Suworow Wiktor - Kontrola.rtf

WIKTOR SUWOROW

Kontrola
DRAMATIS PERSONAE

- Nastia Strzelecka

- Chołowanow (alias Gryf) - towarzysz w lśniących oficerkach

- Towarzysz Stalin - sekretarz generalny WKP(b)

- Szyrmanow - prowokator, likwidator

- Pewien osobnik w szarym prochowcu

- Profesor Pierziejew - teoretyk ludożerstwa

- Towarzysz Jeżów - ludowy komisarz spraw wewnętrznych ZSRR (szef NKWD), generalny komisarz bezpieczeństwa państwowego

- Mister Stenton - dyrektor generalny koncernu “Faraon i synowie”

- Towarzysz Berman - ludowy komisarz łączności ZSRR, komisarz bezpieczeństwa państwowego pierwszego stopnia, były szef Głównego Zarządu Łagrów NKWD

- Towarzysz Frynowski - zastępca ludowego komisarza spraw wewnętrznych, komandami pierwszego stopnia

- Towarzysz Boczarow - starszy major bezpieczeństwa państwowego, szef Zarządu NKWD w Kujbyszewie

- Towarzysz Beria - pierwszy sekretarz KC Komunistycznej Partii Gruzji

- Majster Nikanor

- Instruktor Skworcow

- Katia Michajłowa - chichotka

- Ciech Ciechowicz - speckonduktor w specwagonie

- Luśka-Serojadka - speckurier KC

- Sewastian - kasiarz

- Terentij Pieresypkin - major

- Mister Humphrey - inżynier-elektryk

- Ponadto: przywódcy, ochroniarze, pomocnicy, czekiści, oprawcy, kapusie, zeki, knajacy, kryminaliści, sportowcy, robotnicy, chłopi, inteligencja pracująca, ludożercy, szerokie masy...

PROLOG

A teraz całuj but.

Lśniący czubek łagodnie dotknął twarzy.

Nie sposób uchylić się od blasku cholewki. Nie można odwrócić twarzy, gdy wykręcone do tyłu ręce stopniowo podciągane są coraz wyżej. Ból narasta powoli, osiągając punkt krytyczny, po którym nie można powstrzymać już krzyku.

A ona nie chce krzyczeć. Tak postanowiła: żadnych krzyków.

Kiedyś, dawno temu, gdy marynarzy oćwiczano sznurami, każdemu wtykano szmatę w zęby, żeby nie wrzeszczał. Ale minęły te dobre czasy. Teraz przed rozstrzelaniem w więziennych kazamatach wpycha się do ust gumową piłkę. A na świeżym powietrzu strzela się w ogóle bez knebla. Chcesz krzyczeć? Proszę bardzo, krzycz sobie do woli.

Ale przy biciu i łamaniu kości - odwrotnie, nie zatyka się ust. Wrzask jest pożądany, wręcz niezbędny. Taka moda: tortury bez wrzasków uważa się za nieudane. Niskogatunkowe. Jak piwo bez pianki.

Dziś zależy im bardziej niż zwykle, żeby tortury się udały. Żeby zaczęła krzyczeć. Dlatego powolutku podciągają wykręcone ręce.

W lesie króluje wiosna. Bezwstydna i rozpasana. Każda gałązka nabrzmiała jest wiosną. Szkoda tylko, że z jej zapachem miesza się woń pasty do butów. Woń wyglansowanych oficerek. Taki właśnie bucior uporczywie szturcha w zęby: no, pocałuj wreszcie.

I drugi głos, prawie czuły:

- No, całuj, głupia. Co ci zależy? Raz pocałujesz, zaraz cię rozwalimy i będzie po wszystkim. Przestaniesz się męczyć, a my zdążymy na mecz. A jak nie, to sama wiesz. Weźmiemy pod obcasy. Więc całuj po dobroci...

Minęły dawne, dobre czasy, kiedy mówiło się: Całuj dłoń kata. Teraz - całuj but.

Kiedyś skazanemu przysługiwał przed śmiercią ostatni kielich wina. Dziś przed egzekucją piją tylko oprawcy.

Po egzekucji też piją.

Cały zagajnik przesiąknięty jest zapachem wódy.

Ręce podciągnęli, aż zachrzęściło. Mieć choć jedną gałązkę w zasięgu. Wczepić się w nią zębami, by powstrzymać krzyk. Ale nie ma w pobliżu gałązki. Jest tylko mokry piach i stęchłe igliwie. A ręce tak wykręcone, że nie można wydychać powietrza.

Nagle rozluźnili chwyt. Załkała, wypuszczając z płuc to, co się w nich nagromadziło. Miała nadzieję, że opuszczą powykręcane ręce. I opuścili, ale w tej samej chwili bucior huknął pod żebro. Cios odebrał czucie. Dotychczasowe męki odpłynęły w niepamięć.

Nowy ból wsącza się powoli w jej ciało, by raptem wedrzeć się straszliwie, nie pozostawiając miejsca na żadne inne doznania. Przez spazmatycznie otwarte usta nie może zaczerpnąć już tchu. Choć ręce wolne, a sznury opadły na plecy, nie przynosi to spodziewanej ulgi. Nie myśli już, by poruszyć rękami. Chce powietrza. Zaczerpnąć powietrza! Prawie się udało. Usta wypełnia zbawienny tlen, ale nie dochodzi do płuc. I wtedy spada na nią ciężki but. Nie ten lśniący. Lśniący jest do całowania. Inny but. Podkuty.

Kopnięcie nie było silne, ale po drugim uderzeniu słodko zadźwięczały dzwoneczki i odpłynęła łagodnie w nęcącą, czarną toń. Słyszała jeszcze kolejne ciosy. Niespieszne i solidne. Nie czuła już bólu. Dlatego twarz jej rozjaśnił pogodny, spokojny uśmiech.

Leżała z twarzą w mokrym piachu i zatęchłym igliwiu. Było zimno i przeraźliwie mokro. Zdarli z niej szynel i chlusnęli z kubła. Na leśnych przecinkach trzymają się jeszcze płaty śniegu. Ziemia jest lodowata. Zwłaszcza dla człowieka zlanego wodą.

Powoli wynurza się z otchłani, z której nie powinno być powrotu. Nie chce się jej opuszczać tej bezwonnej przestrzeni dla zapachu przebiśniegów, wiosny i wypucowanych buciorów.

Mimo to wypływa. Na spotkanie głosom:

- Kurwa, spóźnimy się na mecz.

- Kończ z nią, dowódco. Nie będzie całować butów.

- Zmuszę ją.

- A może Spartak dostanie dziś wciry...

Powróciła, zatopiona w rozkoszy. Nie miała ochoty na najmniejszy ruch. Nie chciała się zdradzić żadnym gestem, że znowu leży tu, u ich stóp. To oni się spieszą, w odróżnieniu od niej. Ona nie ma się już dokąd spieszyć, choćby na mecz. Chciałaby tak leżeć w nieskończoność. Mokre, przemarznięte ubranie daje poczucie błogiej przytulności. Kłujące gałązki zdają się puchową pierzyną. Zapragnęła ludzkim głosem wyrazić tę nieziemską rozkosz. Ale wydobyło się jedynie słodkie: - Uaaach!

Usłyszeli ten przeciągły jęk.

- A nie mówiłem, że jeszcze dycha?

I gwałtowne uderzenie. Palące, oślepiające, ogłuszające. Dopiero po chwili zrozumiała: chlusnęli kolejnym wiadrem wody. Koło policzka znowu lśniące oficerki.

- Całuj.

Długo wpatruje się w ten but. Ma go przed samymi oczami. Widzi każdy szczegół. Skóra bez jednej zmarszczki. Wypolerowany, zdaje się srebrny, a nie czarny. Na tyle blisko twarzy, że można rozróżnić zapach świeżej pasty od zapachu skóry. To nowy but. Skrzypiący. Do szwów przywarło świerkowe igliwie i grudki piasku, co wcale nie psuje harmonii. Przeciwnie, nawet podkreśla nieskazitelną elegancję. Sztyblety sztywne, jak z metalu. Między piętą a cholewką nieznaczne pofałdowanie skóry. Ledwo widoczne załamanie. Od razu widać, że but należy do ważnego osobnika. Nie potrzeba oglądać właściciela. Rzut oka na but i już wiesz: masz do czynienia z Bardzo Ważną Osobą.

W takiej cholewce można się przejrzeć jak w lustrze. Nie od razu dotarło do niej, kto to spogląda na nią cały w siniakach, czyich ust to grymas. Zrozumiała dopiero po chwili.

Myśli płyną wolno, jedna za drugą. Niczym karawana wielbłądów na pustyni. Ciekawe, jak taki but smakuje?

Nieoczekiwanie zapach tego buta zaczął grać jej na nerwach. Kipiąca wściekłość zacisnęła gardło, wyrywając się ledwie słyszalnym warknięciem. Leży zwrócona twarzą do piachu. Gdyby teraz ją ujrzał, doznałby szoku. Zobaczyłby, jak ze szczuplutkiej niewiasty w jednej chwili opadła cała naleciałość tysiącletniej cywilizacji, a pozostała dzika neandertalska samica o przerażających fioletowych oczach. Młodziutka komsomołka z płowymi warkoczykami w jednej chwili zamieniła się w drapieżnika. Z pomrukiem tryumfu, rozprostowując się niczym sprężyna, runęła na lśniącą cholewkę.

Rzuciła się jak wąż-dusiciel na trzymetrową kobrę królewską: nakryła ciałem całą ofiarę. Zaatakowała z chrapliwym rykiem młodej lwicy, która zdobyła pierwszego w życiu bawoła. Wiedziała, jak łamać ludzkie kości: lewym ramieniem silnie chwyciła udo, prawym barkiem uderzyła tuż pod kolano.

Człowiek rzadko rozkłada ciężar ciała równomiernie na obie nogi. Ciągle przestępuje z jednej na drugą. Najważniejsze: zaatakować obciążoną nogę.

Jeszcze jeden szczegół techniczny: po uderzeniu barkiem w splot nerwowy przytrzymanie stopy gwarantuje co najmniej złamanie kości piszczelowej.

Waży niewiele, to prawda, ale lata treningu zrobiły swoje...

Docisnęła stopę do ziemi i w wypolerowanej cholewce, tuż nad uchem, usłyszała trzask pękających kości. Zwalił się na wznak, wyjąc nieludzko. Wiedziała, że gwałtowna utrata równowagi powoduje paniczny lęk. To nie ból łamanych kości, lecz przerażenie było przyczyną tego wycia.

Ach, gdyby w tym momencie rzuciła się jeszcze raz! Na powalonego. Do gardła. Przegryzłaby mu krtań.

Ale nie myślała o gardle.

Nienawidziła wypolerowanych butów. Dlatego zamiast w gardło, wgryzła się z całych sił w cholewkę. W te ledwie widoczne fałdki.

Nie musiała troszczyć się o zęby. Życie i tak odmierzało w niej ostatnie chwile. Dlatego myślała wyłącznie o buciorze, który ma przegryźć, rozszarpać, roznieść wraz z kawałami mięsa po tym wiosennym lesie. Usta wypełniła gorąca krew: jego, czy własna.

Bili ją. Ciosy odbijały się echem w jej ciele. Nie czuła bólu. Jakby siedziała na słupie telegraficznym, który ktoś okłada ciężkim młotem: choć słup dudni przy każdym uderzeniu, pochłania wszelki ból.

Potem powróciła dźwięczna ciemność.

Gdy wynurzyła się z otchłani, nie była już drapieżną neandertalska pięknością, lecz komsomołką Nastią Strzelecką.

Wlekli ją do dołu. Wiedziała, że to koniec, ale było jej to obojętne. Wiedziała, że zwyciężyła. Stara prawda: chcesz lekkiej śmierci, całuj but. Jeśli nie chcesz całować, nie licz na pobłażliwość. A jednak nie wydusili z niej krzyku. Nie potrafili zmusić do całowania cholewki. To było jej zwycięstwo. Wiedziała o tym. I oni też.

Ciągnęli ją za ręce, nogami wlokąc po piachu. Po grudach. Po dołkach. Po korzeniach.

Mogiła rozdziawiła swą zachłanną paszczę. Spod ich butów posypały się do dołu mokre grudki białego piasku. W jednej chwili ujrzała zwłoki wszystkich rozstrzelanych tego dnia. Jeszcze ciepłe. Parujący dół oddaje wiośnie ciepłotę ludzkich ciał.

Dół jest wypełniony po brzegi. Wszystkie martwe oczy wpatrzone w nią.

Jeszcze żywą.

Pochylili jej głowę nad dołem: patrz. Patrz na sosnowe korzonki, na łopaty wetknięte w kopiec piachu, na głowy, głowy, głowy z otwartymi ustami, wywalonymi językami, z przymkniętymi na wsze czasy oczami.

Nigdy nie przypuszczała, że będzie żegnać się z życiem w takt nieśmiertelnego walca “Fale Amuru”. Ale tak wypadło. Gdzieś z daleka, zza brzeziny i leśnego jeziora, cichutko sączyła się właśnie ta melodia. Nikt jej nie słyszał. Tylko ona jedna.

Wiedziała, że to dla niej. Że ten walc dźwięczy i zaklina, by nie odchodziła. Ale wiedziała też, że czas się zbierać. Do labiryntu zwiotczałych ciał. Że czas porzucić upojny zapach wiosny dla woni zakrzepłej krwi, woni jatki, mokrego piachu i sosnowych korzeni.

A wszystko zapowiadało się tak wspaniale! Zresztą, kończy się też nie najgorzej: nie pod butami oprawców, ale od kuli.

Rozstrzelanie.

Najważniejsze w życiu to dobrze umrzeć. Pięknie umrzeć.

Każdy chciałby pięknie żyć. Lecz inni nie pozwalają żyć tak, jak by się naprawdę chciało. A nikt nie przeszkadza ładnie umrzeć. Trzeba tylko umieć to wykorzystać. Rzadko komu się to udaje. Ona spróbowała pięknie odejść ze świata. I udało się. A czas stanął w miejscu. Zamarł. A potem znów ruszył. Bardzo powoli. Za prawym uchem szczęknął zamek pistoletu. Rozpoznała bezbłędnie: Lahti-35.

I huknął strzał.

A wszystko zapowiadało się tak wspaniale...

ROZDZIAŁ 1

I

A zaczęło się tak: instruktor Skworcow zebrał drużynę spadochronową i wrzasnął:

- Czołem!

- Czołem! - odkrzyknęły chórem dziewczyny.

- Która z was potrafi tańczyć?

- He, he - prychnęły. Pewnie. Jasne. Jakże to nie umieć?

- Dobra - powiada instruktor Skworcow. - Która umie tańczyć, trzy kroki do przodu. Raz, dwa, trzy!

Szereg drgnął i postąpił trzy kroki naprzód. Tylko Nastia została na miejscu. Skworcow zmierzył wzrokiem wyprężony szereg:

- Nie potrzebuję tylu. Potrzebna mi jedna. No więc, która potrafi dobrze tańczyć... - powtórzył Skworcow, akcentując słowo “dobrze”. - Trzy kroki wystąp... Raz, dwa, trzy!

Szereg odbił następne trzy kroki. Nastia nadal stała nieporuszona.

- Dziewczyny, miejcie litość. Potrzebna mi jedna. Ta, która tańczy doskonale... Z szeregu, wystąp!

Znów trzy defiladowe kroki. I znowu Nastia ani drgnie. Instruktor zbliża się.

- Anastazja, co z tobą? Nie umiesz tańczyć?

- Nie.

- Kłamiesz.

- Kłamię.

- Czemu?

- Bo nie chcę tańczyć.

- Nikt tego nie wymaga.

Instruktor Skworcow obszedł ją wkoło, omiótł wzrokiem.

- Nie mówiłem, że trzeba tańczyć. Tancerek mam całą Moskwę. Potrzebna mi dziewczyna gibka i zwinna, żwawa, sprężysta i precyzyjna w ruchach. Pokaż...

- Ślubowałam...

- To nie będzie taniec. Tylko prezentacja umiejętności.

- W takim razie... Ale tak bez akompaniamentu...

- Będzie muzyka.

Skworcow umieścił patefon na taborecie, zakręcił porządnie korbką, poprawił srebrzystą membranę... Wśród dziewczyn szmer: Spójrz na mnie instruktorze! Zatańczę i bez muzyki!

Instruktor Skworcow opuścił igłę na brzeg płyty, patefon zakasłał, odchrząknął, jak tenor przed wyjściem na scenę i nagle zadudniły w jego trzewiach kotły, saksofony, trąbki... Nastia na moment zamarła wyprostowana, uduchowiona, jakby prąd przeszedł ją z góry na dół, jakby iskry posypały się z koniuszków palców. I ruszyła w tan.

- O, ho, ho! - słychać wśród pozostałych.

Stoją wokoło, patrzą. Niektóre nawet nie patrzą. Poszły składać spadochrony.

