Hist_toksyk_w2.doc

Historia toksykologii W2 2007/08

Samobójstwa z użyciem trucizny :

ñ          Kleopatra 69-30 r. p.n.e. – ukąszenie węża

ñ          Demostenes 384-322 p.n.e

ñ          Hannibal 247-184 p.n.e

ñ          Nitrydates Eupator 132-63 p.n.e – samobójstwo kombinowane, trucizna zneutralizowana odtrutką (mitrydat) , przebicie mieczem

ñ          Himmler, Goering : II wojna światowa, cyjanek

Otrucia w historii :

ñ          Julia Agrippa 15-59 p.n.e , matka Nerona, otruła swojego męża (cesarz Klaudiusz) by syn mógł zasiąść na tronie.

ñ          Dimicjan (Titus Flavius Domitianus) 51-96 p.n.e otruł swoją siostrzenicę podczas próby aborcji ich wspólnego dziecka

ñ          Boleslaw Śmiały (syn otruł ojca)

ñ          Kazimierz Sprawiedliwy (otruty przez brata czy kochankę?)

ñ          Dynastia Jagiellonów (Mendog (I władca Litwy)/ Giedymin Wielki (dziad Jagiełły) / 2 bracia Jagiełły : Wigunt-Aleksander i  Iwan-Skiergiełło)

ñ          Lukrecja Borgia (córka Kardynała Rodrigo Borgia, popierającego Aleksandra VI) trucicielka swoich 3 mężów

Córka kardynała Rodrigo Borgia (późniejszego papieża Aleksandra VI). Słynna z urody, skupiała na swym dworze znanych, artystów i uczonych. Trzykrotnie wydawana za mąż. Wielu Rzymian mówiło „dzisiaj będę na obiedzie u Borgów”, nigdy nie słyszano powiedzenia „wczoraj byłem na obiedzie u Borgów”. W opinii współczesnych trucicielka, znana jako morderczyni swych mężów. Rodrigo Borgia kupił sobie tiarę na konklawe w 1492 r., a jego córka była ważną decydencką państwa kościelnego. Być może Aleksander VI został także otruty.

ñ          Otrucie królowej Bony Sforzy – przez zaufanego dworzanina Jana Wawrzyńca Poppacodę (obraz Matejki „Otrucie królowej Bony”)

ñ          Georgia Markow – bułgarski pisarz, otruty przez KGB. Śmierć po 3 dniach z powodu niewydolności krążeniowo – oddechowej. Otrucie poprzez podanie rycyny (strzykawka, na przystanku, rycyna zamknięta w niej w małej 1,52 mm kapsułce)

Podczaszy –  początkowo był tylko pomocą dla cześnika, odpowiadał za rozlewanie napoi do kielichów, pilnowanie by trunków nie zabrakło na uczcie. Potem zaczął także zarządzać piwnicami królewskimi i nadzorować służbę królewska odpowiadającą za trunki podawane monarszy.

„Wierzono iż w winie najłatwiej jest ukryć zapach i smak trucizny. Ostrożni królowie odmawiali więc sobie mocnych trunków i pokornie pijali wodę”

Podkomorzy – czuwał nad bezpieczeństwem władcy i porządkiem jego apartamentów. Stróż moralności i dobrych obyczajów na dworze.

Przedmioty, którym  miały chronić przed truciznami:

1.       Porcelana              Importowana z dalekiego Wschodu (w Europie od XVII w.). W zetknięciu z trucizna powinna pęcznieć i pękać.

2.       Koral                               Klejnoty (koral uważano za kamień) zachwycające barwą i kształtami (koralowe „gałązki”). Zawieszone na szyi / pod sufitem gałązki miały chronić przed urokiem, chorobą bądź nieszczęściem. Sztućce o rączce z koralu/jaspisu miały tracić blask podczas kontaktu z trucizną.

3.       Jaspis                             Zawieszany na szyi miał chronić od dzikich zwierząt, choroby i trucizny. Wtłoczony w sztućce (np. jaspisowa łyżka inkrustowana srebrem) miał mętnieć przy kontakcie z trucizną.

4.       Orzech kokosowy Kokos uważano za owoc morza, bo przynosiły go fale mórz słonych ze słodkim mleczkiem w środku, Ponieważ kokosowa skorupa chroniła swój słodki miąższ i mleczko przed działaniem słonej wody, wierzono, że kokos neutralizuje każdą truciznę.. Z kokosa tworzono puchary.

5.       Róg jednorożca (tak naprawdę róg nosorożca lub ząb narwala (morskie zwierzę). Antytoksyczny, pomagający także na „męska niemoc płciową” . Stosowany np. w oprawie wieczek do naczyń.

6.       Smocze języki (zęby kopalnych rekinów)

Neutralizowały truciznę i wskazywały truciciela (poprzez drżenie, „napięcie” się w odpowiednim kierunku). Ich posiadanie świadczyło także o zamożności (były bardzo drogie). Pod koniec XIV stulecia wiara w siłę smoczych języków zaowocowała pojawieniem się na stołach władców Europy Zachodniej "stomatologiczno-złotniczych" dzieł sztuki zwanych kredensami. Nazwa wzięła się od łacińskiego słowa ceredere (wierzyć). Jubilerskie kredensy wykonane były ze złoconego srebra. Na bogato zdobionej podstawie umieszczano trzon, zazwyczaj o formie łodygi. Z jej szczytu wychodziły "gałązki", na których zawieszano oprawione smocze języki. (takie „drzewka zdrowia”)

7.       Bezoar ( koprolity, skamieniałe odchody dinozaurów)

„Skamieniałe łzy jelenia, najszlachetniejszego ze zwierząt. Wierzono, że gdy pasący się jeleń połknie przez nieuwagę żmiję, to udaje się do najbliższego źródła i dużo pije. Jad usuwa się z organizmu we łzach, które upadając na ziemię, zamieniają się w kamień.”

Podawany po wypiciu trucizny (bezoar zamknięty np. w oczko pierścienia, który można wziąć łatwo do ust), której nie udało się wykryć w/w metodami przed spożyciem)

Trucizny stosowane przez KGB:

Ricinus communis – rącznik pospolity

Toksoalbumina , toksyczne białko z grupy lektyn izolowane głownie z nasion z nasion (ale obecne w całej roślinie) . Białko aglutynujące – zlepia krwinki i wytrąca fibrynę do krwi. Osiąga to wiążąc się z RNA i usuwając z niego  zasady adeninowe (białko inaktywujące rybosomy). Brak antidotum – objawy to zatrucie, wymioty, osłabienie, gorączka. W miejscu wnikni ęcia toksyny dochodzi do martwicy tkanki. Uszkodzenia narządów wewnętrznych. Śmierć w kilkadziesiąt godzin po podaniu.

LD dla człowieka = ok. 3ug/kg

Jest to globularne białko o masie 66 kDa, 2 podjednostki połączone mostkiem disiarczkowym. Jest typową toksyną białkową typu A,B (A-S-S-B). Podjednostka B wiąże się z galaktozą, po związaniu się z akceptorem rycyna dostaje się do wnętrza komórki na drodze endocytozy. W aparacie podjednostki B wiąże się z kalretikuliną, a podjednostka A, przenika do cytozolu. Podjednostka A ma aktywność enzymatyczną. Należy do białek RIP hamujących aktywność eukariotycznych rybosomów, a tym samym syntezę białek – uniemożliwia przyłączenie się do rybosomów czynnika translacyjnego 2 (EP-2). Jedna cząsteczka rycyny może zahamować aktywność 50 tysięcy rybosomów. Efektem ubocznym aktywności białek RIP są uszkodzenia DNA prowadzące do apoptozy.

Olej rycynowy – produkty uboczne przy obróbce rącznika, brak rycyny (nieszkodliwy)

TCDD

2,3,7,8-tetrachlorodibenzodioksyna , powstaja jako produkty uboczne przy spalaniu węgla (główne źródło to pożary lasów).

LD świnki morskiej = 0,6ug/kg ; LD chomika=3000 ug/kg. Dawka śmiertelna dla człowieka nieznana.  TCDD podane Juszczence (dawka b. wysoka – około 100 tyś pg/g tluszczu ) a efektem były zmiany skórne.

Zabójstwo Georgii Markova:

Akcja 7 września 1978 r., w dzień 67 urodzin Todora Żiwkowa na przystanku autobusowym przy Waterloo Bridże.

Następnego dnia występuje wstrząs. Śmierć 11 września po trdniowej agonii z powodu niewydolności krążeniowo-oddechowej. Przyczyna zgonu – rycyna.

Przebieg wydarzeń:

·         7 września – Markov na przystanku autobusowym poczuł silny ból w udzie i zobaczył mężczyznę z parasolem, który przeprosił go i szybko odjechał taksówką. W pracy okazało się, że ma niewielką ranę kłutą na udzie, wokół której rozwinął się odczyn zapalny. Wieczorem poczuł się źle i dostał silnej gorączki.

·         8 września – Markov zostaje przyjęty do szpitala. Lekarze stwierdzają silny odczyn zapalny wokół rany o średnicy 2 mm. Stawiają diagnozę posocznicy na podstawie poziomu leukocytów (33 000). Rozpoczyna się wstrząs.

·         9 września – Markov traci przytomność. Nasilają się objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej.

·         11 września – śmierć po trzydniowej agonii.

·         12 września – sekcja zwłok wykazuje obecność w ranie metalowej kulki o średnicy 1,52 mm, wykonanej z platyny i irydu (9:1), z dwoma otworami o średnicy 0,35 mm.

Wewnątrz kulki była przestrzeń o objętości 0,28 mm3, w której umieszczono 0,2 mg rycyny.

Substancja LD50 mg/kg żywej masy:

·         alkohol etylowy (spirytus) – 7 000

·         sól kuchenna (NaCl) – 3 000

·         siarczan miedzi (CuSO4) – 1 500

·         DDT – 1 100

·         nikotyna – 6-20

·         karbofuran (pestycyd) – 2

·         cyjanowodór (HCN) – 1,5

·         strychnina – 1

·         scillaren – 0,2 (200 µg/kg)

·         dioksyna – 0,02 (20 µg/kg)

·         tetrodotoksyna – 0,01 (10 µg/kg)

·         rycyna – 0,000 000 25 (0,25 ng/kg)

·         botulina A – 0,000 000 03 (30 pg/kg)