Choroba Scheuermanna
młodzieńcza kifoza, osteochondrosis iuvenilis dorsi, kyphosis iuvenilis
Kifoza środkowego i dolnego odcinka kręgosłupa uwarunkowana zaburzeniem procesów wzrostowych
Przyczyna nie jest znana chociaż klasycznie jest zaliczana do jałowych martwic kości
Młodzieńcza kifoza, nazywana również chorobą Scheuermanna, należy do tzw. jałowych martwic kości. Etiologia choroby jest nieznana. Wspólną cechą wszystkich chorób tej grupy jest obumieranie tkanki kostnej i chrzęstnej bez udziału chorobotwórczych bakterii. Nieznana dotychczas przyczyna powoduje przerwanie lub upośledzenie ukrwienia pewnego obszaru tkanki kostnej, która wskutek tego ulega martwicy, staje się mało odporna na działanie czynników mechanicznych i rozpada się. Następnie ponownie się odbudowuje (mineralizuje), ale już najczęściej jest zniekształcona.
Choroba atakuje przede wszystkim nasady kości rosnących u dzieci i młodzieży. Przebieg wszystkich jałowych martwic kości (inna nazwa choroby) jest podobny: występują bóle, narasta ograniczenie ruchów, pojawiają się zniekształcenia kości.
WYSTĘPOWANIE
Okres dojrzewania (przeważnie rozpoczyna się przed 10. rokiem życia)
Częściej dotyczy chłopców (zwykle 14. - 17. rż) niż dziewcząt (12. - 14. rż)
Występuje u 3-5% populacji, w dużej części przebiegając subklinicznie
Z powodu zaburzeń w kostnieniu nasad trzonów kręgowych kręgi stają się mniej wytrzymałe na obciążenia.
Przybierają kształt krążków lub klinów. Zmienia się ich struktura: stają się gąbczaste. Wtedy krążki międzykręgowe „wciskają się” do ich rozmiękczonej tkanki – tworzą się charakterystyczne tak zwane guzki Schmorla (przepuklina śródkostna, przepuklina dysku - nie poza obręb kręgu, na zewnątrz, jak to ma miejsce w typowej dyskopatii, lecz w głąb trzonu kręgu, z jednoczesnym uszkodzeniem płytki granicznej.
Przyczyna: zaburzenia rozwojowe lub/i przeciążenia, na przykład w sporcie, szczególnie w młodym wieku.
Można wyróżnić dwie grupy guzków Schmorla: centralnie położone, spotykane w chorobie Scheuermanna, oraz w przedniej części płytek końcowych, spotykane u sportowców. Guzki Schmorla nie związane z urazami (np. w sporcie) mogą nie dawać żadnych dolegliwości.
Zaokrąglenie przednich krawędzi trzonu (=zagłębianie się listewki brzeżnej wgłąb trzonu) – obj.patognomiczny
Co najmniej 3 kręgi objęte zab.wzrostowym
Pogłębiona kifoza
Sklinowanie kręgowów większe od 5 st.
Kifoza większa niż 40-50 st. wg Cobba
Etiopatogeneza
Śródchrzęstne zaburzenia kostnienia
Urazy i mikrourazy, sport wyczynowy
Niedobór wit. A
Pierwotne schorzenia mięśni
Zab.endokrynologiczne (wyżsi i st.hormonów)
Osteopenia
Czynniki dziedziczne
Odciążenia mechaniczne, przeciążenia
OBJAWY KLINICZNE
Plecy okrągłe w przypadku lokalizacji choroby w odcinku piersiowym
Kifoza jest utrwalona, nie daje się wyrównać, najlepiej jest widoczna w czasie forsownego skłonu tułowia do przodu
Wtórne powiększenie lordozy lędźwiowej
W przypadku lokalizacji w odcinku lędźwiowym spłycenie lordozy lędźwiowej
Niekiedy towarzysząca krótkołukowa skolioza
Głowa pochylona do przodu
W okresie czynnym u ok. 20% występują bóle pleców
Bóle związane ze stałym rozciągnięciem mięśni przykręgosłupowych w wieku dojrzałym
Częstsze dolegliwości o typie dyskopatii w wieku dojrzałym
Sylwetka pacjenta z chorobą Scheuermanna
-Pochylenie barków do przodu,
-Wysunięcie głowy
-Hiperlordoza kr C,
-Odstające łopatki
-Wysunięcie brzucha
-Kl.piersiowa w pozycji wydechowej
Badanie kliniczne -TESTY
TEST MATHIASA – uniesienie kk.gg. Wyprostowanych do przodu w poz. Stojącej- ujawnia się pogłębiona i usztywniona kifoza piersiowa
TEST RIPPSTEINA- w klęku podpartym zniekształcenie pozostaje bzm ( fizjolog- wyrównanie krzywizn, a nawet wklęsłe)
Rzadko występują bóle, dopiero w wieku dorosłych i tym większe im zmiany dotyczą niżej części kręgosłupa.
W RTG bocznym ocenia się:
Wielkość kifozy (kąt Cobba)
Liczbę kręgów objętych zaburzeniami
Stopień zniekształcenia
ROZPOZNANIE
Wiek- w okresie intensywnego wzrostu
Ból +-
Kifoza > 50 st
RTG- zajęcie co najmniej 3 kręgów
sklinowacenie każdego z nich 5 st
nieregularny zarys płytek granicznych
guzki Schmorla
Skolioza strukturalna 10-20st dobrze rokująca
RÓŻNICOWANIE
Plecy okrągłe (brak zmian w rtg)
Gruźlica
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Choroby układowe (zwłaszcza chondrodysplazje)
Wczesne rozpoznanie – jakkolwiek trudne – jest bardzo ważne, ponieważ pozwala rozpocząć leczenie. Zapobiega ono rozwinięciu się zniekształceń.
Polega na :
odciążaniu kręgosłupa we wszystkich okresach choroby, zarówno w czasie pracy, jak i odpoczynku
stosowaniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie ( według indywidualnych zaleceń) oraz oddechowych i rozluźniających
ogólnym wzmacnianiu organizmu przez zmianę klimatu i dietę zapewniającą dostarczanie rosnącemu organizmowi składników odżywczych (mleka, serów, jarzyn i owoców)
okresowych badaniach lekarskich aż do zakończenia wzrostu
Najważniejsze jest utrzymywanie kręgosłupa w odpowiednich pozycjach, które zapobiegną pogłębianiu się zmian w kręgach i powiększaniu się kifozy piersiowej. Przy bardziej zaawansowanych zmianach niekiedy stosuje się gorsety ortopedyczne.
Ćwiczenia gimnastyczne, specjalnie dobrane i wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalistów, mają na celu zapobieganie zniekształceniom, wzmocnienie osłabionych mięsni, zwiększenie ruchomości i elastyczności kręgosłupa, poprawienie postawy i ogólnej sprawności fizycznej. Warunkiem poprawy jest systematyczne wykonywanie ćwiczeń.
W przypadkach nasilonych dolegliwości bólowych ćwiczenia rozpoczyna się po zastosowaniu środków przeciwbólowych i ustąpieniu bólu.
Wyniki leczenia zależą od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postępowania usprawniającego, które powinno zapobiec powstaniu nieodwracalnych zniekształceń trzonów kręgowych i postawy.
Utrwalenie się zmian chorobowych w kręgosłupie nie tylko powoduje znaczną deformację postawy, ale może również mieć niekorzystny wpływ na inne części układu kostnego (miednicę, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólną wydolność i sprawność organizmu.
PODSUMOWANIE:
Przyczyną powstawania młodzieńczej kifozy są zaburzenia w kostnieniu nasad trzonów kręgowych. Ze względu na zmniejszoną wytrzymałość tkanki kostnej kręgosłupa, pod wpływem obciążeń, dochodzi do klinowatych zniekształceń trzonów kręgowych i tworzenia się „okrągłych pleców” w wyniku pogłębiania kifozy piersiowej. Objawom tym towarzyszy ból w okolicy kręgosłupa nasilający się po wysiłku lub zmęczeniu, a zmniejszający się lub ustępujący po wypoczynku.
Choroba trwa 2-3 lata. Po tym czasie uszkodzone kręgi ulegają zwapnieniu, ale odtworzenie pierwotnego kształtu trzonów kręgowych jest najczęściej niemożliwe. Powstałe zniekształcenia wywołują deformację postawy i wpływają niekorzystnie na pozostałe części układu kostnego oraz pracę narządów wewnętrznych.
W leczeniu, tym skuteczniejszym, im jest wcześniej rozpoczęte, najważniejszą rolę odgrywa przestrzeganie odpowiedniego trybu życia i odciążanie kręgosłupa oraz wykonywanie ćwiczeń zaleconych przez lekarza.
LECZENIE
Ochrona przed wzmożonymi naciskami i odciążanie trzonów kręgowych
Wzmacnianie mięśni grzbietu
Leżenie w pozycjach redresyjnych (na brzuchu)
Ćwiczenia wyprostne grzbietu (np. pływanie na brzuchu)
Przeciwwskazane dźwiganie ciężarów, jazda na rowerze, skoki)
Gorsety ortopedyczne - prostotrzymacze z jednoczesnymi intensywnymi ćwiczeniami mięśni grzbietu
Leczenie operacyjne w przypadku dużych zniekształceń
Wskazania do podjęcia leczenia operacyjnego :
Pacjenci z kyfozą >= 65°.
Dorośli, z przewlekłym bólem, progresją
skrzywienia lub postępującymi objawami
neurologicznymi.
KINEZYTERAPIA
1.- wzmacniające gorset mięśniowy
rozciągnięcie mm. Przykurczonych
2.- wzmocnienie mm.osłabionych,
rozciągniętych
3. – kształtowanie nawyku prawidłowej
postawy
4. – fizykoterapia-uzupełnienie (ES, PM, okłady parafinowe)
Tryb życia dzieci z młodzieńczą kifozą
W chorobie Scheuermanna lub przy jej podejrzeniu niezmiernie ważne jest przestrzeganie na co dzień poniższych zasad:
Stałe dbanie o utrzymywanie prawidłowej postawy i stworzenie odpowiednich warunków do przyjmowania pozycji odciążających kręgosłup w czasie pracy, nauki i wypoczynku.
Spanie najlepiej na plecach, na równym, odpowiednim materacu bez poduszki lub z małą poduszką (klinem) pod głową, sięgającą tylko do barków (tak jak na rysunku)
Wykonywanie ćwiczeń rozciągających i rozluźniających kręgosłup przed wstaniem z łóżka i przed zaśnięciem.
Do ćwiczeń rozciągających przyjmuje się pozycję leżącą na plecach (z ugiętymi kolanami), siedzącą lub stojącą.
W pozycji stojącej trzeba utrzymywać pełną korekcję postawy. Chodząc, prawidłowo obciążać stopy i rozciągać kręgosłup. W przerwach między różnymi zajęciami można wykonywać ćwiczenia.
Przybory szkolne i inne przedmioty należy nosić w plecaku.
Przed snem i przed ćwiczeniami wykonywać masaż pleców, klatki piersiowej i obręczy miednicznej dłońmi lub używając szorstkiego ręcznika czy rękawicy kąpielowej.
Jak najczęściej korzystać z ćwiczeń rozluźniających i wodnych. Wskazane jest pływanie stylem grzbietowym i ćwiczenie oddechu.
Decyzję o o graniczeniu lub wyeliminowaniu wysiłku fizycznego podejmuje lekarz indywidualnie w zależności od stanu zdrowia pacjenta. To samo dotyczy ewentualnych zwolnień z lekcji wychowania fizycznego.
Przeciwwskazane są długie marsze, biegi i skoki.
W leczeniu dzieci i młodzieży z chorobą Scheuermanna przestrzeganie odpowiedniego trybu życia i odciążenie kręgosłupa jest równie ważne jak wykonywanie ćwiczeń wzmacniających układ mięśniowy.
Rodzaj ćwiczeń zaleca lekarz po zbadaniu chorego. Ich wykonywanie uczy instruktor. Dopiero po sprawdzeniu poprawności wykonywania można ćwiczyć w domu.
Niesystematyczne i niewłaściwie wykonywane ćwiczenia nie przynoszą dobrych rezultatów.
dziubusek30