędrująca macica
- mania, melancholia (obecna depresja), phrenitis (obecna psychoza)
Þ zaburzenia równowagi czterech płynów: krew, flegma(śluz), żółć żółta (jasna), żółć czarna (ciemna)
w medycyna chińska (Yin/Yang)
- zaburzenia równowagi
w rozwój modelu biologicznego w XIXw
- rozwój nauki
Þ Pasteur, Darwin
Þ Kraepelin (1883) klasyfikacja zaburzeń psychicznych
Þ porażenie postępujące
* kiła
w medyczny model psychiatrii w XXw
- insulinoterapia
- EKW - elektrowstrząsy
- lobotomia (Egasz Monit – nagroda Nobla)
- leki psychotropowe – lata 50-te
w zalety modelu medycznego w psychiatrii
- od diagnozy do terapii
Þ objawy g zespoły g etiologia g terapia
- traktowanie zaburzeń psychicznych jak innych schorzeń
w wady modelu medycznego:
- stygmatyzacja (przylepia etykietki)
- czy zawsze uszkodzenie mózgu w zaburzeniach psychicznych?
w Terapia histerii
- Anton Mesmer (1734-1815)
Þ magnetyzm zwierzęcy
- Jean Charcot (1825-1893)
Þ psychologiczne przyczyny histerii
- Sigmund Freud (1856-1939)
Þ psychoanaliza
Þ super ego, ego, id
w Behawioryzm
- obserwacja zachowań / teoria uczenia
- klasyczne warunkowanie
Þ John B. Watson – 1913
- warunkowanie operacyjne
Þ B. F. Skinner – 1953
w zakony i więzienia – przed 1500 AD
w przytułki dla obłąkanych – 1500-1800
- St. Mary of Bethlehem
- La Bicêtre
- Świecie nad Wisłą
w leczenie moralne – XIX wiek
- Pinel. Rush, Dix
w szpitale psychiatryczne – XX wiek
- dezinstytucjonalizacja
- leki psychotropowe – najczęściej stosowane leki na świecie (gł. diazepam)
- prawa człowieka
- Community Mental Health Centers Act of 1963
- Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego 1994
- 1990-1999 dekada badań nad mózgiem
- poprawa funkcjonowania chorych
- mechanizm „drzwi obrotowych” – po odstawieniu leków choroba wraca
- bezdomność chorych psychicznie
Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders (DSM)
- 1952 – I
- 1968 – II
- 1980 – III
- 1987 – poprawka III
- 1994 – DSM-IV (wersja europejska – ICD-10)
Zalety współczesnych systemów diagnostycznych (DSM IV, ICD 10)
- specyficzne objawy
- postawa ateoretyczna – interesuje nas nasilenie objawów (teraz nie mówi się depresja endogenna tylko epizod depresji)
- precyzja definicji (kryteria włączające, wyłączające)
Osie DSM IV:
w Axis I – klinicznie wyodrębnione zespoły
w Axis II – zaburzenia osobowości i/lub upośledzenie umysłowe
w Axis III – współistniejące choroby somatyczne
w Axis IV – stresory psychosocjalne
w Axis V – ocena funkcjonowania psychosocjalnego
- oś I – jednostka nozologiczna – np. schizofrenia paranoidalna
- oś II – zaburzenia osobowości lub upośledzenie umysłowe np. osobowość pogranicza
- oś II – choroba somatyczna np. wada serca
- oś IV – problemy psychosocjalne oraz środowiskowe umiarkowane (?) np. stracił pracę
Ocena poziomu funkcjonowania wg DSM IIIR:
Uwzględnia funkcjonowanie psychologiczne, społeczne i zawodowe w odniesieniu do hipotetycznego continuum psychicznego od zdrowia do choroby. Nie uwzględnia ograniczenia funkcjonowania spowodowanego uwarunkowaniami somatycznymi (lub środowiskowymi).
100
Doskonałe funkcjonowanie w wielu zakresach, problemy życiowe zawsze pod kontrolą, lubiany przez innych ze względu na liczne zalety. Bez objawów.
90
Objawy nieobecne lub ich brak (np. łagodny lęk przed egzaminem), dobre funkcjonowanie we wszystkich zakresach, zainteresowany i zaangażowany w różnorodną aktywność, skuteczny społecznie, ogólnie zadowolony z życia, problemy i zmartwienia nie większe niż codzienne (np. sporadyczna sprzeczka z członkami rodziny), satysfakcja z pracy, dobre funkcjonowanie rodziny, np. remisja w przebiegu choroby afektywnej.
80
Jeżeli objawy obecne, to są przemijającymi objawami i przewidywalnymi reakcjami na stresory psychospołeczne (np. trudności w koncentracji po sprzeczce rodzinnej); co najwyżej niewielkie ograniczenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub szkolnego (np. okresowe opuszczanie się w obowiązkach szkolnych); niewielkie pogorszenie funkcjonowania tylko na jednym polu.
70
Nieliczne łagodne objawy (np. nastrój depresyjny i łagodna bezsenność) ALBO nieliczne trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub szkolnym (np. sporadyczne wagary lub kradzież w obrębie własnego domostwa), lecz ogólnie funkcjonowanie całkiem dobre, utrzymuje nieliczne znaczące związki z innymi ludźmi; problemy na jednym polu, ogólnie dobry poziom aktywności (np. wczesne budzenie, kilkudniowe zwolnienia lekarskie).
eliza865