Chalmers, Alan - Idea falsyfikacji.doc

WWW.FILOZOF.PL – Studencki Serwis Filozoficzny

Alan Chalmers: Idea falsyfikacji

Falsyfikacjonista sadzi, że obserwacja znajduje się pod kierow­nictwem teorii i że ją zakłada. Odrzuca przekonanie, ze przy użyciu danych obserwacyjnych można udowodnić prawdziwość teorii lub określić prawdopodobieństwo, ze teoria jest prawdziwa. Teorie to spekulatywne i hipotetyczne domysły, są one produktami ludzkiego umysłu dążącego do pokonania problemów, które napotykały teorie poprzednie, oraz starającego się przedstawić prawidłowy opis okreś­lonych aspektów świata. Po sformułowaniu teorii, należy je podda­wać wymagającej i bezwzględnej procedurze sprawdzania przez ob­serwację i eksperymenty. Teorie, które nie podołają próbom obser­wacji i eksperymentów, należy odrzucić i zastąpić innymi spekulatywnymi domysłami. jWayk,ajYbzwija się metodą prób i błędów, metodą (hipotez i ich obaleń) Przetrwać mogą tylko teorie najlepiej dosto-sowane. Jakkolwiek o żadnej teorii nie możemy powiedzieć, ze jest prawdziwa, możemy mieć nadzieję na to, że jest ona najlepsza z istniejących teorii, że jest lepsza, niż którakolwiek ze znanych nam wcześniej.

1. ARGUMENT LOGICZNY NA RZECZ

      F A LSYFIKACJONIZ M U

Według falsyfikacjonisty można wykazać, że niektóre teorie są fałszywe; można to uczynić przy użyciu wyników obserwacji i ekspe­rymentów. Istnieje pewien argument logiczny, który wydaje -ae wspierać to przekonanie falsyfikacjonisty. Jak wspomniałem w roz­dziale drugim, nawet jeżeli przyjmiemy, że w jakiś sposób posiadamy dostęp do prawdziwych zda ii obserwacyjnych, nic można u z y s k a c praw uniwersalnych i teorii przy użyciu rozumowań dedukcyjnych,

_ opartych wyłącznie na tej podstawie. Z drugie] strony jednak można -przeprowadzać rozumowania dedukcyjne, w których przesłankami są szczegółowe zdania obserwacyjne, a wnioskami falszywość praw ogólnych i teorii. Na przykład jeżeli mamy zdanie: „Nieczarny kruk został zaobserwownny w miejscu w i w czasie /", to logicznie stąd wynika, ze zdanie: „Wszystkie kruki są czarne", jest fałszywe. A więc rozumowanie:

Nieczarny kruk został zaobserwowany w miejscu .v i w cza­sie t. Nie wszystkie kruki są czarne

jest wnioskowaniem logicznie poprawnym. Jeżeli uznaje się jego przesłankę, a odrzuca wniosek, powstaje sprzeczność. Ten prosty !-.kt można zilustrować dalszymi przykładami. Jeżeli można ustalić obserwacyjnie w jakimś eksperymencie, że ciężarek ważący dziesięć lun.lów i drugi, ważący jeden funt, spadają swobodnie z tą samą prędkością, to na tej podstawie da się wyciągnąć wniosek, że twier­dzenie, iż prędkość swobodnego spadku jest wprost proporcjonalna do ciężaru spadających przedmiotów jest fałszywe. Jeżeli można udowodnić ponad wszelką wątpliwość, że tor promieni;', światła przechodzącego w pobliżu Słońca ...