ściąga.doc

ARCHE (początek, zasada, natura, władza): Tales- woda (HYLOZOIZM- brak podziału na życie i materię nieożywioną), Anaksymander- bezkres, apeiron, Anaksymenes- powietrze, Heraklit- ogień, powszechna zmienność (ogień płonie wg miary jaką jest LOGOS- słowo, rozum, bóg), Zenon z Elei i Parmenides- jednolity byt, byt jest niezmienny, Pitagoras- liczba, Empedokles- 4 żywioły, kosmiczna miłość i nienawiść, Demokryt- atom, kombinacja atomów składa się na właściwości zmysłowe, brak pierwiastka boskiego- świat jest dziełem przypadku, a nie planu

SOFIŚCI: Protagoras-> miarą wszelkich rzeczy jest człowiek… RELATYWIZM- normy, które nami rządzą, są względne, każdy jest miarą samego siebie, prawo rzeczą umowy, kto lepiej przekonuje, ten lepiej rządzi. ARETE (cnota, sprawny, dzielny- do czasów Sokratesa)- dobrze mówi

SOKRATES: dusza- umiejętność rozeznania dobrego i złego, siedlisko osobowości, jest racjonalna, troska o siebie to troska o duszę, ciało to opakowanie, człowiekiem w człowieku jest tylko dusza. Nic nie napisał, bo słowo pisane nie może się obronić, dążył do prawdy, a nie do przekonania ogółu jak sofiści, słowo musi być prawdą, a nie rzeczywistością. Arete-> cecha właściwości człowieka, wiedza o tym, jaki uczynek jest dobry, epistema, INTELEKTUALIZM ETYCZNY- wiedza ma ugruntowanie etyczne. Nie można wiedzieć, co jest dobre i czynić źle, zło wynika z niewiedzy. Jedność życie i myśli. Wiem, że nic nie wiem- wiedza dostępna dla każdego i najtrudniejsza. Metody: ironia, elenktyczna, majeutyczna. Daimonion: duch, Hermes, między sprawami ludzkimi, a boskimi, nie doradza, tylko odradza, prototyp sumienia. Wola podąża za wiedzą, bo nie można czynić źle, gdy się wie, co jest dobre.

PLATON: założyciel Akademii, drugie żeglowanie-> racją bytu jest świat pozazmysłowy. UCZTA: częściowo fikcyjna opowieść o opowieści, dom Agatona (ideał KALOKAGATI) pięknego zewnętrznie, zapętlenie narracji- mniejsza odpowiedzialność za słowa, tematem EROS. Fajdros- podstawa ładu społecznego, idealna miłość homoseksualna, PAIDEIA- dążenie do doskonałości, wychowanie, spoistość, motor życia, miłość, która mija. Pauzaniasz- dwie Afrodyty i dwóch Erosów: ziemski- pierwiastek kobiecy, pożądanie i niebiański- męski, miłość do umysłu, do duszy, miłość jako paideia. Celem miłości- ukształtowanie duszy, trwała zmiana, bez względu na to, co wcześniej i potem, przysięga nie obowiązuje, a hańbą jest dać się szybko uwieść, należy cenić miłość duszy, a pogardzać miłością do ciała. Eryksimachos- filozof przyrody, Eros to zdrowie i choroba, Eros to harmonia przeciwieństw, dobro i piękno. Arystofanes- Eros przyjacielem ludzi, mit o płciach: każdy z nas jest połową człowieka, raj to pełnia własnej istoty, poskładanie człowieka zapewnia spełnienie. Agaton- opisuje swój ideał siebie jako Erosa, jest przedmiotem miłości, nie musi nikogo kochać. Sokrates- między wiedzą a niewiedzą jest prawidłowe mniemanie (ortodoksja), jak coś nie jest piękne, to nie musi być brzydkie, miłość jest pragnieniem czegoś czego nie mamy, więc Erosowi brak piękna i on go nie ma. Diotyma: Eros jest tłumaczem między bogami a ludźmi, pragnie dobra i piękna, bo mu tego brak, jest duchem, daimonionem, dąży do nieśmiertelności, ale nie jest nieśmiertelny, jest synem Biedy i Dostatku, dąży do rozumu, filozofuje całe życie, jest filozofem , filozof to nie mędrzec, ale miłośnik mądrości, ludzie kochają dobro i Eros będąc daimonionem umożliwia nam dążenie do dobra, a ma to owocować nieśmiertelnością: 1. płodzenie- tego, co piękne 2. sława- dla wybitnych, dostępna nielicznym, warunkiem jest płodzenie pokoleń, które muszą przekazywać sławę, nośnikiem pamięć ludzka 3. nieśmiertelność sama w sobie- zauważenie jedności w różnorodności, wieczność, piękno oderwane, przejście przez każdy etap, wzniesienie się ku ideom. Alkibiades- pochwała Sokratesa. Podsumowanie: w S. uwidacznia się Eros, bo jest filozofem, zwycięża dusza nad ciałem, wiedza o niewiedzy, wyższość filozofii nad poezją, INTELIGIBIJNY świat- pojmowany umysłem, kultura musi funkcjonować pomiędzy światem zmiennym a wiecznym. Świata idealnego nie można przeciwstawić materialnemu, w zależności od tego co jest pierwotne, to i tak będzie realne, ale różne dla jednego i drugiego: IDEALIZM-> pierwotność świata idei, to co idealne jest realne. MATERIALISTA-> dobro materialne jest bardziej realne, pierwotność świata materialnego, które jest realny.

ARYSTOTELES: założyciel Liceum, perypatetyk- uczył chodząc, głosił HYLOMORFIZM- każda rzecz jako byt jednostkowy jest zbudowana z 2 niesamodzielnych zasad wewnętrznych: formy (kształtujący czynnik) i materii (tworzywo), działają 2 przyczyny zewnętrzne: sprawcza i celowa, wszystko co powstaje da się podzielić na materię i formę, akt jest realizacją potencji, akt jest wcześniejszy od potencji. Człowiek to ożywiony byt rozumny, zbudowany z ciała i duszy, działający na 3 poziomach: wegetatywnym, zwierzęcym, rozumowym. EUDAJMONIZM-> osiągnięcie szczęścia jest najwyższym dobrem i ostatecznym celem człowieka. METAFIZYKA-> to, co ponad fizyką, wiedza to znajomość przyczyn i zasad, nauki są praktyczne, wytwórcze i teoretyczne, metafizyka bada byt jako taki, byty są prawdziwe, potencjalne, aktualne i dzielone ze względu na kategorie: 1. substancje 2. akcydensy. ZACHĘTA DO FILOZOFII-> mądrość powstaje z wiedzy i z poszukiwania rzeczy, które filozofia pozwala odnaleźć, „filozofować” tzn. „zastanawiać się nad tym, czy powinniśmy filozofować, czy nie” jak też” oddawać się filozoficznym dociekaniom”, dwa rodzaje wiedzy: służebna i kierująca. Z tą drugą wiaże się prawdziwe dobro, ten rodzaj wiedzy zapewnia poprawność sądów i ujmuje dobro jako całość, tą wiedzą jest filozofia, Najlepszą częścią duszy ludzkiej jest Rozum, który znajduje się w części rozumnej i wszystko jest mu podporządkowane, przyjemnością konieczna jest też mądrość, gdyż nawet życie oddane przyjemności musi być zaopatrzone w mądrość i filozofowanie, gdyż filozofia to przyjemność, Każdy może filozofować i oddawać się rozmyślaniom dłużej niż pracować, Zajmować należy się filozofią, gdyż to ona zbliża nas to wierzchołka możliwości, do działania doskonałego, do pogłębiania mądrości i wiedzy, czyli do zbliżenia ku Bogu!

EPIKUREJCZYCY: mądrość (roztropność i umiejętność życia) celem ważniejszym od filozofii, prymat etyki, czucie jedynym kryterium, bo mówi co boli, a co nie, warunkiem szczęścia jest stan ATARAKSJI- braku cierpień i trosk, pewnych przyjemność trzeba się wyrzec, bo mogą przynieść więcej cierpień. Pragnienia są naturalne konieczne, niekonieczne i urojone. Max szczęścia dają naturalne konieczne, resztę należy ograniczyć, ograniczenie całkowite pragnień, bo w czasie cierpień nie tęsknić za dobrobytem, żyje w zgodzie z naturą (zmysłami przez czucie), nie należy bać się śmierci, bo gdy umrzemy, nie będzie nas już ona dotyczyła. HEDONIZM- ścisłe dążenie do przyjemności, która jest źródłem rozwoju człowieka; jednocześnie należy zachować wolność umysłu i nie ulegać pragnieniom i złudzeniom. ATOMIZM- po śmierci dusza się rozpada, zmiany w świecie powoduje zderzanie się atomów. SENSUALIZM- prymat poznania przez zmysły, poznanie przez wysyłanie błonki- odbieranie w postaci pojęć przez człowieka jest dowodem na istnienia boga)

STOICY: zależą od nas tylko stany duszy, jeśli chcemy być wolni, to musimy zajmować się tym, co do nas należy, wolnym można być także w kajdanach, posłuszeństwo prawu naturalnemu, człowiek jest wolny tylko dzięki rozumowi i woli, które upodobniają go do boga, wolność woli polega na podleganiu woli przeznaczenia, życie to teatr- nie należy grać nie swojej roli, życie to biesiada, najwyższą cnotą jest niebianie niczego z misy, życie w zgodzie z naturą to dostrojenie duszy do harmonii świata, natura wiąże się z rozumem (u Epikura z czuciem, przyjemnością), najwyższą wartością wolność (zgodnie z naturą), dusza po śmierci nie rozpada się ale jednoczy z pneumonią.