system ubezbieczeń społecznych - wykłady od Krysi.odt

System ubezpieczeń społecznych – dr Iwona Sierocka

Ubezpieczenia  społeczne   - to mechanizmy, które mają zabezpieczyć przed

ubezp gospodarcze:  (rekompensata z firmy ub jest uzależniona od naszego wkładu)- 1. majątkowe

2. osobowe

w ub społecznych składki nie przekładają się na wysokośc wypłaconego odszkodowania. Pierwsze pojawiły się w końcu 19w.

I ustawa 1883r ustawa o ub społ w razie choroby – ustawa niemiecka

rok później wydano ust o ub sp w razie wypadku przy pracy

  ust o ub społ na starośc i na wypadek inwalidztwa – zapewniała renty inwalidzkie i emerytury

w Polsce w 1919 dekret 1020 us o ub społ na wypadek choroby

w 1924 r ustawa o ub s na wypadek bezrobocia

w 1927r ROZPORZ pREZYDENTA rp O UBEZ SPOŁ PRACOWNIKÓW UMYSŁOWYCH

1933r ust o ubezp społecznym – ustawa scaleniowa – Rozp zostało uchylone , nie zostali ujęci pr najemni w majątkach ziemskich:

–                      pracowni składki na fundusz ub społ. w ZUS

–                      ta ustawa funkcjonowała do lat 50

–                      z czasem skł te nie wystarczały na wypł świadczeń, likwidacja zakładów pracy , dochodziły coraz nowe ubezpieczenia

I filar ZUS obowiązkowy obsługiwany przez ZUS – f nie inwestowane tylko wypłacane na bieżące potrzeby świadczenia

II filar Otwarty Fundusz Emerytalny – obowowiązkowy dla osób urodzonych  po 30 grudnia 1948 tj. 1948 – 1969 – mogą byc częściowo przesyłąne do innych funduszy albo pozostają w ZUSie – wybiera ubezpieczony. OFE inwestuje skłądki.

III filar Pracownicze Programy  Emerytalne -  zbiorowe   i - indyw formy ubezp  , możemy wykupic polisę  - zasada kapitałowa tj. Inwestowanie.

Ustawa z 13 paździer 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn. Dz.U. z 2009r. Nr 205, poz.1585 z późn.zm. ( 2007 i 2009 teksty ujednolicone )

zasady , na których opiera się ta ustawa :

–                      powszechności, wszyscy z wyłączeni art 5 wyłączenia : rolnicy CRUS , obywatele państw obcych którzy na teryt Polski nie mają stałego pobytu i którzy zatrudnieni są w misjach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i organizacjach międzynarodowych chyba że umowa międzynarodowa stanowi inaczej, funkcjonariusze służb mundurowych.

–                      równości – art 2a , równośc ze względu an płec, stan cywilny i stan rodzinny. Można wprowadzic różnicę ze względu na tutuł ubezp.

–                      państwo gwarantuje wypłatę minimalnego świadczenia   art 2 ust.3, obejmuje I filar

wykład 24.10.2010r.

Rodzaje ubezpieczeń społecznych:

1. ubezp emerytalne
2. ubezp rentowe
3. ubezp chorobowe ( w razie choroby i macierzyństwa )
4. ubezp wypadkowe

Zakres podmiotowy ubezp społecznych :

–                      ub emerytalno rentowym podlega : art 6

1. osoby fizyczne mające określony status prawny tj.              ( katalog zamknięty )                                                                      - pracownicy ( z wyłączeniem umowy-zlecenie, umowa o dzieło o ile stanowi samodzielny tytuł) z wyłączeniem prokuratorów, sędziów ( uposażenie z budżetu państwa) ,                                                                                                                                                                         - osoby wykonujący pracę nakładczą -chałupniczą ( nakładca dostarcza narzędzi a wykonawca wykonuje czynności ),                                                                                                                               - członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, kółek rolniczych i spółdzielni zajmujących się produkcją rolną ( wykonują pewne prace na rzecz spółdzielni i podlega tym samym składkom ubezpieczeniowym )                                                                                                                 - osoby wykonujące pracę na podst umowy cywilno-prawnej : agencyjne, zklecenia, świadczenia usług do których stosujemy przepisy zlecenia ( bez względu na czas pracy ),               - osoby prowadzące działalnośc pozarolniczą art. 8 ust.6 tj. Prowadzące działalnośc gospodarczą , osoby prowadzące szkoły i inne placówki oświatowe, wolne zawody np.adwokaci mający własną kancelarię, twórcy i artyści, członkowie niektórych spółek :sp. Jawna, komandytowa, partnerska i zo.o . ale tylko jednoosobowa.,                                                         - duchowni ,                                                                                                                                                           - służba celna,                                                                                                                                             - bezrobotni,                                                                                                                                                           - parlamentarzyści krajowi

żona pracodawcy ( zatrudniona przez niego na podstawie umowy o pracę) ma status osoby współpracującej z podmiotem gospodarczym. Syn pracownik młodociany jest pracownikiem na podstawie umowy o pracę. Młodociany jest rozliczany tak jak każdy pracownik.

Student lub uczeń poniżej 26 lat nie ma tych ubezpieczeń

Osoby , które mogą byc objęte dobrowolnie ubezpieczeniem emeryt rent na ich wniosek: :

–                      małżonków pracown skierowanych do pracy za granicą w urzędach konsuklarnych, placówkach dyplomatycznych o raz organizacjach międzynarodowych,

–                      osoby które sprawują opiekę nad członkiem rodziny, który to spełnia warunki aby pobierac zasiłek pielęgnacyjny – powyżej 75 r życia albo chory  ( opiekun nie ma żadnego tytułu z którego opłaca składki )

–                      obywatele polscy, którzy wykonują pracę na rzecz podmiotu zagranicznego w Polsce lub za granicą o ile ten podmiot zagraniczny nnie ma w Polsce siedziby lub przedstawicielstwa ( podmiot spoza obszaru unijnego )

–                      studenci i doktoranci ( nie ma innego tytułu ubezpieczeniowego )

–                      alumni syminariów duchownych, junioryści, postulanci do 25 lat

–                      eurodeputowani

–                      obywatele unii odbywający staże adaptacyjne w Polsce.

Kontynuacja ubezp em rent :

–                      osoby wcześniej objete skł adkami ubezp emeryt rent  oraz obywatele polscy zatrudnieni na rzecz podmiotu zagranicznego ( moożemy z niej korzystac wielokrotnie ), w przypadku 10 lat kontynuuacji nie ma gwarancji wypłaty świadczenia minimalnej emerytury.

Ubezpieczenia chorobowe :

1. objęci obowiązkowo :

–                      pracownicy

–                      członkowie spóldzilni rolniczych

–                      żołnierzy w slużbie czynnej

2. dobrowolnie ubezpieczeni :- osoby ojęte obowiązkowo ubezp em rent :

Ubezp wypadkowe ( obowiązkowe ):

–                      nie podlegają  bezrobotni, pobierający zasiłek np. Rodzinny

ubezp emerytalno- rentowe w razie zbiegu tytułów ubezpieczeniowych :- nie będzie na egzaminie !

–                      objęcie obowiązkowo ubezp em-ren tylko z jednego tytułu (pozostałe dobrowolnie). Kilka wyjątków : 1. dot tytułów uprzywilejowanych, 2. tytuły uprzywilejowane plus drugi tytuł ubezzp– podstawa składek niższa od wynagrodzenia minimalnego, tyt pracy pluc urlop maierzyński, 3. Wszystkie tyt uporzyw plus urlop macierzyński.

–                      tytuły uprzywilejowane ( stosunek pracy, członkostwo w Spółdzielniach Rolniczych, stosunek służby SC – zawsze trzeba podlegac ubezp em – rent

–                      3 umowy zlecenia – podlega tyen który powstał najwcześniej ( muszą podlegac duchowni prowadzący dział gosp jako podmiot gospodarczy a jako duchowny na życzenie )

Emeryt, rencista pracujący musi składki em -ren płacic, jeżeli pracuje na zlecenie i sos pracy to tylko z tytułu stosunku pracy.

Powstanie i ustanie ubezpieczeń społecznych art 13 i 14 :

Ubwzpieczenie obowiązkowe – z chwilą nawiązania stosunku pracy pracownik staje się ubezpieczony ( nawet jak pracownik nie zgłosi pracownika).

Jeżeli ubezp  dobrowolne wygasa ( nieopłacenie składek )

Terminy opłacania składek:

–                      do 5 każdego m-ca – jednostki budżetowe

–                      do 10 osoby fizyczne opłacające skłądki za siebie

–                      do 15 pozostali płatnicy

w razie nieopłacenia składki w terminie to z mocy prawa ubezp wygasa,musi jescze raz złożyc wniosek . Ubezpieczony może zwrócic się z wnioskiem o wyznaczenie innego terminu opłacenia składki.

Nawet po zawieszeniu dziąl gosp. Składki ubezp emeryt rentowe muszą byc opłacane - dobrowolne.( chorobowe i wypadkowe nie istnieją, tyt wypaku przy pracy)

składki na ubezpieczenia społeczne – jest to świadzczenie pieniężne o charakterze obowiązkowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym.

Obowiązkowośc – niezależnie od tego czy podlegamy ub dobrowolnie czy obowiązkowo

Celowe – wiemy na jaki fundusz płacimy tą skłądkę

Odpłatne – żeby móc domagac się świadczenia w ramach gwarantowego ub społecznego to trzeba opłacic składki

Bezzwrotnośc – jeżeli nie skorzystamy ze świadczenia nie możemy domagac się zwrócenia skłądek ani zliczenia na poczet przyszłych składek.

Kwota składek :

1. emerytalne  19,52% podstawy wymiaru składek ( po połowie płatnik i ubezpieczony )
2. rentowe 6 %  ( 1,5 % ubezpieczony  4,5% płatnik )
3. chorobowe 2,45% (w całości przez ubezpieczonego )
4. wypadkowe 0,67  do  3,33 % płaci płatnik ( płatnik ustala w zależności od stopnia wypadkowości )             0,4 do 8,12 granice w ustawie

Płatnik -  to podmiot, na rzecz którego ubezpieczony wykonuje pracę lub też, który jest zobowiązany do wypłaty ubezpieczonemu określonego świadczenia.

Duchowni płacą skłądki w 20 % resztę płaci f kościelny.

Podstawa wymiaru składek :

–                      w przy pracownika czł Rol Sp Prod – przychód pracownika w rozumeiniu przepisów podatkowych z wyłączeniem  ( nie na chorobowym i pozostałe zawarte w Rozpo Min Pracy i Polityki Socjal z 18.12.88 w sprawie szczegółowych zasda ustalania podstawy wymiaru składek na ubezp emerytalne i rentowe Dz.U z 88 nr 161 poz 10106 z późń zm.: min. Nagrody jubileuszowe nie częściej niż 5 lat )

–                      przy zleceniu ( kwota wynagrodzenia lub zadeklarowana )

ma byc Ustawa o emeryturach i rentach

27.11.2010r.

ustawa z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach funduszu z Uzezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009r. Nr 153 poz.1227z późń. zm.) ujednolicona w 2004 r i 2009r.

Dot. Zasady nabycia świadczeń emerytalnych I filaru, nabycie świadczeń rentowych ( z tytułu niezdolności  do pracy i św. rodzinne), dodatków do emerytur i rent i świadczenia zasiłku pogrzebowego. Adreswana jest do osób , które świetle ustawy objęte są ubezp. emerytalnym i rentowym.( wyłączeni funkcj. służb mundurowych ale mogą ubiegac się o te świadczenia).

II kategorie ubezpieczonych :

1. urodzeni przed 1949r.
2. Urodzeni po 31.12.1948r.  w  ramach 1949-1969

ad.1.  Art.27 – warunki nabycia emerytury ( gwarancja najniższego świadczenia ):

a/ wiek : kobiety 60 lat , mężczyźni 65

b/ staż emerytalny ( kobiety 20 lat, mężczyźni 25 lat):                                                                                                  – okresy składkowe udokumentowane (art.6 - ( ubezp , okres podlegania represjom wojennym, przymusowe prace w ZSRR i III Rzeszy)praca w gosp. rolnym do 1.1.1983r. Brany pod uwagę w przypadku uzupełnienia okresu do najniższej emerytury)  i                                                                       - okresy nieskładkowe art.7 – niezdolnośc do pracy w związku z chorobą , urlop macierzyński do 6 lat, nauka, ze względów politycznych do 86r. nie dłuższy niż 5 lat –( mogą stanowic 1/3 udokumentowanego okresu składkowego,

art 28 wiek 60 i 65 staż 15 i 20 ( brak gwarancji najniższego świadczenia ) – jeżeli osoba zdecyduje się na emeryturę w tym przypadku to organ rentowy przyzna emerytuę zgodną z wyliczeń matematycznych ( może byc na poziomie niższym niż najniższa krajowa ).

–                      emerytury wcześniejsze  ( ostatnim tytułem musi byc stosunek pracy i w ostatnich 24 miesiącach musiała pracowac conajmniej 6 miesięcy – tych warunków nie stawia się przy pełnym wymiarze  lat przepracowanych )– uprawnienie wnioskodawcy ( musi wpłynąc wniosek) art.29 :

a/ kobiety  wiek 55 lat i 30 lat okr skła i nieskła lub wiel 55 i 20 lat stażu i orzeczenie oo całkowitej niezdolności do pracy.

b/mężczyźni , wiek 60 lat i 25 lat okr skł i nieskł i orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy lub wiek 60 lat i 35 lat okr skł i nieskł

–                      w niższym wieku emerytalnym – uzyskane w mocy prawa ze spełnieniem art.27( musi wpłynąc wniosek ).

ZUS nie czeka na wniosek w przypadku jak osoba korzysta z renty z tyt niezdolności do pracy    i osiągną wiek emerytalny.

Rozporządzenie z dnia 7.02.1983 w sprawie wieku emerytalnego  pracowników zatrudnionych       w szczególnych warunkacj lub szczególnycm charakterze( Dz. U. Z 1983 r Nr 8, poz. 43 z późń.zm.) - musi byc zaświdczenie z zakładu pracy o szczególnych warunkach pracy.

 ...