Wykład6.doc

WSPÓLNE POLITYKI UE I              05.11.2008

Zasady WPR

Zasada jednolitości – swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi WE.

·         Likwidacja ceł i innych barier związanych z ochroną zewnętrzną rynków narodowych.

·         Wspólne ceny.

·         Jednakowe przepisy fitosanitarne i weterynaryjne.

·         Wspólne reguły w handlu z krajami trzecimi.

Zasada preferencji Wspólnoty – pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty dla własnych produktów rolnych.

·         Ograniczenie ochrony zewnętrznej rynków rolnych WE w wyniku postanowień Rundy Urugwajskiej GATT.

·         Poprawa konkurencyjności cenowej.

Zasada solidarności finansowej – ponoszenie kosztów WPR solidarnie przez wszystkie państwa członkowskie WE bez względu na rzeczowy czy terytorialny aspekt wykorzystania środków finansowych w ramach tej polityki.

Zasada współzależności – Polska nie musi jej wypełniać.

Zasada dodatkowa WPR

Zasada regionalizacji oddziaływania

·         Oddziaływanie Wspólnoty w ramach realizacji WPR powinno uwzględniać specyfikę gospodarczą i warunki naturalne poszczególnych regionów.

·         Zmniejszanie dysproporcji między poszczególnymi regionami.

Filary WPR

I filar – wspólna organizacja rynków rolnych.

·         Wspólne reguły konkurencji.

·         Obowiązkowa współpraca krajowych organizacji rynkowych.

·         Wspólnotowa organizacja rynkowa

II filar – ROW (Rozwój Obszarów Wiejskich, była polityka strukturalna w rolnictwie).

Instrumenty polityki rynków (I filar)

Środki służące stabilizacji rynku wewnętrznego Unii Europejskiej

·         Ceny wskaźnikowe – ustalane administracyjnie.

·         Ceny interwencyjne – ceny skupu, wycofania z rynku, minimalna cena rynku wewnętrznego.

·         Zakupy interwencyjne i składowanie nadwyżek.

·         Dopłaty bezpośrednie.

·         Kwoty produkcyjne (limity produkcyjne).

Środki służące ochronie własnego rynku produktów rolnych przed konkurencją z zewnątrz.

·         Ceny wejścia (progu, śluzy) – najniższa cena po której dany artykuł może wejść na rynek WE.

·         Obciążenia importowe (cła).

·         Regulacje administracyjne (certyfikaty, standardy).

·         Subwencje eksportowe.

Rola cen we WPR

·         Sterują produkcją.

·         Wpływają na mechanizmy interwencji.

·         Zabezpieczają wspólny protekcjonizm zewnętrzny.

Główny instrument polityki rynków – płatności bezpośrednie.

·         Wprowadzone na mocy postanowień reformy wspólnej polityki rolnej z 1992 r. (tzw. Reforma MacSharry’ego).

·         Stanowią obecnie jedno z podstawowych źródeł bezpośredniego wsparcia dochodów rolników.

·         Zbliżenie wspólnotowych cen (redukcja) podstawowych artykułów rolnych do poziomu światowego przy jednoczesnym wprowadzeniu systemu płatności mających na celu zrekompensowanie rolnikom strat, jakie ponieśli z tytułu obniżki cen.

·         W ramach tej grupy instrumentów stosowane są m. in.. premie za ograniczenie produkcji, premie kompensacyjne za utracone dochody, dopłaty produkcyjne.

Typy wspólnej organizacji rynków rolnych.

·         Ochrona zewnętrzna z obowiązkową interwencją – ochrona przed konkurencją z krajów trzecich (cła) oraz pełna gwarancja cen i zbytu (obowiązkowy skup agencji interwencyjnych po cenie interwencyjnej) – np. zboża (ok. 70% produkcji rolnej WE) – dobre do testu!

·         Ochrona zewnętrzna z warunkową interwencją (czasową – na określony czas lub ilościową – określona wielkość skupu na podstawie właściwej decyzji) – np. wołowina.

·         Ochrona zewnętrza bez interwencji – np. mięso drobiowe (ok. 25% produkcji rolnej WE).

·         Subwencje dla producentów bez ochrony zewnętrznej i interwencji (premie płacone za powierzchnie uprawy lub subsydiowanie eksportu do krajów trzecich) – np. rośliny oleiste i białkowe (ok. 2,5% produkcji rolnej WE).

Produkty nie objęte wspólna organizacją rynków rolnych:

·         Mięso końskie

·         Ziemniaki jadalne

·         Miód

·         Kawa

·         Zioła

·         Alkohol pochodzenia roślinnego

Działania strukturalne w ramach WPR (II filar – obecnie ROW)

·         Do lat 70. – zmniejszenie liczby gospodarstw i ludności czynnej zawodowo w rolnictwie, wycofanie z produkcji najmniej urodzajnych użytków rolnych

·         Lata 70. – modernizacja gospodarstw, działalność pozarolnicza, rozwój kształcenia rolników

·         Lata 80. – wyrównywanie szans rozwojowych obszarów wiejskich

·         Od początku lat 90. – podnoszenie konkurencyjności rolnictwa (zespalanie gospodarstw, wzrost efektywności produkcji , likwidacja nadwyżek), ochrona środowiska, rozwój walorów krajobrazowo – kulturowych, tworzenie dodatkowych miejsc pracy i poprawa jakości życia na obszarach wiejskich

Finansowanie WPR

Reformy WPR:

·         Plan Mansholta (1968 r.)

·         Reforma MacSharry’ego (1992)

·         Agenda 2000

·         Reforma z Luksemburga (2003)

Plan Mansholta:

·         Przewidywał zrównoważenie cen na artykuły rolne

·         Stworzenie jednolitego rynku

·         Podstawy polityki strukturalnej

Reforma MacSharry’ego:

·         Przejście od subsydiowania cen produktów rolnych do subsydiowania dochodów

·         Rozerwanie związku między wzrostem produkcji rolnej a wzrostem subwencji

·         Obniżenie cen skupu podstawowych produktów rolnych, aby zbliżyć je do poziomu cen światowych i rekompensować rolnikom skutki spadku cen – płatnościami bezpośrednimi

·         Dążenie do ekstensyfikacji produkcji rolnej na obszarze Wspólnoty w celu zmniejszenia nadwyżek produktów rolnych i poprawy stanu środowiska naturalnego

·         Zmiana struktury wydatków wspólnotowych na wspierani rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, na korzyść Sekcji Orientacji

·         Środki towarzyszące

Agenda 2000:

·         Obniżka wydatków na interwencję rynkową oraz subsydia eksportowe

·         Wzrost płatności kompensacyjnych wyrównujących rolnikom częściowo straty spowodowane obniżką cen gwarantowanych

·         Wzrost środków na ochronę środowiska, zalesianie, wcześniejsze emerytury

·         Dodatkowa pomoc – fundusz przedakcesyjny SAPARD dla krajów kandydujących do członkostwa UE

Reforma z Luksemburga:

·         Uproszczenie WPR

·         Silniejsze podporządkowanie WPR prawom rynku

·         Wzrost znaczenia kwestii związanych z ochroną środowiska i dobrostanem zwierząt

·         Dotyczy zarówno filara rynkowego, jak i strukturalnego

·         wzrost znaczenia ROW

·         uproszczenie płatności bezpośrednich

Zmiany w polityce rynkowej:

uproszczenie od 2005r. systemu płatności bezpośrednich

·         płatności bezpośrednie zastąpione płatnościami wypłacanymi producentom niezależnie od wielkości i rodzaju prowadzonej produkcji (tzw. decoupling)

·         dwa systemy płatności:

o        Jednolita płatność na gospodarstwo (JPG), dla każdego gospodarstwa obliczona stawka jednostkowa płatności

o        Jednolita Płatność Regionalna (JPR) – kraje definiują regiony, następnie dzielą regionalną kopertę finansową (całą lub jej części) między wszystkich rolników z regionu

Zasada współzależności (cross-compliance) – wypłacanie dopłat bezpośrednich w UE od 1 stycznia 2005 r. uzależnione od przestrzegania określonych wymagań w zakresie: standardów ochrony środowiska.

Redukcja cen interwencyjnych – masło, mleko w proszku oraz utrzymanie systemu kwot mlecznych do 2014/2015 r.

Modulacja – redukcja poziomu dotychczasowych płatności bezpośrednich z równoczesnym przesunięciem środków do II filara WPR

·         o 3% 2005

·         o 4% 2006

·         o 5% rocznie w latach 2007 – 2012

·         Modulacja neutralna finansowo dla gospodarstw najmniejszych otrzymujących do 5000 euro dopłat bezpośrednich rocznie

Zmiany w II filarze:

Europejski Fundusz Rolny na rzecz ROWu (EFRROW) w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej w celu:

·         Promocji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na terenie całej Wspólnoty

·         komplementarności do instrumentów rynkowych i wspierania dochodów w ramach WPR oraz do Polityki Spójności i do Wspólnej Polityki Rybołówstwa

Wyzwania stojące przed obszarami wiejskimi

·         Ekonomiczne (niższy od przeciętnego dochód, starzenie się ludności wiejskiej, wysoka zależność od pierwszego sektora).

·         Społeczne( wyższy od przeciętnego poziom bezrobocia, wykluczenie społeczne, niska dywersyfikacja rynku pracy oraz niska gęstość zaludnienia, co wpływa na gorszy dostęp do podstawowych usług).

·         Środowiskowe (pro-środowiskowa rola rolnictwa i leśnictwa).

Cele nowej polityki ROW

...