BOSKA KOMEDIA DANTEGO.pdf

„BOSKA KOMEDIA” DANTEGO

„Boska komedia” Dantego

Dante Alighier i 1 (1265–1321)

• urodził się we Florencji, a zmarł na wygnaniu w Rawennie

• poeta, polityk, uczony

• po walce stronnictw politycznych Czarnych i Białych Gwelfów 2 – zaocznie skazany na śmierć przez tych pierw-

szych

• w 1301 r. udał się na wygnanie – jak się okazało dożywotnie

twórczość

• „Życie nowe” („Vita nuova” – 1292–1293) – bohaterką jest Beatrycze

✔ traktaty politycznych (m.in. „O Monarchii”)

✔ opracowania językoznawcze

✔ cykl pieśni

✗ wpływ prądu „dolce stil nuovo” (słodki nowy styl) na jego twórczość

✔ najpopularniejszym gatunkiem tego stylu były kancony, ballady i sonety

✔ bohaterką jest kobieta, do której mężczyźni kierują uczucie miłości

✗ w niewieście widzą:

➢ mądrość

➢ urodę

➢ uczuciowość

➢ pobożność

➢ wrażliwość

➢ zmysłowość

✔ oddzielono miłość czystą od erotycznej, fizycznej

„Boska komedia”

• tworzona przez Dantego od 1307 r.

• pierwotny tytuł nadany przez autora brzmiał „Komedia”, a epitet „Boska” (doskonała) pojawił się w XVI wieku i

jest przypisywany Boccaccio

• napisana jest w języku toskańskim

• kompozycja

✔ część I – ukryte pod ziemią Piekło

✔ część II – stroma góra Czyśćca

✔ część III – Raj – znajdujący się na szczycie tej góry – Empireum

1 Dante Alighieri – (1265–1321), największy poeta włoski; przez całe życie był związany z Florencją; brał aktywny udział

w życiu politycznym republiki; od 1302 przebywał na wygnaniu. Dzieje idealnej miłości do Beatrice Portinari zawarł w pa-

miętniku „Nowe życie” (1292–94), w którym wizje senne kojarzą się z realnym tokiem przeżyć, a proza opowieści jest komen-

tarzem wplecionej w nią twórczości poetyckiej. Fragmentaryczny utwór „Il convivio” (1304–09), rozpoczynający się pochwałą

języka włoskiego, wykazuje wpływy poglądów filozoficznych Arystotelesa, Platona, Boecjusza, Alberta W. i Tomasza z

Akwinu. Najwybitniejszy utwór Dante Alighieri, „Boską komedię”, uznano powszechnie za wielką syntezę kultury średnio-

wiecza; poematowi, rozpoczętemu zapewne ok. 1307, a ukończonemu na krótko przed śmiercią (wyd. 1472), dał autor tytuł

„Komedia” zgodnie z poetyką średniowiecza, jako pisanemu nie stylem podniosłym („tragicznym”), lecz powszednim („ko-

micznym”); przydomek „boska” dodano później; swej wizji wędrówki przez 3 światy pozagrobowe: piekło, czyściec i raj,

nadał sens alegoryczny wznoszenia się człowieka z upadku i grzechu przez oczyszczenie do świętości; akcentując rolę miłości

i mądrości, Dante Alighieri zarysował w utworze określone rozumienie mistyki osadzone w tradycji chrześcijańskiej; fragment

„Hymn do Matki Bożej” został włączony do brewiarza; plastyka obrazów i wielka siła wyrazu zostały ujęte w dokładne miary

i proporcje, od trójwierszowej zwrotki (tercyna) do opartej na trójce i dziesiątce konstrukcji ogromnego dzieła: każda z 3 czę-

ści poematu zawiera 33 pieśni, razem ze wstępną pieśnią pierwszą całość obejmuje 100 pieśni; intelektualny poemat, podejmu-

jący najważniejsze zagadnienia myśli ówczesnej, przemawiał zarazem do fantazji ludowej, przyczynił się też do umocnienia

świadomości narodowej, zwłaszcza w okresie walk o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch w XIX w. Po łacinie napisał Dante

Alighieri zachowany częściowo traktat na temat języka literackiego „De vulgari eloquentia” (1303–05) oraz rozprawę „De mo-

narchia” (1310–14) dowodzącą konieczności rozdziału władzy świeckiej i duchownej.

2 gwelfowie – włoskie stronnictwo polityczne; gibelinowie i gwelfowie – dwa zwalczające się obozy polityczne we Włoszech w

XII–XV w., najaktywniejsze w XIII w.; powstały w związku z przeniesieniem się na teren Włoch walki między najpotężniej-

szymi rodami niemieckimi Hohenstaufów i Welfów; obóz procesarski – Ghibellini (od Waiblingen, zamku niemieckiej dyna-

stii Hohenstaufów), i propapieski – Guelfi (od saskiego rodu Welfów, wówczas głównych rywali cesarza w Niemczech).

1 z 4

„BOSKA KOMEDIA” DANTEGO

✗ całość składa się ze 100 pieśni

➢ część I – 34

➢ część II – 33

➢ część III – 33

➢ sto stanowi symbol doskonałości, a liczba trzy i jej wielokrotność m.in. Św. Trójcę

✗ tekst pisany j est niezwykle kunsztowną tercyn ą 3

• wyprawa Dantego w zaświaty rozpoczyna się w nocy – z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek 1300 roku

✔ poeta, znalazłszy się w ciemnym lesie, tak rozpoczyna poemat:

„(...) w życia wędrówce, na połowie czasu,

Straciwszy z oczu szlak nieomylnej drogi,

W głębi ciemnego znalazłem się lasu.”

✗ uważano, że człowiek żyje przeciętnie 70 lat, a Dante – bohater dzieła miał wtedy 35, czyli przekroczył dokładnie

połowę życia

✔ wędrówka objęła:

✗ 9 kręgów Piekła

✗ 9 pięter Czyśćca

✗ 9 niebios Raju

✔ po Piekle oraz Czyśćcu Dante oprowadzany jest przez Wergilego, a po Raju – przez ukochaną Beatrycze

✗ pożegnaniu z Wergiliuszem towarzyszy świadomość, że nie zobaczy już nigdy swego mistrza

✗ żegnając się z Beatrycze, kieruje do niej modlitwę dziękczynną i błaganie o pamięć

✔ ostatnim przewodnikiem jest św. Bernard z Clairvaux, który doprowadza Dantego przed oblicze Boga

✗ św. Bernard zwraca mu uwagę na Matkę Boską

✔ w finale poeta stoi przed Bogiem:

„Oto w głębinach materii przejrzystej

Światła zjawił się rys Trojga Obręczy...”

• w swym dziele zawarł Dante najważniejsze cechy włoskiego renesansu i humanizmu

✔ zainteresowanie starożytnością

✔ stawianie człowieka w centrum zainteresowania

✔ kult wszechstronnej wiedzy

✔ promowanie języka i kultury narodowej

najciekawsze sceny, wydarzenia, elementy wędrówki

• „Piekło”

✔ zabłąkanie się Dantego w lesie

✔ zjawienie się Wergilego

✔ brama piekielna

✔ opowieść Franceski i Paola

✔ diabelskie harce

✔ dramat Ugolina

✔ Lucyfer i Judasz

✔ wyjście na świat poetów, by „witać gwiazdy”

• „Czyściec”

✔ przybycie do „wtórnego z królestw”

✔ aniołowie odpędzający węża

✔ brama czyśćcowa

✔ głosy „nowych regijonów”

✔ ostatnie słowo Wergilego

✔ pochód po wesołym gaju

✔ zjawienie się Beatrycze

✔ wyrzuty ukochanej

✔ poeta „czysty i gotów wylecieć w gwiazdy”

• „Raj”

✔ apostrofa do człowieka

✔ wędrówka wśród planet

3 tercyna – (wł., lit.) zwrotka trzywierszowa, której pierwszy wiersz rymuje się z trzecim, a środkowy z pierwszym i trzecim

wierszem zwrotki następnej; układ stroficzny o dowolnej liczbie wierszy, zwykle jedenastozgłoskowych, rymowanych w ten

sposób.

2 z 4

„BOSKA KOMEDIA” DANTEGO

✗ Księżyc, Merkury, Wenus

✗ Słońce (opowieść o Biedaczynie z Asyżu)

✗ Mars (Atena przepowiada Dantemu wygnanie)

✗ Jowisz, Saturn

✗ Zodiak

✔ zniknięcie Beatrycze

✔ Empireum: Róża, Światło, „Miłość, co wprawia w ruch słońce i gwiazdy”

• w swej wędrówce Dante spotkał m.in.:

✔ Achillesa

✔ św. Augustyna

✔ króla Dawida

✔ Hektora

✔ Homera

✔ św. Jana

✔ Judasza

✔ Kaina

✔ Mahometa

✔ Mojżesza

✔ Odyseusza

✔ Rolanda

✔ Sokratesa

✔ Tristana

cechy utworu

• średniowieczne

✔ czas powstania

✔ teocentryzm

✔ alegoryzm

✔ wizja wędrówki

✔ wiara w cudowną moc liczb

✔ świat mistyki

✔ elementy apokryfów w opisie niektórych postaci

• renesansowe

✔ antropocentryzm

✔ język narodowy

✔ odwaga w prezentowaniu bohaterów, zdarzeń, idei

✔ kunsztowność kompozycyjna

✔ otwartość na świat

✔ poczucie wolności

✔ krytyczne uwagi o społeczeństwie, historii, wybitnych postaciach

✔ indywidualizm oraz subiektywizm

„Boska komedia” uważana jest za jedno z najwybitniejszych dzieł wszechczasów, ponieważ:

• zawiera żarliwą wiarę w Boga oraz prośbę o rozsądne przestrzeganie cnót chrześcijańskich

• posiada głębokie uniwersalne przesłanie

✔ świat, który poznaje Dante, nie jest absurdalny, ale wymaga zrozumienia przez żyjących

✔ jest to swoista przypowieść o ludzkim dążeniu do osiągnięcia doskonałości, mimo przeszkód, klęsk, przeciwności

sił wyższych

• tekst jest potwierdzeniem starej prawdy, iż każdy pragnie posiąść tajemnicę granic ludzkich i boskich możliwości

• dzieło stało się syntezą, wręcz encyklopedią kultury przełomu wieków i epok

• dopiero wiek XX zdobył się na pełne zrozumienie i wykorzystanie motywu „wędrowania” jako metody przekazy-

wania prawdy o człowieku

Utrwal terminy

antropocentryzm – pogląd filozoficzny twierdzący, że człowiek znajduje się w centrum – jest celem i środkiem życia

dantejskie sceny – wydarzenia budzące przerażenie, grozę, strach, przerażające swą brutalnością i naturalizmem; opis

reakcji ludzi w ekstremalnych sytuacjach

3 z 4

„BOSKA KOMEDIA” DANTEGO

tercyna – strofa zbudowana z trzech wersów o układzie rymów aba bcb cdc

W literaturze i sztukach pięknych

• William Blake – ilustracje do „Boskiej komedii” (1827)

• Jorge Luis Borges „Neuf essais sur Dante” (eseje)

• Tadeusz Borowski „U nas, w Auschwitzu...”, „Ludzie, którzy szli...” (opowiadania)

• Zygmunt Krasiński „Nie-Boska komedia” (dramat)

• Jan Lechoń „Spotkanie” (wiersz)

• Teofil Lenartowicz „Na posag Dantego” (wiersz, 1865)

• Ferenc Liszt „Dante” (poemat symfoniczny)

• Cyprian Kamil Norwid „Coś ty, Atenom...” (wiersz)

4 z 4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: