publikacja.pdf

JAK PRZYGOTOWA Ć UCZNIA DO EGZAMINU ZEWN Ę TRZNEGO?

Piotr Chmiel

wicedyrektor CKP Jarosław

W roku bie Ŝą cym odb ę d ą si ę pierwsze egzaminy zewn ę trzne w dwuletnich klasach szkoły

zawodowej, a w nast ę pnym roku we wszystkich pozostałych klasach (trzyletnich).

Jest to egzamin zarówno dla ucznia jak i dla nauczyciela.

Ucze ń musi wykaza ć si ę opanowaniem umiej ę tno ś ci i wiadomo ś ci wyszczególnionych

w standardach wymaga ń egzaminacyjnych. Nauczyciel powinien tak pokierowa ć

kształceniem, aby umiej ę tno ś ci zostały dobrze opanowane, czyli stały si ę nawykiem.

W niniejszym artykule ogranicz ę si ę jedynie do cz ęś ci praktycznej egzaminu. W tej

dziedzinie zdobyłem pewne do ś wiadczenia w czasie wielu lat pracy jako nauczyciel

praktycznej nauki zawodu w bran Ŝ y mechaniczno – elektrycznej. Od dwóch lat bior ę te Ŝ

udział w opracowywaniu tematów egzaminacyjnych i ich standaryzacji pod nadzorem

Okr ę gowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie.

Standaryzacja tematu jest to praktyczne sprawdzenie w czasie próby egzaminu czy:

- temat jest zrozumiały dla ucznia,

- rysunki i polecenia s ą jednoznacznie interpretowane,

- ucze ń jest w stanie wykona ć zadanie w okre ś lonym czasie,

- egzaminatorzy potrafi ą w identyczny sposób niezale Ŝ nie od siebie przyzna ć punkty za

odpowiednie czynno ś ci według podanych kryteriów.

Ka Ŝ dy egzamin jest dla uczniów stresem, szczególnie wtedy, je Ŝ eli nie wiadomo, jakie

b ę d ą wymagania. Ucze ń powinien by ć zaznajomiony dokładnie z tym, czego oczekuje si ę od

niego na egzaminie.

Artykuł ten ma na celu zasugerowanie jak post ę powa ć w czasie zaj ęć praktycznych, aby

po zako ń czeniu kształcenia wyeliminowa ć prawie wszystkie niewiadome i zminimalizowa ć

mog ą cy wyst ą pi ć stres. Po dobrym przygotowaniu egzamin mo Ŝ e by ć przysłowiowym

„spacerkiem”.

1. Wymagania na egzaminie.

Etap praktyczny egzaminu obejmuje praktyczne umiej ę tno ś ci z zakresu kwalifikacji

w zawodzie obj ę te tematem (lub tematami). W grupach zadaniowych zawieraj ą si ę tematy

szczegółowe dotycz ą ce wielu zagadnie ń w danym zawodzie. Bez wzgl ę du na to, jaki temat

szczegółowy wylosuj ą uczniowie na egzaminie, to w ka Ŝ dym z nich powinni wykaza ć si ę

odpowiednimi umiej ę tno ś ciami w czterech obszarach. Ucze ń powinien umie ć :

- planowa ć czynno ś ci zwi ą zane z wykonaniem zadania,

- organizowa ć stanowisko pracy,

- wykona ć zadanie egzaminacyjne (z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ś rodowiska

i ppo Ŝ .) i wykaza ć si ę odpowiednimi umiej ę tno ś ciami,

- prezentowa ć efekt wykonanego zadania.

W powy Ŝ szych obszarach wymagana jest umiej ę tno ść opanowania ró Ŝ nych czynno ś ci.

Komisja egzaminacyjna przyznaje punkt za ka Ŝ d ą prawidłowo wykonan ą czynno ść według

wcze ś niej ustalonych kryteriów.

Kryteria oceniania dla obszaru „wykonanie zadania egzaminacyjnego” s ą bardzo

zró Ŝ nicowane i charakterystyczne dla danego zawodu. Zadanie egzaminacyjne składa si ę

z wielu operacji technologicznych i wymaga wykonania ró Ŝ nych czynno ś ci. Kształcenie

w tym zakresie musi prowadzi ć do opanowania wszystkich umiej ę tno ś ci zgodnie ze

standardem wymaga ń egzaminacyjnych w zawodzie.

Kryteria oceniania w obszarze planowania, organizowania i prezentowania, powtarzaj ą si ę

w zbli Ŝ onej postaci we wszystkich tematach dla ró Ŝ nych zawodów. Wszystkie egzaminy

próbne wykazały pewn ą nieporadno ść uczniów w obszarach planowania i prezentacji, dlatego

w tej dziedzinie proponuj ę dalej ustalenie pewnego stylu pracy w celu zwi ę kszenia szans

ucznia na zdanie egzaminu.

2. Arkusz egzaminacyjny.

Ka Ŝ dy zdaj ą cy dostaje na egzaminie arkusz egzaminacyjny , w którym zawarte s ą

informacje i polecenia. Powinien zapozna ć si ę dokładnie z cał ą tre ś ci ą zadania, oraz

doł ą czonym rysunkiem, a nast ę pnie przeczyta ć instrukcj ę do wykonania zadania . Jest to opis

post ę powania zdaj ą cego i wymaga ń , jakie s ą przed nim stawiane, aby prawidłowo wykona ć

zadanie. Zdaj ą cy zapoznaje si ę równie Ŝ ze stanowiskiem egzaminacyjnym i jego

wyposa Ŝ eniem. Jest to bardzo wa Ŝ ne dla zdaj ą cych w obcym o ś rodku. Na te wst ę pne

czynno ś ci jest przeznaczone 20 min., które nie s ą wliczane do egzaminu wła ś ciwego. Po

upływie tego czasu zdaj ą cy zgłasza gotowo ść przyst ą pienia do egzaminu, który trwa 180 lub

240 min.

Podczas wykonywania zadania zdaj ą cy jest oceniany przez zespół egzaminatorów, którzy

obserwuj ą wykonywane przez niego czynno ś ci, nie udzielaj ą c mu Ŝ adnych wskazówek.

Interweniuj ą tylko w przypadku naruszenia przez niego przepisów bezpiecze ń stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo Ŝ arowej i mog ą w takim przypadku przerwa ć egzamin.

W tej sytuacji zdaj ą cy ci ą gle powinien si ę odwoływa ć do instrukcji wykonania zadania,

ale w wyniku zdenerwowania zawodziła umiej ę tno ść czytania polece ń ze zrozumieniem.

Umiej ę tno ść tak ą nale Ŝ y kształtowa ć w całym procesie nauczania.

Cz ęś ci ą arkusza egzaminacyjnego jest te Ŝ plan działania, na którym zdaj ą cy zapisuje:

- ile materiałów b ę dzie potrzebował (na podstawie oblicze ń lub rysunków)?

- jakie operacje b ę dzie wykonywał?

- jakich b ę dzie u Ŝ ywał narz ę dzi, przyrz ą dów pomiarowych i traserskich, maszyn,

urz ą dze ń itp.?

- jakich materiałów b ę dzie u Ŝ ywał?

Mo Ŝ e w tym miejscu wykona ć równie Ŝ rysunki pomocnicze.

Wypisanie tych informacji skutkuje otrzymaniem punktów za ka Ŝ de polecenie, dlatego

potrzebna jest umiej ę tno ść planowania i przewidywania czynno ś ci.

3. Przygotowanie do egzaminu

W czasie nauki i przygotowania do egzaminu nale Ŝ y doło Ŝ y ć stara ń , aby oprócz nauczenia

czynno ś ci niezb ę dnych do wykonania pewnych operacji technologicznych, wyrobi ć

u uczniów umiej ę tno ś ci w tych słabszych obszarach (planowanie i prezentacja).

Efekty te osi ą gniemy, je Ŝ eli przez cały okres nauczania b ę dziemy post ę powa ć tak, aby

wyrobi ć i utrwala ć w uczniach wymagane umiej ę tno ś ci.

Jednym z wielu czynników, które skutecznie utrwalaj ą wymagane na egzaminie

umiej ę tno ś ci jest sposób prowadzenia zaj ęć praktycznych oparty na scenariuszu zawartym

w zalecanym przeze mnie dzienniczku uczniowskim.

Metoda ta została przeze mnie dokładnie sprawdzona, przez wiele lat w trakcie nauczania

w ró Ŝ nych zawodach i specjalno ś ciach. Taki wła ś nie sposób prowadzenia zaj ęć daje

mo Ŝ liwo ść nabrania pewnych przyzwyczaje ń , a z czasem nawyków planowania

i przewidywania.

4. Wzór dzienniczka uczniowskiego

Na ka Ŝ de zaj ę cia przeznaczone s ą dwie s ą siednie strony (le Ŝą ce naprzeciw siebie), które

tworz ą cało ść , a na nich wydrukowane s ą stałe punkty. Do ka Ŝ dego punktu przewidziana jest

pewna ilo ść wolnego miejsca na wpisanie wymaganych informacji. Powinny si ę tam znale źć

miejsce na nast ę puj ą ce hasła:

- tabelka informacyjna z danymi: nazwisko i imi ę , klasa, grupa, dział, (pracownia), data,

- temat,

- opis czynno ś ci,

- narz ę dzia,

- materiały i surowce,

- bhp,

- rysunek, szkic,

- samoocena,

- ocena,

- podpis nauczyciela.

Ucze ń wypełniaj ą c kolejne punkty dzienniczka jest zmuszony do wypracowania u siebie

nawyku prawidłowego planowania całego zadania.

- opis czynno ś ci - planuje kolejne czynno ś ci, aby móc ustali ć i przewidzie ć przed prac ą ,

co b ę dzie potrzebował do wykonania tego zadania. Plan działania zapisany na tablicy

i w dzienniczku eliminuje mo Ŝ liwo ść pomyłki i pomaga w nabraniu nawyku

wyprzedzania my ś l ą nast ę pnych operacji. Dobry plan pracy daje nauczycielowi

i uczniowi korzy ś ci, bo wszystko jest wiadome i ustalone, przez co zaj ę cia staj ą si ę

łatwiejsze.

- materiały - dokonuje wykazu materiałów głównych i pomocniczych do wykonania

zadania, uczy si ę i ci ą gle utrwala nazewnictwo, oznaczenia, symbole, itp.

- narz ę dzia - wypisuje list ę narz ę dzi potrzebnych do wykonania zadania, planuje, jakich

narz ę dzi b ę dzie u Ŝ ywał w czasie pracy. Zagadnienie to jest wa Ŝ ne np. w przypadku

korzystania z narz ę dziowni (aby pobra ć wszystkie narz ę dzia za jednym razem),

a w zawodzie „blacharz” - po ka Ŝ de brakuj ą ce narz ę dzie trzeba zej ść z dachu. Uczy si ę

te Ŝ poprawnego nazewnictwa narz ę dzi, ich symboli, wielko ś ci, oznacze ń , itp.

- bhp - uczy si ę przewidywania zagro Ŝ e ń wynikaj ą cych z nieprzestrzegania przepisów

bhp.

- rysunek, szkic - uczy si ę rysowa ć odr ę cznie proste szkice, które zawieraj ą

nieskomplikowane informacje o szczegółach (kształtach, przekrojach, wymiarowaniu)

wykonywanego zadania, co z czasem poł ą czy si ę na ogóln ą umiej ę tno ść czytania

i rozumienia rysunku technicznego. Mo Ŝ na te Ŝ wplata ć rysunki aksonometryczne. Mo Ŝ e

w tym miejscu prowadzi ć te Ŝ obliczenia proporcji, wymiarów, itp.

- samoocena - uczy si ę przewidywa ć ocen ę na podstawie kryteriów podanych na

pocz ą tku zaj ęć (prostych, czytelnych i jednoznacznych). Z czasem jest to podstawa do

umiej ę tno ś ci wycenienia swojej pracy.

Oprócz podanych form kształcenia warto stosowa ć próby pracy o formie zbli Ŝ onej do

egzaminu. Zako ń czenie nauki w danym dziale zaj ęć praktycznych powinno si ę podsumowa ć

egzaminem przypominaj ą cym etap praktyczny egzaminu zawodowego. Ocena z takiego

egzaminu powinna mie ć du Ŝ e znaczenie i wpływ na wystawienie oceny ko ń cowej z danego

działu.

5. Prezentacja

Na egzaminie po wykonaniu zadania ucze ń ma obowi ą zek zaprezentowa ć swój wyrób.

W trakcie prezentacji powinien:

- omówi ć operacje prowadz ą ce do wykonania zadania,

- uzasadni ć dobór maszyn i narz ę dzi do wykonania poszczególnych operacji lub sposobu

post ę powania,

- oceni ć zgodno ść wymiarów wykonanego wyrobu z wymiarami na rysunku lub

z zasadami odbioru jako ś ciowego.

- oceni ć jako ść wykonania całego wyrobu lub jego elementów.

Aby zadanie to było łatwe do zrealizowania, sugeruj ę ze swego do ś wiadczenia rozmow ę

z uczniem, która opiera si ę na nast ę puj ą cych pytaniach:

- do czego słu Ŝ y ten wyrób?

- co zrobił, jak to zrobił i dlaczego tak zrobił?

- jakich u Ŝ ył narz ę dzi?

- co wyszło dobrze, a co słabo lub ź le (stosuj ą c kryteria jako ś ciowe wła ś ciwe dla danego

zawodu, w du Ŝ ej mierze znormalizowane)?

- jak w przyszło ś ci unikn ąć tych bł ę dów?

- czy wyrób jest zgodny z rysunkiem lub norm ą ?

- jak inaczej mo Ŝ na by to zrobi ć ?

Odpowiadaj ą c na tak proste pytania ucze ń nie zdaje sobie nawet sprawy, Ŝ e prezentuje

swoj ą prac ę . Sformułowanie polecenia w postaci: „zaprezentuj swój wyrób” - daje bardzo

mizerne efekty.

Na koniec takiej rozmowy przedstawiali ś my sobie argumenty „za i przeciw”

i nast ę powało wystawienie oceny. Dobór argumentów z pocz ą tku słaby, po kilku zaj ę ciach

stawał si ę coraz bardziej rzeczowy, co przyczyniało si ę do szkolenia sztuki negocjacji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: