MIĘSIEŃ SERCOWY.doc

Plan referatu:

1. Funkcje mięśni

2. Rodzaje mięśni

3. Praca mięśni

4. wyjaśnienie pojęcia : serce,
5. tkanka mięśniowa sercowa,
6. komórka mięśniowa sercowa,
7. Właściwości mięśnia sercowego
8. kształt mięśnia sercowego

9. Rytmiczny trud

9. Budowa mięśnia sercowego

10. Bibliografia

Funkcje mięśni:
- dzięki nim poruszamy kończynami,
- miesień sercowy przepompowuje krew w układzie krążenia,
- umożliwiają pracę narządów wewnętrznych.

Rodzaje mięśni:
1. Gładkie – ich włókna mają kształt wrzeciona, zawierają jedno jądro. Tworzą warstwy włókien ułożone obok siebie. Występują w ściankach przewodu pokarmowego, tętnic, żył, pęcherza moczowego i innych narządów wewnętrznych. Ich zadaniem jest wywieranie ciśnienia na otaczaną przez nie przestrzeń. Ich skurcz jest stopniowany. Kurczą się powoli, ale nie męczą szybko, nie mamy wpływu na ich skurcz.

2. Szkieletowe – ich komórki mają wydłużony, cylindryczny kształt, posiadają wiele jąder i prążki (kurczliwe struktury wewnątrz włókna mięśniowego). Łączą się ze szkieletem i umożliwiają ruch. Kurczą się szybko i szybko męczą, ich skurcz jest zależny od naszej woli.

3. Sercowy – wydłużone, cylindryczne komórki, rozgałęzione, z jednym lub dwoma centralnie ułożonymi jądrami. Ich połączenia umożliwiają szybkie i uporządkowane rozchodzenie się impulsu pobudzającego mięsień do skurczu. Mięsień sercowy nie męczy się (zawiera wiele tlenu i substancji odżywczych). Kurczy się w regularnych odstępach czasu, niezależnie od naszej woli.

Praca mięśni:
Komórka mięśnia poprzecznie – prążkowanego jest wypełniona włókienkami białkowymi zwanymi miofibrylami. Są one otoczone przez system oddzielonych błonami kanalików, zawierających dużo jonów wapnia, oraz licznymi mitochondriami, wytwarzającymi potrzebną do skurczu energię. Wzdłuż miofibryli można wyróżnić – rozmieszczone jedna obok drugiej – podstawowe jednostki kurczliwe. Są to sarkomery – małe maszyny białkowe, wykonujące prace podczas skurczu mięśnia. Wnętrze sarkomeru wypełniają dwa rodzaje włókienek białkowych, które nazywają się filamentami. Cienkie filamenty (aktynowe) łączą się jednym końcem z poprzecznie leżącymi strukturami białkowymi, rozdzielającymi sarkomery. Pozostaje między nimi wolna przestrzeń. Grube filamenty (miozynowe) znajdują się między cienkimi filamentami. Zajmują środkową część sarkomeru i nie łączą się ze strukturami rozdzielającymi sarkomery. Jest otoczony sześcioma cienkimi włókienkami.
Aktyna i miozyna są białkami, które najobficiej występują w komórkach mięśniowych

Serce jest mięśniowym narządem, którego praca warunkuje krążenie krwi. U człowieka serce jest podzielone na 2 przedsionki oraz 2 komory, przy czym prawy przedsionek i prawa komora prowadzą tylko krew żylną i są całkowicie oddzielone ciągłą przegrodą od przedsionka lewego i komory lewej, prowadzących wyłącznie krew tętniczą. Między przedsionkiem i komorą każdej strony znajduje się ujście przedsionkowo-komorowe, okresowo zamykane przez zastawkę przedsionkowo-komorową (prawą trójpłatową, zwaną trójdzielną, lewą dwupłatową, zwaną dwudzielną). Do przedsionka prawego uchodzą żyły główne, do lewego - płucne. Z lewej komory odchodzi tętnica główna, czyli aorta, rozpoczynająca krwiobieg wielki. Z prawej komory - pień tętnic płucnych, rozpoczynający krwiobieg mały, płucny. W ich ujściu występują trójpłatowe zastawki półksiężycowate

Tkanka mięśniowa sercowa występuje w ścianie przedsionków i komór serca tworząc najgrubszą warstwę ściany serca, zwaną śródsierdziem lub mięśniem sercowym.
Tkanka mięśniowa zbudowana jest z komórek mięśniowych sercowych, o funkcji kurczliwej, oraz z komórek układu przewodzącego przedsionkowo-komorowego, o funkcji wytwarzania i przewodzenia bodźców skurczowych serca. Bodźce skurczowe dla mięśnia sercowego nie docierają z układu nerwowego, lecz są wytwarzane i przewodzone przez odpowiednio wyspecjalizowane komórki samego mięśnia sercowego.
W ścianie przedsionków występuje szczególna odmiana komórek mięśniowych – komórki mioendokrynowe, które poza typowymi organellami dla komórek mięśniowych sercowych zawierają ziarnistości wewnątrzwydzielnicze. Tkanka mięśniowa sercowa jest więc także narządem wewnątrzwydzielniczym, o funkcji jak dotychczas mało poznanej.
Ze względu na bardzo podobną budowę komórek mięśniowych sercowych do włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych mięśni szkieletowych obie tkanki łączy w jeden typ tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Najważniejszą strukturą wspólną i charakterystyczną dla tej grupy tkanek jest sarkomer.

Komórki mięśniowe ściany przedsionków tworzą dwie warstwy: głęboką, złożoną z komórek krótszych, krótszych powierzchowną, złożoną z komórek dłuższych, wspólną dla prawego i lewego przedsionka
Grubość mięśnia sercowego w ścianie komór jest większa niż w ścianie przedsionków. Ściana komór zawiera trzy warstwy mięśniowe: zewnętrzną skośną, środkową okrężną i wewnętrzną podłużną. Warstwa podłużna tworzy część mięśniową przegrody międzykomorowej i mięśnie brodawkowate.
Pomiędzy szeregami komórek mięśniowych sercowych występuje niewielka liczba włókien kolagenowych i fibroblastów oraz gęsta sieć naczyń krwionośnych włosowatych należących do układu wieńcowego. Grubsze warstwy tkanki łącznej otaczają pęczki szeregów komórek, jak i pęczki, połączone są między sobą za pomocą bocznych wypustek komórek mięśniowych.
W tkance mięśniowej sercowej przebiegają dość liczne włókna nerwowe bez osłonki mielinowej. Należą one do układu autonomicznego. Autonomicznego pobliżu komórek mięśniowych spotyka się zakończenia nerwowe zawierające pęcherzyki synaptyczne bądź to o zawartości elektronowo gęstej (zakończenia adrenergiczne), bądź elektronowo jasnej (zakończenia cholinergiczne). Nie tworzą one na powierzchni komórek synaps aksono-mięśniowych, jak w mięśniach szkieletowych. Szczególnie dużo zakończeń nerwowych występuje w pobliżu tzw. komórek P, znajdujących się w węźle zatokowo przedsionkowym i wytwarzających bodźce skurczowe. Układ nerwowy autonomiczny wpływa modelująco (przyśpieszająco lub zwalniająco) na rytm skurczowy serca.

Tkanka mięśniowa sercowa rozwija się z nabłonka listka trzewnego mezodermy bocznej przylegającego z zewnątrz do zawiązka śródbłonowego serca. Obecne w tym nabłonku desmosomy ulegają przekształceniu w wstawki mięśnia sercowego. W procesie embrionalnego formowania tkanki mięśniowej sercowej nie występuje fuzja komórek jednojądrzastych jednojądrzastych wielojądrzaste miotuby. Komórki układu przewodzącego różnicują się z niedojrzałych komórek mięśniowych sercowych zarodka.
Komórka mięśniowa sercowa jest bardzo podobna pod wieloma względami do włókna mięśniowego poprzecznie prążkowanego mięśni szkieletowych. Podobieństwa dotyczą budowy aparatu kurczliwego. Zasadnicze cechy wyróżniające komórki mięśniowe sercowe to ich charakterystyczny kształt (niepodobny do kształtu żadnej innej komórki): stosunkowo niewielka długość, obecność tylko jednego lub dwóch jąder komórkowych położonych środku komórki, występowanie wyspecjalizowanych obszarów połączeń z komórkami sąsiednimi tzw. wstawek, oraz autonomiczny cykl skurczowo-rozkurczowy.
Komórka mięśniowa sercowa ma kształt zbliżony do wydłużonego prostokąta o długości ok. 200 μm i szerokości ok. 15 μm. Krótsze boki mają niewielkie wcięcia i wpustki ułożone czasem w postaci schodków, natomiast boków długich odchodzą pod ostrym kątem wpustki o płasko ściętych końcach.
Miejsca połączeń między komórkami mięśniowymi sercowymi to tzw. wstawki, występujące tylko w tej tkance, biegnące na ogół prostopadle do szeregowo ułożonych komórek mięśniowych.

Komórka mięśnia sercowego posiada jedno lub dwa, jądra umieszczone centralnie w jej środku. Jądro ma kształt pałeczkowaty, z wyraźnie widocznymi obszarami heterochromatyny i euchromatyny oraz z jednym lub kilkoma jąderkami. Komórki mięśniowe sercowe posiadają osłonkę z błony podstawnej, leżącej na zewnątrz od błony komórkowej. Aparat kurczliwy komórki zbudowany jest prawie tak samo jak aparat włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego.

Właściwości mięśnia sercowego:

Skurcz i rozkurcz nie podlega woli człowieka

Na podrażnienie reaguje tylko jednym pojedynczym skurczem

Stanowi fizjologiczną całość, bodźce wywołują wspólną reakcje prawo „ wszystko albo nic”

Kształt mięśnia sercowego:

swym kształtem przypomina nieco liść, a konkretniej spłaszczony stożek podstawą zwrócony ku górze.
Amerykanie, w podniosłych momentach, np. kiedy słuchają hymnu narodowego, kładą rękę na sercu, czyli na górnej, lewej stronie klatki piersiowej. I... są niezbyt precyzyjni. Tak naprawdę leży ono niemal pośrodku klatki piersiowej, między dwoma płucami i jest tylko lekko przesunięte w lewo. Swą wielkością odpowiada mniej więcej pięści właściciela. U dorosłego mężczyzny waży ok. 320 g, u kobiety - ok. 270 g.

Rytmiczny trud:

Mięśień sercowy otoczony jest podwójną błoną - otula go najpierw nasierdzie, a potem osierdzie. Między tymi warstwami znajduje się nieco płynu pełniącego rolę smaru. To właśnie osierdzie utrzymuje serce we właściwym położeniu, bo jest przyczepione za pomocą specjalnych więzadeł do kręgosłupa, przepony i innych części klatki piersiowej.
Praca serca polega na stałym, naprzemiennym kurczeniu się i rozkurczaniu przedsionków i komór. Gdy jesteśmy zrelaksowani - następuje to około 70 razy na minutę. Kiedy jesteśmy podekscytowani, zdenerwowani czy też wykonujemy spory wysiłek fizyczny, także gdy się kochamy - nasz najważniejszy mięsień przyspiesza i może „uderzać” więcej niż 130 razy na minutę.

Budowa mięśnia sercowego:

jest zbudowany ze swoistej tkanki mięśniowej, poprzecznie prążkowanej, której włókna tworzą sieci, połączone tkanką łączną w zwartą masę. Zawiera ponadto warunkujący automatyzm pracy serca, tzw. układ bodźco- przewodzący (przedsionkowo-komorowy). Zbudowany jest on z tkanki mięśniowej o cechach embrionalnych, w którym powstają i są przewodzone bodźce do pracy serca. Mięsień sercowy pokrywa surowicza błona - nasierdzie (część osierdzia), od wewnątrz wyścieła wsierdzie. W związku z intensywną pracą jest on bogato unaczyniony, zaopatrywany w krew przez tętnice wieńcowe (wieńcowe naczynia).

Bibliografia:
1.”Anatomia człowieka” Adam Bochenek, Michał Reicher, 2006, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

2. Ciało człowieka. Atlas.zbiorowa praca, 2006, Muza S.A

3. Kazimierz Ostrowski „Histologia”; Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich; Warszawa 1988
4. Waldemar Lewiński „Cytologia i histologia”; Wydawnictwo „OPERON”; 1997
5. Tadeusz Cichocki, Jan A. Litwin, Jadwiga Mirecka „Kompendium histologii” podręcznik dla studentów i lekarzy; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2002

6. „ ABC Klatki piersiowej” , Skawina Andrzej, 2006, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
7. „Wikipedia” encyklopedia internetowa http://www.wikipedia.org