09. HIGIENICZNE I CHIRURGICZNE MYCIE RĄK.pdf

mgr Grażyna Rojek

CHIRURGICZNE I HIGIENICZNE MYCIE RĄK

„Wszystko jest w rękach człowieka. Dlatego należy myć je często.” S.J. Lec

Historia chirurgii odnotowała wiele niepowodzeń związanych z zakażeniem ran

operacyjnych poprzez kontaminację rękoma lekarzy. Wydawało się, że spostrzeżenia

i odkrycia: I.F. Semmelweisa (1818-1865), J. Listera (1827-1912), L. Pasteura (1822-1895),

R. Kocha (1843-1910) przekonają środowisko lekarskie o konieczności odpowiedniego

przygotowania rąk do zabiegów. Niestety, był to proces powolny, stopniowo zdobywający

uznanie i zwolenników takiego postępowania.

Współcześnie przestrzeganie zasad chirurgicznego mycia rąk ma nadal zasadnicze

znaczenie w profilaktyce zakażeń ran pooperacyjnych w ogólnym zagadnieniu profilaktyki

zakażeń szpitalnych. Wiadomo, że personel szpitalny stanowi poważne zagrożenie

epidemiologiczne dla pacjentów, wynikające ze specyfiki miejsca pracy (nosicielstwo

antybiotykoopornych szczepów, częstość kontaktów z różnymi pacjentami w krótkim okresie

czasu). Wystąpienie zakażenia rany pooperacyjnej wydłuża czas pobytu i leczenia chorego,

wymaga antybiotykoterapii, co znacznie zwiększa koszty leczenia. Między innymi z tych

powodów zwrócono uwagę na konieczność podjęcia problematyki chirurgicznego mycia rąk,

jako istotnego momentu w profilaktyce zakażeń.. Obecnie wyróżnia się dwie ważne dla

zespołów operacyjnych grupy bakterii na skórze rąk. Są to:

1. Flora bakteryjna przejściowa

- obca skórze, występująca okresowo i zazwyczaj nierozmnażająca się na jej

powierzchni, cechująca się wysokim potencjałem chorobotwórczym;

- należy do niej większość drobnoustrojów odpowiedzialnych za tzw. zakażenia

krzyżowe, tj. pałeczki Gram-ujemne (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae,

Pseudomonas spp.)

- są to drobnoustroje nabyte przez kontakt ze środowiskiem

- jest łatwa do usunięcia za pomocą środków myjących i dezynfekcyjnych

- zwykłe mycie rąk trwające około 30 sekund zmniejsza florę przejściową 100-krotnie

- podczas dezynfekcji rąk antyseptykiem dochodzi do zmniejszenia liczby

drobnoustrojów flory przejściowej 10.000 razy.

3. Niektórzy wyróżniają trzecią grupę bakterii, tzw. florę infekcyjną.

- bytuje ona w otwartych, zakażonych ranach skóry

- nie daje się usunąć w procesie chirurgicznego mycia rąk, tym samym lekarze mający

tego rodzaju obrażenia nie mogą operować

Dla zespołów zabiegowych największe znaczenie ma flora osiadła. Usunięcie jej z rąk jest

głównym celem procesu zwanego chirurgicznym przygotowaniem rąk do zabiegu.

Uważa się, że klasyczne mycie z zastosowaniem dwóch szczotek, mydła i 70% alkoholu

etylowego po osuszeniu rąk jest niewystarczające. Wykazano, że taka metoda pozwala

2. Flora bakteryjna osiadła (stała)

- lokalizuje się w gruczołach potowych, łojotokowych i mieszkach włosowych,

- trudna do usunięcia i o wysokiej patogenności.

- należy do niej większość drobnoustrojów odpowiedzialnych za tzw. zakażenia

krzyżowe, tj. pałeczki Gram-ujemne (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae itp.)

uzyskać „jałowość” rąk na okres 1,5-2 godzin. Ten okres czasu, przy znacznym poszerzeniu

zakresu zabiegów i wydłużenia czasu ich trwania, okazuje się zbyt krótki dla utrzymania

odpowiedniej jałowości rąk. Wprowadza się nowe rodzaje preparatów do chirurgicznej

dezynfekcji rąk i ciągle doskonali zasady jej przeprowadzania. Środki te charakteryzują się:

- zdolnością głębokiej penetracji;

- dużą aktywnością w stosunku do flory bakteryjnej;

- znikomą opornością drobnoustrojów powstającą w trakcie ich stosowania;

- nie drażnią skóry, rzadko są przyczyną zmian alergicznych;

- są przyjemne i łatwe w wielokrotnym użytkowaniu.

W praktyce szpitalnej, w zależności od wymaganej czystości mikrobiologicznej skóry,

mówimy o następujących rodzajach mycia rąk:

I. Socjalne (zwykłe, rutynowe) mycie rąk

Socjalne mycie rąk wykonuje się:

- przed dotykaniem żywności, przed jedzeniem, karmieniem chorych,

- po wyjściu z toalety,

- przed przystąpieniem do pielęgnacji pacjenta i po jej zakończeniu (np. kąpiel,

ścielenie łóżka, zmiana bielizny itp.),

- zawsze, gdy ręce miały kontakt z ziemią,

- przed rozpoczęciem dnia pracy i po dłuższych przerwach w pracy,

- po wykonanych pracach porządkowych i czystościowych w pomieszczeniach

niezabiegowych,

- po kontakcie z krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami, wydalinami

Sposób mycia:

- zmoczyć ręce i nadgarstki,

- zastosować mydło w płynie w ilości wystarczającej do otrzymania piany,

- energicznie pocierać, aby wytworzyć pianę na powierzchni rąk, przez co najmniej

10 - 15 s,

- ręce starannie spłukiwać pod bieżącą wodą przez następne 10 - 15 s, tak by woda

spływała w kierunku palców

- starannie wysuszyć ręce używając jednorazowego ręcznika

II. Higieniczne mycie dezynfekcja rąk

Usuwa i zabija większość drobnoustrojów przejściowych, znacznie redukuje ilość flory stałej

skóry.

Higieniczne mycie rąk wykonuje się:

- przed wejściem na blok operacyjny, do magazynu jałowego sprzętu,

- przed wykonywaniem zabiegów aseptycznych (przed nałożeniem rękawiczek i po

ich zdjęciu) takich jak: założenie cewnika do pęcherza moczowego, przed

dotykaniem rany i po kontakcie z raną, itp.,

- przed wykonywaniem zabiegów inwazyjnych (iniekcje, punkcje, pobranie krwi,

szczepienia),

- przed pielęgnacją i w czasie pielęgnacji wrażliwych pacjentów (z obniżoną

odpornością immunologiczną lub pacjentów z grupy wysokiego ryzyka np.

leczonych w OIT, w oddz. neonatologii),

- po każdym kontakcie z drenażem rany,

- przed nałożeniem i po zdjęciu rękawiczek,

- po kontakcie z materiałem zakaźnym (krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami,

wydalinami pacjenta),

- po opuszczeniu boksów izolujących chorych zakaźnie,

- po każdym zdjęciu maski chirurgicznej z ust i nosa,

- podczas ognisk epidemicznych

I etap – "brudny" - mycie higieniczne

1 minuta: higieniczne mycie rąk pod bieżącą wodą przy użyciu 2 - 3ml płynnego

mydła, zgodnie ze standardem, wg schematu Ayliffe'a, tak, aby zapewnić całkowite pokrycie

rąk środkiem myjącym. Każdy etap obejmuje 5 ruchów „tam i z powrotem” . ( Zalecane

czynności pozwalają na dokładne mycie i dezynfekcję rąk bez pozostawienia na powierzchni

skóry “miejsc omijanych” w toku innych sposobów mycia).

Spłukać dłonie pod bieżącą wodą -15 s, tak by woda spływała w kierunku palców. Osuszyć

ręce jednorazowym ręcznikiem.

Jeżeli wypływ wody z kranu nie jest wyłączany automatycznie lub obsługiwany za

pomocą łokcia, kran należy zakręcać przez papierowy ręcznik, (aby uniknąć wtórnego

skażenia umytej dłoni).

TECHNIKA MYCIA I DEZYNFEKCJI RĄK

schemat wg AYLIFFE'A

Ryc. A Obszary dłoni najczęściej pomijane podczas mycia i dezynfekcji

II etap - "czysty"- dezynfekcja

30 sekund do 1 minuty: każdą rękę nacierać 3 ml alkoholowego preparatu antyseptycznego

wg schematu Ayliffe'a, pozostawić preparat do wyschnięcia - nie osuszać rąk ręcznikiem!

************************************************************************

Jeżeli nie ma ani wody, ani ręczników, a konieczna jest szybka dezynfekcja rąk, użycie

alkoholu jest metodą skuteczną i wystarczającą.

W przypadku niezabrudzonych rąk, np. po zdjęciu rękawiczek niezabrudzonych materiałem

biologicznym, a przed założeniem nowych, aby je zdezynfekować można stosować procedurę

odkażania bez użycia wody - preparaty alkoholowe

Sposób odkażania rąk przy użyciu niealkoholowego środka antyseptycznego:

1. Zmoczyć ręce i nadgarstki,

2. Nabrać 3-5 ml roztworu antyseptycznego w złożone ręce,

3. Energicznie pocierać, aby wytworzyć na wszystkich powierzchniach rąk i

nadgarstków pianę utrzymującą się, przez co najmniej minutę,

4. Starannie spłukiwać ręce pod bieżącą wodą przez 10 - 15 sek. Pocierając całe ręce,

5. Starannie wysuszyć jednorazowym ręcznikiem.

Preparatem niealkoholowym jest np. Manusan ( Chlorhexidinum gluconicum)

W przypadku organicznego zanieczyszczenia skóry (np. krwią) w pierwszej kolejności

trzeba użyć preparatu odkażającego.

III. CHIRURGICZNE MYCIE I DEZYNFEKCJA RĄK

Powoduje usunięcie i zabicie flory przejściowej oraz znaczne zmniejszenie flory stałej

skóry rąk.

Zestaw do chirurgicznego mycia rąk:

- źródło bieżącej wody

- zegar sygnalizacyjny

- mydło płynne

- wyjałowione szczotki

- wyjałowione ręczniki

- maska i czapka

- fartuch ochronny ceratowy

- kalosze

Zasady obowiązujące przed przystąpieniem do chirurgicznego mycia rąk:

- należy utrzymywać krótkie paznokcie

- usunąć lakier z płytek paznokciowych

- nie wolno nosić sztucznych paznokci-tipsów

- należy zdjąć z rąk biżuterię i zegarek

- skóra powinna być pozbawiona skaleczeń, sączących się zmian chorobowych,

trwałych zabrudzeń.

1. Etap chirurgicznego mycia rąk

- osłonić ubranie operacyjne fartuchem foliowym (ochronnym) przed zamoczeniem

- włączyć bieżącą letnią wodę

- nanieść na dłonie 2 ml płynnego mydła lub detergentu zawierającego płynny

roztwór środka antyseptycznego i myć ręce oraz przedramiona najpierw aż do

zgięcia łokciowego, następnie poniżej zgięcia łokciowego;

- dłonie i nadgarstki myć wg schematu powtarzając każdy ruch pięć razy; w czasie

mycia należy pamiętać, aby dłonie i przedramiona były uniesione do góry tak,

żeby woda spływała w kierunku łokcia, zapobiega to infekowaniu przedramion

i dłoni spływającą wodą

- spłukać ręce

- nanieść na dłonie 1 ml płynnego mydła, wziąć do rąk wyjałowioną szczotkę

- szczotką myć tylko i wyłącznie paznokcie i przestrzenie podpaznokciowe. (Można

stosować jednorazowe lub autoklawowane szczotki do czyszczenia paznokci. Nie

wolno nimi pocierać skóry → mikrourazy, złuszczanie naskórka, mechaniczne

wydobywanie bakterii z okolicy mieszków włosowych).

- odłożyć szczotkę

- spłukać ręce

- dokładnie osuszyć skórę rąk i przedramion ręcznikiem jałowym lub ręcznikiem

jednorazowego użycia (stosuj technikę przyciskania ręcznika do skóry, a nie

pocierania)

2. Etap - chirurgiczna dezynfekcja rąk

- każdą rękę nacierać 3 ml alkoholowego środka antyseptycznego do rąk aż do

zgięcia łokciowego przez 2 minuty

- każdą rękę nacierać 1 ml alkoholowego środka antyseptycznego poniżej zgięcia

łokciowego przez 1 minutę

- każdą dłoń i nadgarstek nacierać 2 ml alkoholowego środka antyseptycznego

przez 2 minuty aż do całkowitego wyschnięcia skóry rąk (i wyparowania środka

antyseptycznego)

- po zakończonej dezynfekcji nie wycierać rąk!

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: