Tarzan Michalewski Mistycy i narkomani.pdf

Wojciech „Tarzan” Michalewski

MISTYCY I NARKOMANI

------------------------------------=============--------------------------------------

PODZIĘKOWANIA :

Stowarzyszenie "Tygiel Artystów" gorąco dziękuje wszystkim darczyńcom za pomoc w wydaniu tej książki.

Szczególnie pragniemy podziękować :

- Panu Władysławowi Skleniarzowi właścicielowi drukarni "SKLENIARZ" bez pomocy którego książka

nie mogłaby się ukazać.

- Wydziałowi Kultury Urzędu Miasta Krakowa za dofinansowanie książki.

- Panu Jerzemu Śnieżkowi dyrektorowi firmy IGEPA PAPIER w Krakowie za życzliwość

i pomoc oraz zainteresowanie działalnością naszego stowarzyszenia.

- Pani Katarzynie Hordyńskiej za ilustracje do książki. Panu Arturowi Kotasiowi za projekt zdjęcia do okładki.

- F irmie Arbor za skanowanie projektu okładki.

- Panu Zbigniewowi Sułkowskiemu właścicielowi firmy SKONTO za naświetlenie okładki do druku.

- Panu Danielowi Zalewskiemu za pomoc w organizacji całego przedsięwzięcia.

------------ WSTĘP ---------------

Nie da się w sposób sprawiedliwy, a równocześnie wyczerpujący napisać o tej książce,

pomijając osobę jej autora. Bez żadnych wątpliwości można stwierdzić, że Wojciech

Michalewski - bardziej znany pod pseudonimem "Tarzan" - jawi się jako człowiek

nietuzinkowy, wielobarwny, ze wszech miar niezwykły: a ktokolwiek zobaczył jego postać

nigdy już jej nie zapomni. Od niepamiętnych czasów jest ona stałym "fragmentem pejzażu"

Krakowa, niezbywalnym elemen-tem jego lokalnego kolorytu -jak kwiaciarki na rynku,

"Biała Dama", nieodżałowanej pamięci Piotr Skrzynecki, Kopiec Kościuszki czy hejnał z

Wieży Mariackiej. Mimo tego, że od najwcześniejszych lat swego życia (z bardzo wielu,

zazwyczaj niezawinionych przez siebie powodów), Tarzan znajdował się - i znajduje nadal -

na niemal całkowicie straconej pozycji w relacji do reszty społeczeństwa, będąc wręcz stale

narażony na wszystkie niewygody i uciążliwości życia, z bezdomnością włącznie - to jednak

nigdy nie uległ on zrozumiałej w takich przypadkach degradacji - czy to osobowościowej czy

moralnej. Przeciwnie, co trzeba z niezwykłą stanowczością podkreślić - dzięki własnemu

wysiłkowi, wrażliwej i subtelnej duszy, odwadze i determinacji nie tylko, że nie zaprzepaścił

żadnego podstawowego wymiaru, który decyduje o jakości prawdziwego człowieczeństwa,

ale do tego wszystkiego pozostał jednym z najbardziej heroicznych, mądrych i delikatnych

ludzi jakich kiedykolwiek udało mi się spotkać. I stało się tak mimo tego, że od dziecka

pozbawiony był wystarczającej opieki, czy elementarnego wsparcia pozwalającego na

zdobycie jakiejkolwiek formacji duchowej czy intelektualnej - o czym niech zaświadczy

choćby taki prosty fakt, że ukończył zaledwie szkołę podstawową.

Mimo długoletniego nałogu narkotycznego - ostatnio, jak wiele na to wskazuje, nieodwołalnie

przezwyciężonego - mimo stałego kontaktu ze środowiskami z tak zwanego "marginesu",

mimo ciągłych trudności z zaspokojeniem podstawowych potrzeb (jak choćby najzwyklejsze

w świecie zdobycie jedzenia czy znalezienie miejsca do spania), udało się mu zachować

podstawową wrażliwość i prawość, a - co już zdaje się kompletnie niewiarygodne - w takich

właśnie niesprzyjających warunkach, prawie przez cały czas Michalewski obcował z

literaturą. Za z trudem zdobyte pieniądze kupował oraz pożyczał od znajomych książki oraz

tworzył własne formy literackie: wiersze, przypowiastki, opowiadania, sagi historyczne,

parodie słynnych dzieł (np. Mickiewicza). Większość z jego utworów nigdy nie została

udostępniona szerszemu czytelnikowi. Część z nich została opublikowana, jednak zazwyczaj

w rozproszonych wydawnictwach: a to okazjonalnych antologiach poetyckich (np. zbiorach

wierszy "polskich hippisów"), a to w najprzeróżniejszego autoramentu gazetach i

magazynach, a to w "podziemnych" wydawnictwach tak zwanego "trzeciego obiegu", których

Michalewski był współredaktorem i pomysłodawcą (jak np. "Kudły" w latach 80-tych).

Na całe szczęście jednak, ujrzała światło dzienne, książka, która ma w jego dorobku

znaczenie szczególne (choć sam autor ma do niej sporo zastrzeżeń i zdrowego dystansu).

Chodzi mi o autobiografię Michalewskiego, która została opublikowana na początku lat 90-

tych nakładem wydawnictwa "Ethos". Książka ta jest dokumentem niezwykłym, będącym

skrzyżowaniem "Żywotów własnych" - w stylu znanych polskiemu czytelnikowi opowieści

Benvenuta Celiniego czy filozoficznymi a la "Kandyd" oraz twórczością Wiecha. Zaś całość

mocno osadzona jest w polskich realiach lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i

osiemdziesiątych. Barwna historia własnego życia, którą Tarzan przedstawił w książce

zadziwia zarówno co do szczegółów oraz kolorytu, jak i od strony literackiej: skonstruowana

jest z licznych, zazwyczaj krótkich, nasyco-nych realizmem scen, niekiedy opatrzonych

pełnym humoru i dystansu do własnej osoby komentarzem.

Trzeba powiedzieć, że Michalewski jest "pisarzem instynktownym", tak jak artystami

instynktownymi byli w swoim czasie Teofil Ociepka, Epifan Drowniak (Nikifor) czy Henri

Rousseau zwany Celnikiem. Bez wykształcenia, bez formacji dopracowali się własnego,

łatwo rozpoznawalnego stylu oraz warsztatu i tworzyli obrazy urzekające zarówno od strony

formalnej, jak i treściowej. Malarzy prymitywnych, artystów naiwnych bjło i jest wielu:

wybitnych - tylko kilku. Książka Michalewskiego w niezwykle korzystny sposób odcina się

od innych produkcji tego rodzaju - pisanych przez nieprofesjonalistów, nie posiadających

formalnego wykształcenia. Więcej, jest niepowtarzalnym dokumentem minionej epoki,

zapisem przeżyć i myśli człowieka pochodzącego z kręgów, które tylko bardzo rzadko są

zdolne do stworzenia tego rodzaju wypowiedzi. To świadectwo życia niezwykłego, prawego

pośród przeciwieństw, myślącego pośród oceanu bezmyślności, wrażliwego mimo zalewu

barbarzyństwa. To świadectwo poszukiwań duchowych i egzystencjalnych prowadzonych

w warunkach, w których zazwyczaj nie myśli się o takich sprawach. Więcej, jest to zapis

indywidualnej sprawy z Bogiem, z Absolutem, która rozgrywa się w realiach odległych

od atmosfery klasztoru czy choćby spokoju zwykłej dostatniej egzystencji.

Bartłomiej Dobroczyński.

--------------------=============-------------------

JA HIPIS

Idę sobie ulicą, a za mną trochę kurzu

Trochę hałasu i spalin.

No i uśmiech politowania

Kółka na czole

Jakieś słowa o brudnym kudłaczu

Co prowadzi na sznurku

Wychudły psi szkielet

Nagle staję i zaczynam się gapić

O cholera! To, co koło mnie tupie

Gada i śmieje się

To zdaje się ludzie!

--------------------=============-------------------

CZĘŚĆ I

Pod znakiem pacyfy, czyli na zielonych papierach.

- Ten facet to autentyczny hipis... - z podziwem stwierdził jeden z moich kumpli z rodzinnej

dzielnicy, krakowskiego Kazimierza. Omal nie do stał w ryj...

Był to koniec lat sześćdziesiątych, gdy w Polsce pojawiły się pierwsze grupy hipisów.

"Chachary krakowskie" lały tę długowłosą zarazę jak każde inne frajerstwo inteligenckie. Ja

też lałem. Dziwne to były stwory. Raz taki jeden na ubawie w klubie "Wandera" dostał w ryj

od jednego z naszych. I powiedział dziękuję! Wariat! Po tych inteligentach wszystkiego

można się spodziewać.

Gdy pewien mój przyjaciel dobił do owego ruchu frajerów, którzy na siebie mówią pacyfiści,

wyśmiałem go i omal nie zerwałem przyjaźni.

- Hipis to wyższa forma człowieczeństwa! - tłumaczył mi nieudolnie.

- Bracie. Mieliśmy już w naszym dwudziestym wieku jednych nadludzi - śmiałem się w oczy

Tomkowi (tak go nazwijmy) - i kiepsko się to dla nas wszystkich skończyło.

- Ale nadczłowiekiem jest Chrystus. Wierzysz przecież w Boga. Pociągnąłem łyk piwa, bo

dyskusja miała miejsce pod budką z piwem.

- Człowieku! Ja tego Jezusa poważam, a i w Boga wierzę, ale sam widzisz, że go zatłukli, bo

był za dobry. W życiu można marzyć o pięknych sprawach, ale na co dzień trzeba być

skurwysynem, bo cię zajebią!

* * *

Kim wówczas byłem naprawdę? Dziki, rozkudlany szczeniak w podartym ubraniu, noszący

pod strzępami ortalionowej kurtki ciężki, fiński nóż. Mymi kumplami były stare pijaczyny

żłopiące bełty, czystą zwykłą i piwo po bramach i w najobskurniejszych knajpach. Czułem się

jednym z nich, choć oni widzieli moją inność. Myślałem. Myślałem, choć myśl topiłem w

alkoholu, dodeptywałem ją chamstwem i dziką agresją. Wzorowałem się na ludziach ze

swojej dzielnicy, a jednak zawsze odbijałem z ich tłumu. Ci, co mnie nie znali, myśleli, że

jestem debilem. A ci którzy znali, szanowali mnie nawet, ale czuli, że jestem jakiś inny. Ta

inność martwiła mnie nawet wtedy. Potem przywykłem. Miałem oczytaną babcię z "lepszego

domu", u której się wychowywałem. To, że nauczyła mnie czytać książki sprawiło, że nie

utonąłem w kazimierskich i azorskich mętach. Rozwinęła we mnie zainteresowania przyrodą i

historią. Dlatego też więcej niż połowę życia spędziłem w okolicznych laskach i na bagnach

obserwując zwierzęta. Najchętniej odwiedzałem Stawki Salwatorskie, gdzie nawet miałem

ustawiony własny szałas z gałęzi póki nie zwaliła go powódź. Babcia pozwoliła mi założyć w

domu terraria, w których hodowałem złowione traszki, jaszczurki i zaskrońce.

Gdy skończyłem lat 19 na skutek zagrożenia zawaleniem się kamienicy, w której mieszkałem

wraz z babcią przeniesiono nas ze starej dzielnicy Kazi mierz na nowoczesne jak na owe

czasy osiedle Azory. Wyrwany ze środowiska dawnych kumpli, nie umiałem dostosować się

do gitowskiego elementu nowego otoczenia. Teraz już cały wolny czas spędzałem na

Stawkach Salwatorskich lub grzebiąc w terrariach. Poza tym piłem na umór do lusterka.

* * *

Właśnie na Stawkach Salwatorskich spotkałem Tomka. Był młodszy ode mnie i wtedy też

interesował się płazami i gadami. Pomogłem mu łowić traszki, nauczyłem zakładać terraria. A

ten szczeniak, uwziął się na mnie, że mnie zdeprawuje i zaciągnie na "cnotliwą drogę".

Był z jakiejś dobrej rodziny, malował całkiem fajnie obrazki i wmawiał we mnie jak w Żyda

chorobę, że mam artystyczną duszę. Ja tej duszy w ogóle nie czułem, chociaż owszem -

wiersze pisałem. Ale jakie? Za kufel piwa lub setkę wódki deklamowałem wielce sprośne

wierszyki w stylu "Trzynastej księgi Pana Tadeusza". Ten Tomek, zanim trafił do hipisów,

wprowadził mnie jeszcze w krąg pracowników ZOO krakowskiego. Jeden z nich - niejaki pan

Zbyszek - zajmował się hodowlą płazów i gadów. Lecz już na wyższym szczeblu. On

hodował egzotyczne. Pomagał nam obu, nim Tomek został hipisem. On też hipisów nie lubił,

bo miał już jednego u siebie w pracy. Niejakiego Włodka "Kajzera". Potem już tylko ja

odwiedzałem pana Zbyszka, bo Tomek jako hipis zaniedbał hodowlę. Ja twardo szedłem do

przodu. Przy pomocy pana Zbyszka udało mi się powiększyć hodowlę o okazy zagraniczne.

Żółw z Meksyku, żabki szponiaste z Afryki i jaszczurki zielone z Bułgarii. Pan Zbyszek

chętnie przyjąłby mnie do pracy na dział egzotarium. Ale etat zajmował "Kajzer", z którym

pan Zbyszek prowadził świętą wojnę. Malował mi jego postać w bardzo czarnych barwach.

Zresztą wysilać się specjalnie nie musiał. Napuścić gara na hipa nigdy trudno nie było. Nawet

jeśli był to gar nietypowy, zewnętrznie wyglądający na hipa. Nie. Po pysku Włodek nie

oberwał, lecz bywał ostentacyjnie nie zauważany. Nie podawałem mu ręki i rozmawiałem z

nim tylko tyle, ile musiałem. To samo z resztą ferajny, która go odwiedzała. Gdy na trzeci etat

przyjęto młodą stażystkę zootechniki (ponoć już panią magister), również traktowałem ją "per

noga", bo piorunem dogadała się z Kajzerem. Czy już wcześniej była hipiską, czy on ją

wciągnął? Trudno ustalić. Dość, że szybko zaczęła pojawiać się w pracy w opasce na włosach

i z hipisowskimi wisiorkami na piersi. Z tą całą panią Joanną w ogóle dziwne sprawy były od

początku. Jak dotąd nigdy nie przytrafiło mi się, aby człowiek naprzód mi się śnił, a potem

żebym go spotkał w życiu...

Tymczasem na krótko przed jej pojawieniem się w pracy miałem dość nieprzyjemny sen, że

popełniłem samobójstwo razem z jakąś obcą dziewczyną, wieszając się na gałęzi wierzby.

Miałem solidny opad szczeny, gdy w jakiś ty dzień potem na egzotarium pojawiła się

dziewczyna o twarzy dokładnie takiej jak u mnie ze snu. Ale cóż. Zbieg okoliczności się

zdarza. Tak to wtedy potrak towałem. Niepokoił mnie tylko jej wzrok, gdy nasze oczy się

spotykały. Odwracałem głowę przed zimnymi, lodowatymi oczami zmrużonymi jak przed

zadaniem ciosu nożem.

* * *

Do zacieśnienia znajomości doszło dość banalnie. Jeden z pracowników ZOO zaczął

opowiadać coś na temat ludzi z Kazimierza, niezbyt pochlebnie się wyrażając. Faktycznie

opinia, że krakowski Kazimierz to zbiorowisko Żydów, złodziei i prostytutek nie jest wyssana

z palca. Jednak to przecież moja dzielnica. Warknąłem więc na delikwenta ponuro i nagle

pani magister Joanna stanęła po mojej stronie, broniąc środowiska i ludzi, którzy są przecież

śmiertelnymi wrogami inteligentów, a już hipów w szczególności. Zbaraniałem naprzód, a

potem... A potem przegadaliśmy we dwójkę trzy dni. Ja przeważnie opowiadałem głupie

kawały. A Joanna mówiła o życiu. Nagle, choć nie przyznałem się wtedy do tego, okazało się,

że pani magister hipiską i dziki łachmaniarz z Kazimierza mają jednakowy światopogląd.

Tyle, że ona wbrew całemu światu realizowała go w życiu, a ja zgodziłem się przed światem i

sobą na rolę skurwysyna. Nasza znajomość trwała trzy rozmowy. Zapamiętałem z tego

dziwne wrażenie, że choć mówimy, to nie jest to potrzebne. Czy rzeczywiście czytaliśmy

sobie w myślach? Chyba się nigdy tego nie dowiem. Zapamiętałem jej wspaniały, ciepły

uśmiech, który wciąż kłócił się z uważnymi, lodowatymi oczami. A potem... Potem Joanna

przerwała staż i przeniosła się czort wie gdzie. Kajzer też się zwolnił z własnej woli i po

łupach z egzotarium zostało wspomnienie i trochę śmieci, bo oboje czystością nie grzeszyli...

Jeśli myślicie, że zaraz po tej historii nawróciłem się, to się grubo mylicie. Całe miesiące

minęły od tego momentu. Dokładnie dziewięć, jak w pysk strzelił. Tymczasem pracowałem w

ZOO na miejscu Joanny i Włodka coraz bardziej rozumiejąc, że w wojnie egzotaryjnej

słuszność leżała po ich stronie. Pan Zbyszek był dobrym kumplem, ale nie w pracy. W paru

kłótniach, jakie między nami wynikły, stwierdziłem, że o wiele łatwiej mi było się dogadać z

pół obcą hipisiarą niż z kolegą z pracy (również gadziażem przecież). Na co padła odpo -

wiedź, że pewnie „skalałem się hipisiarą". Pan Zbyszek podłapał ode mnie garowski słownik

z Kazimierza i często stosował go w rozmowach ze mną. Zacząłem pić coraz ostrzej, więc to,

co wówczas nastąpiło, wziąłem, za delirkę. A może i była to rzeczywiście delirka? Joanna

śniła mi się przez trzy noce w dość ponurych okolicznościach. Zupełnie jakby wzywała mnie

na pomoc. Na czwartą noc śniło mi się, że odwiedziła naszą instytucję. Ciekawym

szczegółem, który zapamiętałem, było to, że miała we śnie bardzo jasne włosy, a w

rzeczywistości była rudawa. W przeddzień tego snu nie byłem w pracy. Gdy następnego dnia

przyszedłem rano na egzotarium dowiedziałem się, że Joanna rzeczy wiście wstąpiła do nas i

że - uwaga - utleniła włosy! Jajo! W żadne senniki dotąd nie wierzyłem, ale fakty są faktami.

Postanowiłem jednak odnaleźć tę dziewczynę i dowiedzieć się, co jest grane. W owych latach

o parapsychologii mało się jeszcze mówiło, jednak coś tam zawsze przeciekało. Czyżbym

zetknął się z takim zjawiskiem? Najprościej byłoby dowiedzieć się adresu Joanny w ZOO i po

sprawie. W końcu mają dane pracowników. Ale co? Iść do dziewczyny i powiedzieć jej, że

śni mi się po nocach? Wy chodziło to na kiepski podryw. Nic prostszego jednak, jak iść

między hipisów i spotkać ją niby przypadkiem. Miałem tylko jednego hipa znajomka.

Właśnie Tomka, który zrezygnował już dawno z "nawracania mnie". Zbaraniał, gdy sam

zgłosiłem się do niego z gotowością zasilenia szeregów Ruchu.

Gdy wyłożyłem mu swój światopogląd, był oczarowany. Ja zaś przedstawiłem mu tylko moje

wnioski z rozmów z Joanną, plus moją starą filozofię człowieka przyrody zbliżoną z grubsza

do indiańskiego kultu Manitou. Zaczął mi więc znosić książki filozoficzne, aby "oczyścić

diament z błota", jak to nazywał. Najsilniejsze wrażenie wywarła na mnie książka Sadhana

Rabindranatha Tagore. Autentycznie olśnił mnie blask starej cudownej filozofii i religii Indii.

Na ścianie nad moim łóżkiem pojawiły się napisy "Upaniszady", "Rigveda", "Mahabharata".

Tomek znosił mi, co się dało. A ja kułem twardo, żeby nie wypaść źle w kontakcie z hipami,

a i dlatego, że owa filozofia wciągała mnie jak bagno. W pocie czoła przebrnąłem przez

Tomasza z Akwinu pojmując z tego ledwie połowę. I wreszcie spotkanie w szerszym gronie.

Niejaki Janek, który zajmował się jogą indyjską. Nie palił, nie pil, mięsa nie jadł, seksu

wówczas również nie uprawiał. Zaproszono mnie do kawiarni na rozmowę przy herbacie.

Wolałbym przy piwie, ale postanowiłem dostosować się do mych guru. Do wielu spraw nie

przywykłem. Ja, stary pijak, nie potrafiłem siedzieć pół godziny nad jedną szklanką, choćby

to była tylko herbata. Wypiłem swoją dolę jednym haustem i "kazałem następną kolejkę".

Moi rozmówcy zastosowali się do mnie. Nadałem ostre tempo. Przy dziesiątej kolejce herbaty

zaczęli na zmianę gonić do ubikacji. Mój organizm nawykły do ogromnych ilości piwa, nie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: