Ekonomia_-_calosc.doc

Ekonomia...

...czyli kilka informacji o gospodarce, które lepiej znać.

Mikroekonomia

Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii

Ekonomia-w starożytności oznaczała wiedzę o prawach rządzących gosp. domowym. Obecnie nauka o procesach gospodarczych. Przedmiotem zainteresowań ekonomii jest gospodarowanie przy ograniczonych zasobach.

Zasoby gospodarki:

·         Ludzkie wraz z wiedzą i umiejętnościami

·         Naturalne (ziemia z bogactwami, woda, powietrze)

·         Wyniki działań człowieka (kapitałowe)

Funkcje ekonomii:

·         Poznawcza-dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych oraz o rządzących nimi prawidłowościach, przyczynach i skutkach.

·         Aplikacyjna-jej ustalenia i wynikające z nich wnioski dostarczają wskazówek przydatnych w działalności zarówno gospodarstw domowych, przedsiębiorstw jak i państwa

Mikroekonomia-bada poszczególne elementy tworzące gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie gospodarki, rynki określonych produktów i usług, analizuje sposób działania i zachowania się na rynku poszczególnych producentów i konsumentów. Bada wyniki wpływające na kształtowanie się wielkości produkcji oraz podaży poszczególnych produktów i usług, rozmiarów popytu i wysokości ceny.

Ekonomia bada procesy gospodarcze takie jak procesy podziału, produkcji, wymiany i konsumpcji środków zaspokajania ludzkich potrzeb (biologicznych, kulturalnych, o charakterze społecznym).

Produkcja jest możliwa dzięki wykorzystaniu czynników produkcji:

·         Praca-zespół świadomych i celowych czynności człowieka, dzięki którym oddziałuje on na otaczającą go przyrodę i przekształca ją.

·         Ziemia-obejmuje szeroko rozumiane zasoby naturalne, czyli ziemię, grunty uprawne, pod zabudowę i rekreację i zawarte w niej bogactwa naturalne, oraz drogi, lasy, wody.

·         Kapitał-potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce, zapasy produktów (kapitał rzeczowy), kapitał finansowy (środki finansowe-pieniądze, papiery wartościowe).

Ważną cechą gospodarki jest ograniczoność zasobów. Z ograniczoności wynikają ograniczone możliwości produkcyjne gospodarki, co w połączeniu ze stale rosnącymi potrzebami zmusza do dokonywania określonych wyborów spośród wytwarzanych dóbr. Przy danych zasobach i poziomie techniki zawsze istnieje problem, jakie dobra wytwarzać i w jakich ilościach.

Przykład 1

W danym kraju wytwarzamy 2 dobra: chleb i maszyny do jego produkcji. Wszystkie zasoby, jakie posiadamy kierujemy do produkcji chleba lub maszyn, albo wybieramy wariant pośredni produkując oba dobra jednocześnie. W wariancie 1 uzyskujemy skrajności (A i J), a w 2 wiele wariantów pośrednich (B-H), po których połączeniu otrzymamy krzywą transformacji określająca granice możliwości produkcyjnych. Na krzywej znajdują się tylko warianty ekonomicznie efektywne (konkurencyjne wobec siebie), gdyż mniejsza ilość 1-go dobra jest równoważona przez dobro nr 2.

Koszt alternatywny-z wyborem dobra wiąże się koszt wyrażany w wartości najbardziej cennego alternatywnego wariantu wykorzystania zasobów.

Racjonalne gospodarowanie-wywołane głównie przez ograniczoność zasobów. Jego istotą jest dokonywanie najbardziej korzystnych wyborów przy podejmowaniu decyzji, wykorzystaniu środków i metod realizacji celów.

Zasada racjonalnego gospodarowania:

·         Zasada najwyższego efektu przy danym zakresie środków. Porównanie efektów z ponoszonymi nakładami w celu wybrania najlepszych i najbardziej efektywnych wariantów nazywamy rachunkiem ekonomicznym

·         Zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia danego celu.

Teorie ekonomiczne często operują w „uproszczonej” rzeczywistości stosując zasadę CETERIS PARIBUS (przy innych warunkach niezmiennych). Zasada ta umożliwia stworzenie modelu ekonomicznego-obrazu podstawowych zależności występujących w badanym zjawisku złożonym z wielu zmiennych czynników.

Do analizy procesów gospodarczych posłużymy się uproszczonym modelem gospodarki rynkowej.

Założenia modelu gospodarki rynkowej:

·         Model dotyczy gospodarki w warunkach gdzie większość zasobów jest własnością prywatną.

·         Gospodarka składa się z dwóch grup podmiotów: gospodarstw domowych (konsumenci i właściciele zasobów) i przedsiębiorstw (producenci i użytkownicy zasobów).

·         Rynek dzieli się na rynek dóbr konsumpcyjnych i rynek czynników produkcji (zasobów).

Rodzaje strumieni:

·         Finansowo-pieniężne- przepływają od gospodarstw domowych za pośrednictwem rynku w formie opłaty za dobra i usługi do przedsiębiorstwa, a następnie ponowny przepływ płatności przez rynek do gospodarstw domowych.

·         Przepływy realne-ziemia, praca i kapitał przepływają od gospodarstw za pośrednictwem rynku czynników produkcji do przedsiębiorstw. Natomiast realne dobra od firm przez rynek dóbr konsumpcyjnych do gospodarstwa.

Prawo popytu i podaży.

Prawo popytu i podaży-prawidłowości powiązań i współzależności przyczynowo-skutkowych między elementami rynku (podażą, popytu i ceną).

Prawo popytu-wraz ze wzrostem ceny maleje popyt (ceteris paribus), wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta.

Przykład 2

Jakakolwiek zmiana ceny spowoduje ruch popytu wzdłuż krzywej popytu, a zmiana poziomu dochodu konsumentów powoduje ruch krzywej (D1-niski dochód, D3-wysoki dochód).

Przesunięcie się krzywej do pozycji D3 oznacza wzrost popytu rynkowego przy tej samej cenie, a w dół spadek popytu. Krzywa przesuwa się tylko przy zmianie czynników nie cenowych.

Czynniki nie cenowe wpływające na popyt:

·         Dochód,

·         Gusty i referencje-krzywa na modne rzeczy przesuwa się w górę, ale na krótko (zmiana mody),

·         Ceny dóbr substytucyjnych, (gdy zmiana ceny jednego dobra przy niezmienionej drugiego przesuwa popyt w kierunku dobra tańszego) i komplementarnych, (gdy wzrost (spadek) ceny jednego dobra powoduje spadek (wzrost) ceny drugiego),

·         Przewidywanie cen relatywnych-kupujący mogą wykupić dobra przewidując zmiany cen,

·         Liczba ludności-wzrost liczby ludności przesuwa krzywą w górę, a spadek w dół,

·         Efekty naśladownictwa i demonstracji-popyt indywidualnego konsumenta zmienia się w zależności od popytu rynkowego

Efekty demonstracji:

·         Snobizmu-gdy popyt na dobro zakupione przez danego konsumenta zmienia się odwrotnie w stosunku do pozostałych konsumentów,

·         Veblena-zrobienie wrażenia na innych kupując bardzo drogie produkty. Cena wprost proporcjonalna do popytu.

Podaż-ilość towaru oferowanych na rynku

Prawo podaży-wzrost cen prowadzi do wzrostu podaży, a spadek cen do spadku podaży (ceteris paribus)

Przykład 3

Jakakolwiek zmiana ceny powoduje przemieszczanie się podaży wzdłuż krzywej podaży rynkowej. Wpływ czynników nie cenowych powoduje przesunięci się krzywej (S1-np. wzrost kosztów produkcji, S3-np. nowa technologia pozwala obniżyć koszty produkcji)

Czynniki nie cenowe:

·         Technologia

·         Podatki i subsydia-podatki traktowane są jako koszt i powodują przesunięcie krzywej w górę a subsydia w dół

·         Przewidywania cen-przewidując spadek krzywa przesunie się w dół, a wzrost-w górę

·         Ilość firm w gałęzi-im więcej firm z danej branży na rynku tym krzywa niżej

Zmiana cen czynników produkcji (surowce i energia) powoduje przesunięcie krzywej w górę (S1) przy wzroście cen, a dół przy ich spadku.

Cena, popyt, podaż

Przykład 4