Kino Domowe.pdf

agazyn

dodatek

lektroniki

miesięcznika

żytkowej

Poznać i zrozumi eć sprzęt

To warto wiedzieć

Co słychać w kinie domowym,

czyli

jak upłynnić nadmiar gotówki

Kino w domu – marzenie

każdego bezrobotnego

Przeżyliśmy boom magnetowidowy w latach

80. Potem była era anten satelitarnych. W jed−

nej i drugiej konkurencji doścignęliśmy,

a nawet prześcignęliśmy, niektóre potęgi za−

chodu (HURAA!!!). Trzeba powiedzieć, że

aktualnie nasz uroczy kraj opanowało szaleń−

stwo kina domowego. Podobnie jak w wielu

innych dziedzinach, trudno tu o jakieś logicz−

ne wyjaśnienie. Rośnie bowiem liczba gigan−

tycznych centrów rozrywki tzw. multikin,

czy jak kto woli rozrywkowych multiple−

ksów (znowu jakiś wiejący grozą twór języ−

kowy). Społeczeństwo − jeśli brać pod uwagę

larum podnoszone przez różnej maści polity−

ków − znajduje się na krawędzi śmierci gło−

dowej. A jednak marzeniem przeciętnego

mieszkańca naszej ojczyzny – dodajmy, że

coraz częściej urzeczywistnianym – jest ze−

staw kina domowego. Cóż! jeszcze jeden po−

wód do dumy: nie poddajemy się tak łatwo

teoriom wymyślonym przez socjologów

i ekonomistów. Ale zostawmy dla innych

zbyt drażliwe tematy i zajmijmy się techniką.

nowa dziedzina sztu−

ki, która na początku

XXI wieku spycha

niestety na margines

popularności trady−

cyjne jej gałęzie,

czyli malarstwo,

rzeźbę czy literaturę.

Trudno dyskutować

z gustem tak zwane−

go (przepraszam za

wyrażenie) masowe−

go odbiorcy i nie za−

mierzam tego czynić.

Faktem jest, że bardzo się nam ten sztuczny,

filmowy świat spodobał, co otworzyło drogę

do powstania potęgi Hollywood – gigantycz−

nej fabryki snów, a twórców filmowych,

w szczególności aktorów, podniosło do rangi

najlepiej zarabiających i najbardziej znanych

ludzi na świecie. Dzięki kolejnemu wynalaz−

kowi – telewizji film trafił do naszych mie−

szkań i domów. W tym momencie należałoby

upatrywać początków tego, co dziś szumnie

nazywamy kinem domowym. Ale po kolei.

Pierwsze ruchome filmy były oczywiście

czarno−białe, a ich ścieżkę dźwiękową zapew−

niał grający gdzieś za ekranem na pianinie

muzyk. Dialogi, bardzo zresztą symboliczne,

trafiały do widzów w postaci plansz z napisa−

mi pojawiającymi się zamiast obrazu. Starsi

czytelnicy EdW pamiętają jeszcze czasy

sprzed epoki telenowel i Big Brotherów, kiedy

w poczciwym cyklu starego kina pokazywano

takie archaizmy. Z czasem opracowano meto−

dę synchronicznego nagrywania i odtwarzania

dźwięku, więc pianista zza ekranu stracił pra−

cę. Potem przyszła kolej na prawdziwą rewo−

lucję w kinie. Zaczęły powstawać filmy kolo−

rowe. Fabryka snów otrzymała do rąk potężną

broń i do reszty już zawładnęła duszami ro−

snącej liczby kinomanów na całym świecie.

Wydaje się, że przez wiele lat twórcy filmowi

skupiali się na podnoszeniu jakości obrazu,

mając świadomość, że wzrokiem odbieramy

zdecydowanie najwięcej wrażeń. Przyszła

jednak pora i na ogromny jakościowy skok

w dziedzinie kinowego dźwięku. Miało to

Powtórka z historii

Bracia Lumiere nie zdawali sobie z pewnością

sprawy, jak potężną machinę wprawili w ruch.

Oni jako pierwsi przedstawili w roku 1895

pierwszy ruchomy film. Tak oto narodziła się

104

Elektronika dla Wszystkich

To warto wiedzieć

oczywiście bezpośredni związek z rozwojem

techniki audio, opracowywanej w celu jak naj−

wierniejszego nagrywania i odtwarzania prze−

kazów muzycznych. Już dosyć dawno, bo je−

szcze w XIX wieku, nie kto inny jak Aleksan−

der Graham Bell (wynalazca poczciwego tele−

fonu) zauważył potrzebę odtworzenia wraże−

nia przestrzenności brzmienia materiału

dźwiękowego, co umożliwiałoby określanie

przez słuchacza położenia źródeł dźwięku

w przestrzeni tak jak przy bezpośrednim słu−

chaniu np. koncertu symfonicznego. I właśnie

Bell przeprowadził pierwsze próby stereofo−

nicznego przesyłania dźwięków. W 1936 roku

w laboratoriach Bella opracowano 2−kanało−

wą metodę nagrywania płyt stereofonicznych,

a w 1939 powstał pierwszy film ze stereofo−

nicznym dźwiękiem. Rok 1952 przyniósł

opracowanie 3−kanałowego systemu Cinema−

scope z jednym kanałem do efektów specjal−

nych. Dostrzeżono, że odpowiednio nagrana

i odtworzona ścieżka dźwiękowa filmu mo−

głaby znacznie pogłębić wrażenia widza,

a także stworzyć iluzję bycia “w środku” dzie−

jącej się akcji. Przez wiele lat specjaliści od

sprzętu audio oraz producenci filmowi ekspe−

rymentowali z dźwiękiem. Wypróbowano

wiele technik, ale większość z nich nie odnio−

sła sukcesu, jak choćby zapowiadana swego

czasu jako następczyni stereofonii – kwadro−

fonia. Tak było, dopóki laboratoria firmy Do−

lby nie rozwinęły wielokanałowych możliwo−

ści systemu Dolby Stereo. Powstał wtedy sy−

stem Dolby Surround. Starsi czytelnicy EdW

być może pamiętają z zamierzchłych lat 70

szeroko reklamowany jako katastroficzna su−

perprodukcja film “Trzęsienie ziemi”. W nie−

których kinach był on właśnie wyświetlany po

raz pierwszy w Polsce w systemie Dolby Sur−

round. Jak wynikało z samej nazwy (wszak

“surround” znaczy po angielsku: otoczyć,

okrążyć) widz miał znaleźć się w centrum wy−

darzeń dźwiękowych, dziejących się wokół

niego. W odróżnieniu od zwykłego stereo, do

dwóch istniejących kanałów: lewego i prawe−

go dodano jeszcze dwa: centralny i surround.

Na szczególną uwagę zasługiwał ten ostatni.

Dodatkowe kolumny głośnikowe odtwarzają−

ce kanał surround umieszczane były na ścia−

nach bocznych sal kinowych i miały zadanie

emitowania tak zwanych przestrzennych czę−

ści dźwięków. Te przestrzenne

części powstają jako odbicia

w otoczeniu naturalnego źródła

dźwięku i mogą być pochwy−

cone przez mikrofony albo wy−

tworzone sztucznie na pulpicie

mikserskim. Kanał centralny

miał wiązać główne wrażenia

słuchowe widza np. dialogi

z ekranem kinowym. Tak oto

narodziła się nowa generacja

dźwięku wielokanałowego.

W tym momencie kino wyzna−

czyło nowy standard w dzie−

dzinie reprodukcji

dźwięku, wyprzedzając

technikę audio, która

dopiero pod koniec wie−

ku XX, w erze rodzące−

go się jak na razie

w sporych bólach DVD−

Audio, miała na dobre

przekonać się do dźwię−

ku wielokanałowego.

Właśnie potrzeby kina

przyczyniły się do upo−

wszechnienia i udoskonalenia nowej techniki.

Dolby Surround okazał się systemem wszech−

stronnym, działającym jednakowo, niezależ−

nie od tego, czy był zastosowany na ścieżce

dźwiękowej taśmy filmowej przeznaczonej do

wyświetlania w kinach, czy został nagrany na

taśmie wideo z dźwiękiem hi−fi stereo, czy

wreszcie nadawany stereofonicznie przez tele−

wizję. Naturalnym było więc stworzenie de−

kodera Dolby Suround na potrzeby domowe.

Dekoder ten odtwarzał tylko trzy kanały: le−

wy, prawy i surround (kanał centralny pomi−

nięto w celu obniżenia kosztów) i nagłaśniał

pomieszczenie przy pomocy dwóch kolumn

przednich oraz dwóch głośników surround

umieszczonych po bokach lub z tyłu. W krót−

kim czasie postęp technologiczny, a szczegól−

nie rewolucja cyfrowa wraz z jednoczesnym

spadkiem kosztów produkcji umożliwił stwo−

rzenie powszechnie dziś dostępnych syste−

mów dźwięku dookólnego, czyli przestrzen−

nego, wykorzystywanych do budowy zesta−

wów kina domowego – obiektu pożądania

sporej części konsumentów znad Wisły. Nie−

stety przeciętny potencjalny nabywca zestawu

kina domowego musi czuć się zdezorientowa−

ny mnogością dziwnych nazw i tajemniczych

skrótów jakimi zasypują nas producenci

sprzętu, a których prawdziwego znaczenia

najczęściej daremnie usiłują dowiedzieć się od

większości sprzedawców. Zanim więc skorzy−

stamy z podtykanych nam niezwykle atrakcyj−

nych promocji i wydamy niemałe przecież

pieniądze, postarajmy się zdobyć pewną wie−

dzę, która pomoże nam w dokonaniu świado−

mego wyboru. Zacznijmy więc naszą krótką

wędrówkę po obecnych dziś na naszym rynku

systemów dźwiękowych kina domowego.

Amplituner FR−975 Philipsa.

Dolby Digital, DTS

Moc 5x40W

cena 2000 PLN

Dolby Pro Logic –

– za najmniejsze

pieniądze,

ale czy warto?

Krótko rzecz ujmując, w chwili obecnej na−

tknąć się możemy na urządzenia pracujące

w trzech różnych systemach dźwięku dookól−

nego: Dolby Pro Logic, Dolby Digital (zwany

też niekiedy Dolby AC−3) oraz DTS. Ostatni−

mi nowinkami w branży, których jednak ra−

czej jeszcze w sklepach nie spotkamy są: Do−

lby Digital Surround EX, DTS−ES oraz

SDDS, ale o nich później. A więc po kolei.

Dolby Pro Logic jest pozostałością z czasów

analogowych. Dekoduje on analogowy

dźwięk dwukanałowy na cztery kanały: prze−

dni lewy, przedni prawy, centralny i surround.

Co prawda ten ostatni obsługuje dwie kolum−

ny, ale pracują one w trybie monofonicznym.

Podstawową zaletą domowego systemu Pro

Logic w porównaniu z poprzednim zwykłym

Surroundem było wydzielenie kanału cen−

tralnego. Dzięki temu możliwe było silne

związanie z obrazem na ekranie dialogów

i dźwięków dobiegających ze środka sceny,

przez co ich lokalizacja stała się poprawna

w znacznie większym obszarze odsłuchu.

Amplituner Technics SA−DX940.

Zawiera dekodery

Dolby Digital i DTS.

Moc 5x50W

cena 1700 PLN

Elektronika dla Wszystkich

105

To warto wiedzieć

Dźwięk zakodowany w systemie Dolby Pro

Logic można znaleźć prawie na każdej orygi−

nalnej kasecie VHS. Bezproblemowo jest też

przenoszony przez nadajniki telewizyjne, co

czyniło go do niedawna najbardziej rozpo−

wszechnionym systemem dźwięku prze−

strzennego. Do niedawna, bo przecież szaleń−

czy wyścig technologiczny nabiera tempa.

Podstawową wadą systemu Pro Logic jest

słaba separacja dekodowanych kanałów. I nic

dziwnego, wszak kanały te nie są całkowicie

dyskretne (oddzielne). Oprzyjmy to na przy−

kładzie. Dialogi w filmie są często zmiksowa−

ne ze stereofonicznym podkładem muzycz−

nym. Widz chciałby słyszeć dialogi z głośnika

centralnego, a muzykę z lewego i prawego.

Wskutek przesłuchów powstających w proce−

sie dekodowania, dialogi dochodzą też z kana−

łów lewego i prawego, a muzyka dociera tak−

że z kanału centralnego i surround. System

Pro Logic posługuje się techniką tzw. domina−

cji wzmocnienia. Chodzi o to, by dźwięk do−

minujący, czyli taki, który najbardziej wyróż−

nia się w zmiksowanym materiale, został

umiejscowiony w odpowiednim miejscu

w przestrzeni. Ponieważ w przytoczonym

przykładzie w nagraniu dominuje dialog,

układ uwydatnienia dąży do redukcji przesłu−

chów w kanałach lewym i prawym. Ta opera−

cja odcina jednak stereofoniczną muzykę, po−

zostawiając jedynie monofoniczną sumę

w kanale centralnym i sygnał różnicy w kana−

le surround. Kiedy dialog ustaje, układ przy−

wraca wzmocnienie w kanałach lewym i pra−

wym, umożliwiając ponownie emisję stereo−

fonicznej muzyki. Dialog jednak nie maskuje

wytłumienia muzyki, a jeszcze gorszy efekt

występuje, gdy dialog nagle się rozpoczyna

i nagle kończy. Muzyka dochodząca z kana−

łów głównych jest wówczas wyłączana i włą−

czana, co słychać wyraźnie jako tzw. pompo−

wanie dźwięku, gdyż występują nagłe skoki

w poziomie całkowitej mocy akustycznej.

Niektóre amplitunery umożliwiają programo−

wanie trybów systemu Pro Logic, dzięki cze−

mu można wybrać jeden z trzech rodzajów

pracy kanału centralnego (Normal, Wideband

i Phantom) i są reklamowane jako cyfrowe de−

kodery Dolby Pro Logic. Zresztą różne nie−

stworzone rzeczy udało mi się już nieraz prze−

czytać w sklepie na karteczkach umieszczo−

nych przy wystawionym sprzęcie. Pamiętaj−

my, że dźwięk w Pro Logic jest analogowy

i żeby dokonywać na nim operacji cyfrowych

musi być najpierw zamieniony na zera i jedyn−

ki, a po odpowiedniej obróbce znów przejść

przez przetwornik C/A. Zatem w takim roz−

wiązaniu sygnał jest poddawany trzykrotnej

obróbce, co musi się odbić na jakości. Ponad−

to pasmo przenoszenia kanałów dodatkowych

jest w Pro Logic ograniczone do 7 kHz. To

główne powody, dla których system ten poma−

łu, ale zdecydowanie odchodzi do lamusa.

Przygotowując materiał do tego artykułu,

odwiedziłem kilka dużych sklepów ze sprzę−

tem rtv. Wszędzie wi−

działem oferowane po

względnie niskich cenach

(około 1200−1400 zło−

tych) amplitunery zawie−

rające tylko dekodery

Dolby Pro Logic. Takich

„okazji“ należy się jed−

nak wystrzegać. Cena

wprawdzie stosunkowo

niska, ale sprzęt już raczej hi−

storyczny. Ostatnio słyszy się o unowocze−

śnieniu starego, ale dość rozpowszechnionego

analogowego systemu Dolby Pro Logic. Wy−

gląda jednak na to, że jest to tylko przedłuża−

nie agonii, bo przyszłość bezapelacyjnie nale−

ży do systemów cyfrowych.

Dolby Digital (AC−3) DTS,

czyli

zera i jedynki

wyznaczają

kierunek postępu

I stało się! Rewolucja cyfrowa dotarła naj−

pierw do studiów filmowych i kin, a w końcu

do naszych domów. Na podstawie badań prze−

prowadzanych w latach 80. w Dolby Labora−

tories określono, że aby stworzyć optymalne

warunki prezentacji widowiskowych filmów,

nowy system całkowicie cyfrowego dźwięku

w kinie powinien przenosić sześć niezależ−

nych kanałów. Ograniczenie przestrzeni na ta−

śmie filmowej 35 mm wymogło opracowanie

nowej metody kompresji danych audio, którą

nazwano AC−3, od słów Audio Coding wersja

3. Stąd wywodzi się nowa nazwa systemu:

Dolby AC−3, obecnie częściej określanego ja−

ko Dolby Digital. Gwałtowny rozwój techniki

cyfrowej i technologii półprzewodników w la−

tach 90. sprawił, że bardzo szybko wprowa−

dzono Dolby Digital do kina domowego. Już

w 1994 roku firma Zoran Corporation wypro−

dukowała pierwszy układ scalony realizujący

cały proces dekodowania. Wkrótce pojawiły

się stosunkowo tanie układy łączące funkcje

dekoderów Dolby Pro Logic i Dolby Digital,

a więc zapewniające kompatybilność w dół.

Pierwszym nośnikiem filmowego dźwięku

Dolby Digital była, u nas prawie nieznana pły−

ta Laserdisc (1995). Format Dolby Digital wy−

brano jako standard dźwięku wielokanałowe−

go w telewizji cyfrowej w USA. W 1997 roku

do rąk miłośników kina

domowego trafiły pierw−

sze płyty DVD z dźwię−

kiem zakodowanym

w Dolby Digital. Taki

właśnie format dźwięku

mają też płyty sprzedawa−

ne na naszym rynku przez

wytwórnię Warner Bros.

W systemie Dolby Digital

zakodowanych jest sześć

całkowicie dyskretnych,

czyli oddzielnych kana−

Amplituner STR−DE545 firmy SONY

zawiera dekodery DOLBY DIGITAL i

DTS a także promowany przez SONY

Digital Cinema Sound.

Moc wyjściowa 5x80W

cena 1700 PLN

łów: przednie – lewy, prawy i centralny; surro−

und – lewy i prawy, oraz kanał efektów ni−

skich częstotliwości LFE (Low Frequency

Effects). Pięć pierwszych kanałów przenosi

całe pasmo akustyczne 3Hz – 20 kHz, a ka−

nał LFE tylko zakres 3−120 Hz. Stąd określe−

nie systemu: 5.1. W Systemie Dolby Digital

dźwięk jest zapisany cyfrowo. Pełna separa−

cja kanałów wpływa na zwiększenie prze−

strzenności dźwięku, a także możliwości pre−

cyzyjnej lokalizacji jego źródła i dotyczy to

praktycznie wszystkich dźwięków, a nie

tylko jednego dominującego jak to było

Amplituner DPL 2000 Screnium

firmy Thomson.

Dekodery Dolby Digital i DTS

Moc 5x60W

cena 1900 PLN

106

Elektronika dla Wszystkich

To warto wiedzieć

Najnowszy krzyk mody. Amplituner.

TX−DS989 firmy ONKYO. Zawiera

oprócz dekoderów Dolby Digital i DTS

najnowszy, ośmiokanałowy system

THX Surround EX. Kosztowne cacko.

mem całkowicie cyfrowym, dlate−

go do odtwarzania potrzebne są

cyfrowe nośniki. Dziś jest to wła−

ściwie tylko płyta DVD (ewentual−

nie tuner satelitarnej telewizji cy−

frowej). Dotykamy w tym miejscu

wreszcie problemu wyboru serca

naszego zestawu kina domowego,

mianowicie źródła obrazu i dźwię−

ku. W zasadzie dyskusja jest już

bezprzedmiotowa. Choć poczciwe

magnetowidy ciągle jeszcze znaj−

dują nabywców, ich los w dalszej

perspektywie wydaje się przesą−

dzony przynajmniej jako źródła sygnału dla

kina domowego. Odtwarzacz DVD zapewnia

nieporównanie lepszą jakość obrazu i dźwię−

ku, a także nieosiągalny dla magnetowidu

komfort obsługi, a przy tym jest już niewiele

droższy. Najtańsze modele można nabyć już

za niewiele ponad 1000 złotych. Ciągle liczą−

cą się zaletą magnetowidu jest możliwość do−

konywania własnych nagrań, choć już poja−

wiają się pierwsze odtwarzacze DVD z możli−

wością nagrywania (pomijając sposoby z wy−

korzystaniem komputera). Ale wróćmy je−

szcze do systemów wielokanałowego dźwięku

cyfrowego. Alternatywą dla Dolby Digital jest

system DTS (Digital Theatre System) opraco−

wany przez firmę NuOptix Inc., który choć

u nas nie jest zbyt popularny ze względu na

brak płyt w nim zakodowanych, zasługuje na

krótkie przynajmniej omówienie. Praktycznie

wszystkie amplitunery posiadające dekoder

AC−3 mają również dekoder DTS, co jest za−

znaczone na płycie czołowej urządzenia.

Główny format cyfrowego zapisu dźwięku 5.1

jest tu taki sam jak w Dolby Digital. System

DTS zaprezentowano publicznie w 1993 roku

podczas projekcji filmu „Jurrasic Park“.

Główna różnica w porównaniu z systemem

Dolby Digital polega na innym systemie kom−

presji danych audio. Dźwięk umieszczony na

taśmie filmowej w systemie Dolby Digital

musiał być mocno skompresowany. Silna

kompresja nie wpływa dobrze na dźwięk. Dla

potrzeb projekcji kinowej nośnikiem sygnału

zakodowanego w systemie DTS są tanie

i trwałe dyski CD−ROM, których odczytywa−

nie jest synchronizowane w czasie specjalnym

kodem zapisanym na taśmie filmowej. Ze

względu na stosunkowo dużą pojemność CD−

ROM−u można było użyć łagodniejszej kom−

presji. W przypadku systemu DTS jest to bez−

stratna kompresja danych ok. 4:1 (dla porów−

nania w Dolby Digital ok. 10:1), przez co DTS

jest obecnie uważany za bardziej wierny,

a przez to interesujący nawet dla audiofilów.

Kodowanie dźwięku dla kina domowego

w systemie DTS odbywa się według algoryt−

mu CAC (Coherent Acoustic Coding). Istotną

zaletą kompresji CAC jest stała, uproszczona

architektura dekodera – główny ciężar został

przeniesiony na koder. Pozwala to na ciągłe

udoskonalanie kompresji bez konieczności

modyfikacji dekoderów. Nośnikiem sygnału

DTS w kinie domowym była na początku, tak

jak w przypadku Dolby Digital, płyta Laser−

disc, ale obecnie jest to oczywiście DVD. Jak

na razie, płyt DVD−video jest niewiele, ale

może się to szybko zmienić, a to za sprawą ro−

dzącego się w bólach standardu DVD−audio.

DTS zapewnia bowiem aktualnie najlepszą ja−

kość muzyki. To stawia ten system w roli

głównego kandydata do miana formatu audio

najbliższej przyszłości i łącznika pomiędzy

dźwiękiem dwu− i wielokanałowym. Jego du−

żą zaletą jest kompatybilność z formatem kon−

wencjonalnych CD. Teoretycznie każdy od−

twarzacz CD może stać się odtwarzaczem płyt

DTS, warunkiem jest wyjście cyfrowe i oczy−

wiście zewnętrzny dekoder DTS. Z naszych

rozważań wynika więc, że nie wystarczy, by

kupowany przez nas wzmacniacz lub amplitu−

ner mógł dekodować system Dolby Digital.

Powinien posiadać również dekoder DTS.

Warto jeszcze w tym miejscu powiedzieć

słów kilka o znaczeniu kolejnego tajemnicze−

go skrótu: THX, z którym możemy się spo−

tkać w przypadku sprzętu z górnej półki. Nie

jest to na szczęście nowy format techniki

wielokanałowej, lecz zbiór przepisów o spo−

sobie odtwarzania, mający na celu osiągnię−

cie wrażenia dźwiękowego możliwie podob−

nego do kinowego. Standard THX został

opracowany przez firmę Lucasfilm Ltd. po−

czątkowo dla wytwórni filmowych, a jego

specyfikacja Home THX stanowi najdokła−

dniejszy i najostrzejszy zestaw wymagań, ja−

ki kiedykolwiek opracowano dla nieprofesjo−

nalnego sprzętu dźwiękowego. Certyfikat

THX jest więc gwarancją najwyższej jakości

odtwarzania – jednakowej w całym zakresie

częstotliwości, czystych i dobrze rozumia−

nych dialogów, prawidłowej synchronizacji

w Pro Logic. Stereofoniczne kanały surround

umożliwiają lepsze operowanie efektami spe−

cjalnymi i podnoszą ogólny poziom realizmu

odbieranych wrażeń. Wydzielenie dodatkowe−

go kanału odtwarzającego bardzo niskie czę−

stotliwości pozwoliło realizatorom wreszcie

pastwić się nad widzami efektami w rodzaju

startów odrzutowca, helikoptera, galopady

stada koni, różnej maści wybuchów, czy wizyt

dinozaurów (przy zastosowaniu odpowiedniej

klasy głośnika). To, czy odgłosy zbliżającego

się potwora są wiernym odtworzeniem jego

kroków, nie ma tu istotnego znaczenia, podob−

nie jak to, czy uderzeniu w nos towarzyszy

grzmot gromu, jakim zwykle raczą nas w ta−

kich wypadkach spece od filmowego dźwię−

ku. Najważniejsze, aby narobić jak najwięcej

łomotu. Nic dziwnego, że na ten zakres czę−

stotliwości zwraca się w kinie domowym

baczną uwagę, a wydajne subwoofery aktyw−

ne przeżywają dzięki niemu swój rozkwit. Do

kolejnych zalet opisywanego systemu należy

możliwość kompresji dynamiki przetwarzanej

filmowej ścieżki dźwiękowej, która charakte−

ryzuje się zwykle bardzo szerokim zakresem

dynamiki dochodzącym nawet do 120dB.

Widz może odtwarzać nagranie z małym po−

ziomem głośności lub przez małe zespoły gło−

śnikowe i wtedy pożądana jest kompresja, aby

najdelikatniejsze dźwięki pozostały słyszalne,

a dramatyczne składniki nie były zbyt

głośne. Należy podbić ciche dźwięki,

a osłabić głośne, zbliżając je do pozio−

mu odniesienia jakim jest poziom dia−

logu. Słuchacz wybiera, czy dekoder

ma pracować z kompresją pełną, czę−

ściową, czy też z dynamiką oryginal−

ną. System Dolby Digital jest syste−

Amplituner RX−V 496RDS firmy

YAMAHA

Dolby Digital i DTS

Moc 5x40W

cena: 1999 PLN

Elektronika dla Wszystkich

107

To warto wiedzieć

muzyki i efektów dźwiękowych oraz rzeczy−

wistej dynamiki. Podejmując decyzję o za−

kupie, musimy pamiętać, że choć prostsze

systemy są tańsze, to mając wyższe wyma−

gania warto zainteresować się sprzętem

z certyfikatem THX.

Co nam jeszcze szykują

dźwiękowi spece

z fabryki snów?

Krótko mówiąc, chcą nas wpuścić w jeszcze

więcej kanałów. W 1994 roku firma Sony za−

prezentowała ośmiokanałowy system dźwię−

ku SDDS (Sony Dynamic Digital System)

przeznaczony jednak na razie tylko do praw−

dziwych sal kinowych, więc póki co zastana−

wianie się nad kupnem go do domu nam nie

grozi. Jako ciekawostkę można podać, że na

wspomniane osiem kanałów składają się: le−

wy, prawy, centralny, lewy centralny, prawy

centralny, lewy surround, prawy surround

oraz niskotonowy.

Jeden z najnowszych odtwarzaczy

DVD firmy Technics. DVD−A10 pracuje

z 24 bitową rozdzielczością przy częs−

totliwości próbkowania aż 192 KHz.

Zapewnia dynamikę do 144 dB.

(czerń i biel) i sygnał chrominancji (kolor) mo−

gą zakłócać się nawzajem, co wywołuje dener−

wujące migotania i przebarwienia tych frag−

mentów obrazu, które mają przedstawiać wzo−

rzyste, obfitujące w prążki lub pa−

ski desenie. Zastosowanie

w odbiorniku filtru grzebieniowe−

go pozwala niemal całkowicie od−

separować od siebie sygnały lumi−

nancji i chrominancji i dzięki temu

uniknąć powyższych problemów.

Polepszony też zostaje obrys

przedmiotów poprzez złagodzenie

niestabilności krawędzi kolorowych po−

wierzchni. Niestety 100−hercowe odbiorniki

z panoramicznym obrazem i filtrem grzebie−

niowym kosztują od minimum 4 tysięcy do po−

nad 10 tysięcy złotych w zależności od prze−

kątnej ekranu. Nic to, przecież już wcześniej

ustaliliśmy, że stać nas na kino w domu. Oczy−

wiście można wreszcie przełamać wrodzone

sknerstwo i zakupić coś znacznie bardziej po−

ręcznego od telewizora: płaski, mający zale−

dwie kilka centymetrów grubości ekran pla−

zmowy, który z powodzeniem powiesimy na

ścianie. Bardzo praktyczne cacko za, bagatela,

jakieś marne 40 tysięcy. Wieszamy je na ścia−

nie naszej nowej, wspaniałej willi, podłączamy

wymarzony zestaw kina domowego z najnow−

szym, ośmiokanałowym systemem dźwięku

przestrzennego (nie będziemy przecież się

rozdrabniać) i popijając prawdziwego szampa−

na siadamy na kanapie z miękkiej skóry. Do

najnowocześniejszego na świecie odtwarzacza

DVD wkładamy magiczny krążek i już po

chwili nasze uszy mile łechce aksamitny głos

Arnolda Schwarzeneggera przerywany harmo−

nijnie efektownymi wybuchami. Już zaczyna−

my rozumieć skomplikowaną fabułę tego fil−

mowego arcydzieła, gdy nagle.......... budzimy

się ze snu, zerwani z łóżka przeraźliwym gło−

sem starego, radzieckiego budzika.

Spełnienia się takich miłych snów, wszy−

stkim fanom kina domowego, życzy autor

Krótko o tym,

na co będziemy patrzeć,

czyli jak (nie uda nam się)

zaoszczędzić

Oczywiście kino domowe to przede wszyst−

kim odpowiedni telewizor. Powinien mieć

ekran o przekątnej co najmniej 28 cali, najle−

piej panoramiczny, to jest taki, w którym pro−

porcje szerokości do wysokości wynoszą

16:9. W przeciwieństwie do tradycyjnych

ekranów 4:3 format panoramiczny lepiej wy−

pełnia pole widzenia, jest bowiem bardziej na−

turalny dla ludzkiego oka, Widz mniej się mę−

czy i łatwiej daje się ponieść akcji filmu. Choć

w porównaniu z tradycyjnymi telewizorami

o tej samej przekątnej mają one ekran o po−

wierzchni o 12 procent mniejszej, są jednak od

nich o 15−30 procent droższe. Telewizor do ki−

na domowego powinien pracować w techno−

logii 100Hz. Chodzi o to, żeby pełny obraz

pojawiał się na ekranie nie 25 (jak w konwen−

cjonalnych odbiornikach), ale 50 razy na se−

kundę. Skutecznie eliminuje to dokuczliwe

migotanie obrazu. Użytkowników kompute−

rów, którzy choć raz zmienili częstotliwość

odświeżania ekranu swojego monitora z 50

lub 60 na 75 czy 85Hz nie trzeba dłużej prze−

konywać o tym jakie to ważne. Innym zlecam

prosty eksperyment. Udajcie się do sklepu ze

sprzętem rtv. Na pewno znajdziecie tam stoją−

ce obok siebie telewizory 50− i 100−hercowe.

Patrząc w ekran 100Hz kątem oka obserwuj−

cie ten drugi. Potem

zróbcie na odwrót.

To doświadczenie

pozwoli wam do−

strzec zasadniczą

różnicę jakości

obrazu. Jeszcze in−

nym bardzo przy−

datnym układem,

w który powinien

być wyposażony

nasz telewizor jest

filtr grzebieniowy

DCF (digital comb

filter). W konwen−

cjonalnych odbior−

nikach składowe

sygnału wizyjnego:

sygnał luminancji

DTH 3750

Odtwarzacz DVD firmy Thomson

Dzięki współpracy Dolby Laboratories

i THX George’a Lucasa powstał ulepszony

system Dolby Digital, czyli Dolby Digital

Surround EX. Nowością jest tutaj dodatko−

wy kanał tylny surround, co wprowadza

oznaczenie 6.1, a nawet 7.1, bo laboratorium

THX zaleca zastosowanie w tym kanale

dwóch głośników. Choć prawdę mówiąc, nie

są to kanały w pełni dyskretne, bo wydziela−

ne zostają z kanałów lewego surround i pra−

wego surround. Dźwięk może być teraz

umieszczany dokładnie z tyłu za widzami,

co umożliwia realizację zupełnie nowych

efektów, jak np. “okrążanie”, czyli pełna pa−

norama w kącie 360 stopni. W podobnym

kierunku rozwija się system DTS. W poło−

wie ubiegłego roku zaanonsowano nową je−

go wersję DTS−ES Discrete 6.1. Ulepsza on

proces dekodowania kanału centralnego sur−

round przez dodanie szóstego, dyskretnego

kanału do 5.1 kanałów dostępnych we wcze−

śniejszej wersji. Trudno przewidzieć, co

przyniesie dalsza przyszłość i w ile kanałów

zostaniemy ostatecznie wpuszczeni. Na

dzień dzisiejszy przyzwoity system kina do−

mowego powinien opierać się na odtwarza−

czu DVD i dekoderach Dolby Digital oraz

DTS. Oczywiście niezwykle ważne dla koń−

cowego efektu jest dobranie odpowiednich

zestawów głośnikowych, ale to inna, cał−

kiem długa bajka, którą może opowiemy in−

nym razem. Jeszcze tylko jedna, wcale nie

drobna (gabarytowo) sprawa.

Wojciech Turemka

Obiekt pożądania fanów kina

domowego: ekran plazmowy.

Na zdjęciu ekran firmy Thomson

WYSIUS 42“

108

Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: