2004_15___stanislaw_wyspianski.pdf

Monety kolekcjonerskie

Narodowy Bank Polski

Monety

kolekcjonerskie

nomina¸

20 z¸

nomina¸

2 z¸

metal

925/1000 Ag oraz farby:

czerwona, ý¸ta,

zielona i niebieska

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

stempel

lustrzany

masa

8,15 g

wymiary

d¸ugoæ: 40,00 mm

szerokoæ: 28,00 mm

wielkoæ emisji (nak¸ad)

900.000 szt.

masa

28,28 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

80.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, z lewej strony paleta i dwa p«dzle. U do¸u napis: 2 Zü,

u gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz

oznaczenie roku emisji: 2004. Pod lew ¸ap or¸a znak

mennicy: .

Awers: Stylizowany wizerunek obrazu Stanis¸awa WyspiaÄskiego

ãMacierzyÄstwoÓ z 1905 r. U do¸u, z prawej strony wizerunek

or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej Polskiej. Wok¸ or¸a

napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, oznaczenie roku emisji: 2004

oraz 20 Zü. Pod lew ¸ap or¸a znak mennicy: .

Ð w

Rewers: Stylizowany wizerunek obrazu ãAutoportret"

Stanis¸awa WyspiaÄskiego z 1902 r. U do¸u p¸kolem napis:

STANISüAW WYSPIAÁSKI 1869-1907.

Rewers: Stylizowany wizerunek obrazu ãAutoportretÓ

Stanis¸awa WyspiaÄskiego z 1902 r. U do¸u napis: Stanis¸aw

WyspiaÄski 1869-1907. W prawym dolnym rogu paleta i trzy

p«dzle. Na palecie farby: czerwona, ý¸ta, zielona i niebieska.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Robert Kotowicz

Projektant monety: Robert Kotowicz

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy PaÄstwowej SA

w Warszawie.

Ð Polscy malarze XIX/XX w.Ð

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Monety kolekcjonerskie

W dniu 15 grudnia 2004 r. Narodowy Bank Polski wprowadza

do obiegu monety kolekcjonerskie, przedstawiajce posta

Stanis¸awa WyspiaÄskiego, o nomina¸ach:

dostali si« do Ecole des Beaux-Arts. Pobyt w Paryýu by¸

dla obu twrcw czasem poznawania dzie¸ sztuki dawnej

i francuskiej sztuki wsp¸czesnej (Gaugain, Nabis, secesja).

pejzaýu pojawi¸ si« w pracy 1904-1905 ãWidok Kopca

Koæciuszki z pracowni artystyÓ (kilka wersji). O wszechstron-

noæci talentu plastycznego WyspiaÄskiego æwiadcz prace

typograficzne dla czasopisma ãûycieÓ, projektowanie wn«trz

æwieckich (mieszkanie rodziny ûeleÄskich), projekt przebudowy

Wzgrza Wawelskiego, projekt siedziby Towarzystwa Lekar-

skiego w Krakowie, projekty pe¸nej scenografii i kostiumw

do w¸asnych utworw dramatycznych.

¥ 20 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w srebrze,

¥ 2 z¸ Ð wykonan stemplem zwyk¸ym w stopie CuAl5Zn5Sn1,

tzw. Nordic Gold.

Nast«pnym niepowodzeniem WyspiaÄskiego by¸o odrzucenie

projektu na konkurs dekoracji sali Rudolfinum w Pradze.

Mnoýy¸y si« dyskusje i problemy z projektami witraýy dla

lwowskiej katedry. Zakonnicy nie zaakceptowali ãprymitywi-

zmuÓ. Niezrozumia¸a by¸a dla nich ludowa stylizacja prac. To

jedno z najwspanialszych dzie¸ WyspiaÄskiego, ze szczeglnie

interesujcym przedstawieniem ãPoloniiÓ (1893-1894),

zdaniem zleceniodawcw by¸o niestosowne. W kompozycji

tej moýna rozpozna elementy, ktre wkrtce sta¸y si«

znakiem rozpoznawczym jego twrczoæci: gi«tka, falista linia

konturowa, wielkie zastyg¸e ornamenty roælinne (¸odygi,

kwiaty, ga¸«zie).

Stanis¸aw WyspiaÄski by¸ najwi«ksz indywidualnoæci

w sztuce okresu M¸odej Polski. Z tzw. wielkiej czwrki (Jacek

Malczewski, Jzef Mehoffer, Witold Wojtkiewicz) by¸ twrc

najbardziej wszechstronnym i to w¸aænie WyspiaÄskiemu

uda¸o si« pogodzi awangardowe konwencje wczesnej

sztuki europejskiej z polsk histori i tradycj.

Krakw poýegna¸ zaledwie 38-letniego artyst« 28 listopada

1907 r. W kondukcie ýa¸obnym z Koæcio¸a Mariackiego przez

Wzgrze Wawelskie do koæcio¸a Paulinw na Ska¸ce towarzy-

szy¸o mu kilkadziesit tysi«cy osb.

WyspiaÄski by¸ niewtpliwie najbardziej awangardowym

przedstawicielem sztuki polskiej swoich czasw. Przez litera-

tur« okrzykni«ty ãczwartym wieszczemÓ, dla sztuk pi«knych

bezspornie pozostanie pierwszym.

Urodzi¸ si« 15 stycznia 1869 r. w Krakowie jako pierworodny

syn Marii z Rogowskich i Franciszka WyspiaÄskiego. Ojciec Ð

z wykszta¸cenia rzebiarz Ð mia¸ za sob krtkotrwa¸y sukces

artystyczny. Po przedwczesnej æmierci matki WyspiaÄski

sp«dza¸ z ojcem czas wærd rzeb i prac rzemieælniczych.

Pracujc nad monumentalnymi projektami, WyspiaÄski przez

ca¸y czas malowa¸ ogromn liczb« pasteli Ð widokw Krakowa,

portretw, autoportretw. Pierwszy sukces przyszed¸ wraz

z zamwieniem (1897-1904) Ð i co waýniejsze z realizacj Ð

zespo¸u dekoracji dla koæcio¸a Franciszkanw w Krakowie.

Wn«trze gotyckiego koæcio¸a ãubra¸Ó WyspiaÄski w kostium

awangardowy (secesyjny).

Z dorobku artystycznego WyspiaÄskiego czerpano wiele razy

i na wiele sposobw. Naæladowano go niebywale cz«sto. Sta¸

si« nieustajcym rd¸em inspiracji, mi«dzy innymi dla Tadeusza

Kantora i Andrzeja Wajdy.

W 1880 roku WyspiaÄski przeprowadzi¸ si« do wujostwa

Stankiewiczw. Ta szanowana krakowska rodzina, z ktr

przez d¸ugi czas utrzymywa¸ kontakty, przesikni«ta by¸a

tradycjami patriotyczno-narodowymi; to one w¸aænie zadecy-

dowa¸y o postawie (nie tylko artystycznej) WyspiaÄskiego.

ãPowinno si« mwi: Pan WyspiaÄski to by¸ Wielki PanÓÐ

Tadeusz Kantor.

W sk¸ad zespo¸u wesz¸y wizerunki postaci (b¸. Salomea, æw.

Franciszek, Bg Ojciec) oraz wyobraýenie czterech ýywio¸w

(woda, ogieÄ, ziemia, powietrze). Si¸a gestu i intensywnoæ

uýytych barw, przeæwietlonych dodatkowo æwiat¸em z ze-

wntrz, uczyni¸y z tych prac jedno z najwi«kszych dzie¸ sztuki.

WyspiaÄski ucz«szcza¸ do klasycznego gimnazjum æw. Anny

w Krakowie. Jego przyjaci¸mi byli m. in. Stanis¸aw

Estreicher, Jzef Mehoffer, Lucjan Rydel. îwczesne ýycie

uczniowskie wzbogaca¸y lektury, szkolne przedstawienia

dramatyczne, wizyty w teatrach.

Anna Ziemba-Micha¸owska

Na æcianach koæcio¸a ukaza¸ si« ãzielnikÓ Ð olbrzymie nasturcje,

lilie, rýe æciæle wype¸ni¸y, zgodnie z duchem wczesnej sztuki,

wielkie powierzchnie naw æwityni.

Artysta by¸ przeci«tnym uczniem. Ocen« celujc mia¸ jedynie

z rysunku. To w¸aænie w latach szkolnych WyspiaÄski

sprecyzowa¸ swoje plany. Jeszcze przed matur by¸ wolnym

s¸uchaczem Szko¸y Sztuk Pi«knych, a jego szkolne szkice

oglda¸ pono z zainteresowaniem Jan Matejko.

We wrzeæniu 1900 r. artysta poælubi¸ Teodor« Teofil« Pytko.

Ma¸ýeÄstwo by¸o dla artysty prze¸omowym wydarzeniem

zarwno pod wzgl«dem prywatnym, jak i artystycznym.

Powsta¸y liczne portrety ýony (cz«sto w stroju ludowym),

autoportrety wraz z ni, a takýe Ð najbardziej popularne Ð

portrety dzieci artysty. S¸ynne wizerunki: ãåpicy MietekÓ

czy ãHelenkaÓ (1900) s najwybitniejszymi przyk¸adami

portretw dzieci w polskiej szkole malarstwa. Mistrzostwo

w uchwyceniu pz, mimiki moýemy odnale w pastelach,

ktrych bohaterami s znajome lub przypadkowo spotkane

dzieci (portrety Elizy PareÄskiej z 1905 r., ãDziewczynka gaszca

æwieceÓ z 1893 r.). W cyklu prac ãMacierzyÄstwoÓ lekk, ale

wyran kresk artysta rysuje matk« karmic dziecko. W pra-

cach tych moýna odnale spokj, podziw i pewn rzewnoæ.

Polsk architektur« i pejzaý artysta pozna¸ doæ wczeænie

dzi«ki wycieczkom, ktre organizowa¸ prof. W¸adys¸aw

üuszczkiewicz, historyk sztuki. Powsta¸y wtedy prace rysunko-

we o charakterze dokumentacyjnym. Po maturze WyspiaÄski

wstpi¸ na Uniwersytet JagielloÄski, gdzie regularnie s¸ucha¸

wyk¸adw na temat sztuki dawnej.

Przygod i waýnym doæwiadczeniem okaza¸ si« udzia¸

w pracach nad polichromi w koæciele N. M. P. w Krakowie

(1889), zaproponowany WyspiaÄskiemu przez Jana Matejk«.

P¸rocze sp«dzone na rusztowaniach by¸o nie tylko doæwiad-

czeniem technicznym, ale przygotowaniem do wielkich wizyj-

nych rozwizaÄ architektoniczno-malarskich artysty. Wbrew

radom Matejki WyspiaÄski wyjecha¸ do Paryýa. ãWyjazd

zawczesny nie ma korzyæciÓ Ð grzmia¸ profesor. Juý w 1891 r.

s¸owa te okaza¸y si« prorocze. WyspiaÄski i Mehoffer nie

Wype¸nionym intensywnymi barwami scenom cz«sto towa-

rzysz typowe dla WyspiaÄskiego ornamenty.

Ma¸e, skromne formy malarskie zdominowa¸y w ostatnich

latach twrczoæ artysty. Podejmowany juý wczeæniej motyw

Wszystkie monety kolekcjonerskie s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: