Hurley, Dobson - ENNEAGRAM W DZIALANIU.doc

KATLEEN V. HURLEY & THEODORE E. DOBSON

ENNEAGRAM W DZIAŁANIU

Czwórka: Ekscentryk

Tylko miłość może uratować tego, kto zetknął się z cudem.

JOHANN WOLFGANG GOETHE

Pytania

1.           Czy głębokie, intensywne związki z ludźmi to najważniejsze źródło przyjemności w twoim życiu?

2.           Czy często czujesz obawę przez utratą nawet najbliższych osób lub męczy cię zazdrość i chęć posiadania ich na własność?

3.           Czy unikasz zadań wymagających skupienia i szczególnej dokładności, uważając je za nudne i przygnębiające?

4.           Czy planując nowe przedsięwzięcia próbujesz przewidzieć z góry wszystkie trudności, żeby uniknąć rozczarowań?

5.           Czy sens i cel swego życia odnajdujesz najpełniej w symbolach, mitach, a także tradycji, która łączy cię z ludźmi, twoją wiarą i życiem?

6.           Czy często rozpamiętujesz swoją przeszłość, poświęcasz czas i energię na pytania o sens życia, próbując zrozumieć cel swego istnienia na Ziemi?

7.           Czy piękno natury — wschód słońca, rozkwitanie kwiatów — budzi w twoim sercu zachwyt nad cudem stworzenia i poczucie jedności z Duchem?

8.           Czy zdarza ci się odczuwać nagle taki natłok silnych emocji i doznań, że nie wiesz, jak je wyrazić i tracisz kontrolę nad myślami?

9.           Czy masz skłonność do niezwykłości i ekstrawagancji w ubiorze, doborze potraw, znajomych, w upodobaniach artystycznych?

              Widzenie świata. Czwórka to człowiek żyjący emocjami, skoncen­trowany na własnych doznaniach i potrzebach. Przesadne pielęgno­wanie i podsycanie głębokich uczuć służy utwierdzaniu się we wła­snej wyjątkowości. Jednak skupienie się na uczuciach prowadzi do „paragrafu 22".

W świecie Ekscentryka, jak w cieplarni pełnej żarłocznych, wy­bujałych, egzotycznych roślin, nie ma już miejsca dla nikogo i nie można upajać się zapachem kwiatów. W końcu on sam grzęźnie w swoich rozdętych, przekarmionych uczuciach, staje się niezdolny do wyrażania własnej niepowtarzalności.

              Ekscentryk chce uniknąć wszystkiego, co w nim pospolite, zwy­kłe, i za wszelką cenę szuka oryginalności. Wypaczona motywacja dyktuje mu postępowanie, które pozwoli mu poczuć się kimś wy­jątkowym. Podstawową sprawą w jego życiu jest uzyskanie wglądu w naturę rzeczy, a jego głównym uzależnieniem —zazdrość.

              Działanie w świecie. Przeciwstawiając się presji i wymaganiom świata Ekscentryk wykorzystuje swą zdolność do tworzenia głębo­kich więzi emocjonalnych z ludźmi, bogactwo swych odczuć i umie­jętność błyskawicznej oceny sytuacji innych. Nadużywa jednak swo­ich możliwości i nie potrafi wykształcić w sobie dyscypliny, równo wagi wewnętrznej i praktycznego podejścia do życia. Siła charakteru Ekscentryka wyraża się w jego upartej, subtelnej niezależności.

              Zainteresowanie niezwykłością. Wyznając ściśle określone wartości i mając konkretne wyobrażenia o świecie, Ekscentryk próbuje wszy­stko nagiąć do swojej wizji. Pociągają go sytuacje dramatyczne, katastrofy, w których widzi szansę na nowy, lepszy początek. Ceni wszystko, co nowe i niezwykłe, często, więc podobają mu się kontrowersyjni ludzie, prowokujące style i zachowania.

              Wrażliwość. Ekscentryk odznacza się niesłychaną wrażliwością, skierowaną przede wszystkim na siebie, a dopiero potem na innych Wrażliwość to rzadki dar, który w swojej zdrowej i prawidłowej postaci oznacza wyczulenie zmysłów, spostrzegawczość, zdolność do odbierania subtelnych sygnałów z otoczenia i bycia świadomym Wypaczona motywacja Ekscentryka sprawia, że wrażliwość ginie zh zasłoną płytkich uczuć, określanych jako delikatność, przewrażliwić nie, drażliwość i nerwowość. Koncentrując się na swoich własnych potrzebach Ekscentryk rozwija tę płytszą stronę swej wrażliwości przekonując siebie i innych, że należy się z nim obchodzić jak z kruchą porcelaną.

              Tragedie. Czwórka bez końca rozpamiętuje przeszłość, którą po strzegą jako ciąg tragicznych rozczarowań i zdrad doznanych od osób będących dla niej autorytetami. Jest wyjątkowo uwrażliwiona na sytuacje, gdy została zaniedbana lub nie spełniono jej oczekiwań i nie zaspokojono potrzeb. Wyczulony na przeszłość, Ekscentryk poświęca mnóstwo energii na zrozumienie siebie i szukanie jakiegoś logicznego wytłumaczenia własnej historii.

Utraciwszy prawdziwą tożsamość, uparcie poszukuje kogoś — lub czegoś — co przyda mu znaczenia, pozwoli poczuć się kimś szczególnym. Nieświadomy posiadanej siły, wątpi w możliwość wpływania na rzeczywistość. Czuje, że jego życiem rządzą siły ze­wnętrzne, więc nie wierzy w siebie, w ludzi ani w dobrą przyszłość, bardzo często uważa się więc za ofiarę.

Nieustanna analiza. Ekscentryk rozprasza życiową energię na ego centryczne rozmyślania i nawet jeśli zdoła uporządkować przeszłość, nadal traktuje ją jako punkt odniesienia dla teraźniejszości nieustanne drążenie przeszłości zawiera w sobie jednak pewien ukryty  skarb, gdyż może dać początek skomplikowanym procesom

              Świat wewnętrznych pragnień. Aby zrównoważyć cierpienie płynące z minionych tragedii, Ekscentryk ucieka w świat fantazji. Również rzeczywistość będąca źródłem rozczarowania popycha go w bezpieczne schronienie własnych myśli. Ponieważ ciągle miota się mię­dzy tragedią a marzeniem, bardzo trudno mu żyć chwilą obecną.

              Aktorstwo. Boleśnie świadomy swojego skrępowania i braku spo­ntaniczności, szybko opanowuje sztukę wewnętrznego dialogu. Przygotowując się do przyszłych zdarzeń przewiduje najpierw ewentualne konflikty, opracowuje kilka możliwych scenariuszy i de­cyduje, jaką powinien przybrać postawę. Broni się w ten sposób przed życiem tu i teraz. Przećwiczona „spontaniczność" nie jest prawdziwym kontaktem, lecz grą, Ekscentryk zaś jest jednocześnie aktorem i widzem. Udane przedstawienie daje mu złudne poczucie przynależności i przekonuje, że zasługuje na miłość. Służy temu również styl ubierania — awangardowy lub w inny sposób przy­ciągający uwagę, — którego prawdziwą funkcją jest ukrycie uczucia wyobcowania.

              Pesymizm. Z powodu ciągłego przeżywania tragedii Ekscentryk przyjmuje wobec życia postawę pesymistyczną. Nie ufa ludziom, spodziewa się najgorszego, asekurując się w ten sposób przed przy­krymi doznaniami. W chwilach szczęścia jest mile zaskoczony. Jeśli ktoś wytknie mu skrajny pesymizm, jest niezmiernie zdziwiony, gdyż zwykle nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo myślenie negatywne przeniknęło jego myśli i słowa.

              Trudności z akceptacją przez grupę. Istnienie w grupie może być dla Ekscentryka źródłem stresu, gdyż nie jest on w stanie przewidzieć i kontrolować sytuacji ani zaplanować swoich reakcji. Co więcej, może  nieświadomie zarażać innych pesymizmem, doszukując się we wszystkim wad.

              Jak na ironię, ludzie tak desperacko poszukujący akceptacji nie­świadomie zrażają sobie otoczenie. Jak ognia bojąc się neutralności, ekscentryk wywołuje u siebie huśtawkę nastrojów.  Jego zachowanie jest bardzo męczące dla otoczenia. Jednakże w sprzyjających okolicznościach może okazać się fascynującym partnerem do rozmowy z powodu bogactwa zainteresowań.

Artystyczny temperament. Ponieważ Czwórka ma kłopot z wyrażaniem swoich głębokich uczuć w sposób bezpośredni, robi to nie wprost lub symbolicznie. Nierzadko szuka więc ekspresji artystycznej jako twórca, zawodowy lub amator. Oczywiście nie każdy akt pisarz, muzyk czy malarz jest Ekscentrykiem i nie wszyscy Ekscentrycy są artystami.

              Styl podejmowania decyzji. Zanim o czymś zadecyduje, stara zasięgać opinii tych, na których jego postanowienie w jakikolwiek sposób wpłynie, wykorzystując swoją wrażliwość i talent porozumiewania z ludźmi. Wynika to z szacunku dla odrębności i ind) dualnych potrzeb ludzi oraz z potrzeby poparcia.

              Ponieważ Czwórce brakuje spontaniczności, trzeba bardzo cierpliwie czekać na jej decyzje, rozważy, bowiem wszystkie za i przeciw zanim coś postanowi; kiedyś to nastąpi, gdyż Czwórka nie należy i osób unikających odpowiedzialności. W stresie podejmuje decyzje egoistyczne, lecz jeśli czuje się bezpiecznie, uwzględnia potrze innych.

              Zazwyczaj uparcie broni swojej decyzji i cierpliwie — przynajmniej do pewnego momentu — wyjaśnia swoje racje. Spotykaj się z ostrą krytyką wpada w gniew, gdyż czuje się niezrozumiała i odrzucona.

              Styl kierowania. Czwórka zawsze sili się na oryginalność w sposobie kierowania ludźmi. Jej styl to mieszanina bliskiego kontakt wrażliwości, kreatywności i wybuchowego temperamentu. Praca z Ekscentrykiem może być fascynującym i satysfakcjonującym zwaniem, pod warunkiem, że podwładny nauczy się „nadawać na tych samych falach" co chimeryczny szef. Jeśli nie wykaże dostatecznej giętkości, czekają go ciężkie chwile.

              Czwórka nie jest zbyt skrupulatna i często zbyt pochopnie przydziela obowiązki. Jeśli ktoś się sprawdzi, odbiera to jako komplement, docenienie jej zdolności do kierowania. Lecz biada temu, k| podjął obowiązki i nie zdołał się z nich wywiązać! Ekscentryk, który wszystko bierze do siebie, również niekompetencję i niedbalstwo podwładnego uznaje za osobisty afront.

              Bardzo wysoko ceni kompetencję i szczególnie zależy mu na tym aby okazać się ekspertem i osobą godną zaufania. Darzy również szacunkiem wszystkich prawdziwych profesjonalistów. Problemy powstają wówczas, gdy czuje się niedoceniany lub gdy ktoś, kogo uważa za ignoranta, chce z nim rozmawiać jak równy z równym.

              Ekscentryk interpretuje fakty przez uczucia, co dla ludzi lepiej funkcjonujących w atmosferze neutralności bywa źródłem frustracji reSt doskonale świadomy otaczającej go atmosfery i aktualnych na­strojów, co pozwala mu uruchomić „system szybkiego reagowania" i zneutralizować konflikt, zanim się ujawni. Aby zostać naprawdę dobrym przywódcą, Czwórka musi jednak nauczyć się obiektywi­zmu i opanować przewrażliwienie na punkcie własnej osoby.

              Życie w rodzinie i wśród przyjaciół. Ekscentrykowi nade wszy­stko zależy na popularności i zrozumieniu, lecz odpowiedzialność za drugiego człowieka i za utrzymanie związku napełnia go prze­rażeniem. Każdemu człowiekowi ujawnia inną, starannie wybraną cząstkę siebie. Zwykle potem boli go brak intymności w związkach. Niezmiernie rzadko odnosi wrażenie, że potrafi się dobrze wysłowić i że został dobrze zrozumiany.

              Przyjaźnie. Nieczęste, pełne magii chwile porozumienia z drugą osobą napełniają Ekscentryka wdzięcznością, która w formie wiernej przyjaźni może przetrwać całe życie. Są to dla niego związki święte. Dla rzadkiej okazji zobaczenia przyjaciela gotów jest wywrócić plan dnia do góry nogami.

              Warunki przyjaźni. Niełatwo jest zostać przyjacielem Ekscentryka z powodu jego wygórowanych wymagań, wynikających z lęku przed śmiesznością i odrzuceniem. Zrobi wiele, by się przed tym uchronić. Co więcej, w przyjaźni oczekuje od partnera takiego sa­mego entuzjazmu, jaki sam przejawia, co powoduje ostre spięcia i często staje się przyczyną zerwania związku.

              Gdy do tego dochodzi, Ekscentryk łatwo znajduje rozgrzeszenie, myśląc: „Gdybyś tylko spróbował mnie zrozumieć, przyznałbyś mi rację". Uważa, że już dostatecznie w życiu wycierpiał i zbyt wiele spraw ma na głowie, by się zmienić. To inni powinni dostosować się do jego standardów. Jeśli skrucha partnera okaże się niewystarcza­jąca, uznaje związek za niewarty kontynuowania. Pocieszeniem jest dla niego przekonanie, że partner jeszcze kiedyś pożałuje swojego postępowania, pojmie, co stracił, i zatęskni.

              Znaczenie tradycji. Biorąc pod uwagę, z jakim upodobaniem Eks­centryk próbuje znaleźć powiązania między przeszłością i teraźniej­szością, nie dziwi jego przywiązanie do tradycji. Widzi w niej nie­zaprzeczalny dowód swojej siły przetrwania. Jego umiłowanie hi­storii i zrozumienie procesów historycznych przejawia się w tym, że uznane systemy wartości stają się dla niego źródłem prawa, porządku i poczucia bezpieczeństwa. Ekscentryk nałogowo przywiąza­ny do tradycji i historii staje się apodyktyczny dla bliskich, wymusza­jąc na nich bezwzględne posłuszeństwo i lojalność. Absolutny brak tolerancji dla codziennej rutyny sprawia, że swych intensywnych poszukiwaniach życiowych Ekscentryk odwołuje się do mitów, sztuki, muzyki i symboli jako źródeł energii i sil wewnętrznej.

Elegancja. Niezależnie od gustów i standardów świat Ekscentryk jest elegancki i wyrafinowany. Jego przestrzeń osobista, którą tworzy, jest zawsze oryginalnym i pięknym schronieniem przed światem zewnętrznym. Marzy o tym, by uchodzić za osobę wyrafino...