Tymczasem Nastia, jak nakręcony diabełek, wytańcowuje kolejne rytmy. Po jej ciele jakby fala przepływała tam i z powrotem, jakby jej ciało nie miało kości ani stawów. Tańczy w miejscu, jak wąż zaklinany brzmieniem fletu. Jakby była przytwierdzona do parkietu. Przestrzeń przy odpowiednich umiejętnościach staje się zbędna. Kto naprawdę potrafi tańczyć, nie potrzebuje sali balowej. Może tańczyć w miejscu.

Gdzieś w Kalkucie czy Madrasie doceniono by ten taniec. Albo w Chicago. Inna sprawa, że i w Moskwie został oceniony właściwie.

- No, dziewczyny, czy któraś jeszcze chce zademonstrować swoje umiejętności?

Nie ma chętnych. Dziś skoki, trzeba oszczędzać siły, nie tańce w głowie.

Śmieje się instruktor Skworcow. I szepce Nasti do ucha:

- Zuch z ciebie. Byłaś świetna! Sprzedam cię za trzy spadochrony.

II

Wieczorami Nastia pracuje. Zakład “Sierp i Młot”, odlewnia, posada zamiataczki. Siedem godzin dziennie, zgodnie ze stalinowską konstytucją. A rano - kółko spadochronowe.

- Niejeden uważa, że w spadochroniarstwie najważniejsze to złożenie spadochronu, skok i lądowanie. Bzdura, dziewuszki. Nie wierzcie w te banialuki. Tylko głupek sądzi, że wystarczy wylądować i po sprawie. Nie, laleczki moje kochane, po wylądowaniu najważniejsze dopiero się zaczyna. Trzeba jak najszybciej ukryć spadochron i oddalić się z miejsca lądowania. Dlatego od dziś będziecie codziennie biegać długie dystanse. Żeby zmylić pogoń, trzeba pokonać rzekę wpław. Dlatego każdego dnia, poza maratonem, będziemy pływać kilometr. Basenu tu nie ma, ale nie jest potrzebny. Rzeka Moskwa będzie naszym basenem.

- A zimą?

- Zimą lodołamacz przygotuje miejsce do pływania.

III

Odgwizdano wieczorną szychtę, ucichła hala i szatnie. Pusto. Nie kończące się szeregi żelaznych szafek. Na każdej szafce kłódka... Każda inna. Gdyby zaplątał się tu jakiś kolekcjoner, mógłby w jednej tylko przebieralni jednego wydziału zebrać niezwykły zestaw kłódek wszystkich czasów i narodów.

Nastia ostrożnie daje nura do swojej dziupli. Niepostrzeżenie, jak szara myszka. Trzeba tylko zostawić szczelinkę. Na zewnątrz jest klamka, od środka jakoś nikt nie pomyślał. Jak zamek się zatrzaśnie, nie ma wyjścia z pułapki. Ten, kto projektował szafki na ubrania widać nie zakładał, że będą kiedykolwiek służyć komuś za sypialnię. Za dom.

Nastia wtuliła się plecami w blaszaną ścianę, oplotła ramionami kolana, podparła głowę... Śpi. Szkoda tylko, że tak prędko drętwieją nogi. Szkoda, że nie ma ich jak wyciągnąć. Szkoda, że tak zimno nocami. Szkoda, że przetłuszczone fartuchy nie grzeją, a głowa boli od ich smrodu. Ale to wszystko drobiazgi. Po maratonie i kilometrowym pływaniu, po treningu spadochronowym (a dla zdolnych tancerek dodatkowo: strzelanie, walka wręcz, biegi na orientację) i po wieczornej zmianie, sen przychodzi w oka mgnieniu. Choćby nawet w żelaznej szafce ubraniowej na odlewni w zakładzie “Sierp i Młot”.

IV

Instruktor Skworcow jest bardzo wymagający:

- No więc tak. Skoro mamy wrzesień, to otwieram sezon kąpielowy. Teraz wszystkie zajęcia będziemy zaczynać od pływania. Godzinę dziennie. Przez okrągły rok. W Moskwie nie bywa zimno. Rzadko kiedy temperatura spada do minus trzydziestu. To u nas na Syberii bywa zimno. Tu jest ciepło. Zawsze. A nawet u nas, na Syberii, woda nie bywa zimna. Nigdy. Zimna woda twardnieje i zamienia się w lód. W lodzie można wybić przeręblę. A w przerębli woda jest ciepła. Dopóki nie stwardnieje. W tym czasie rąbiemy następną przeręblę.

I jeszcze jedno. Zabraniam próbowania temperatury wody nogą. Ani ręką. Nie ma co próbować. Temperaturę wody widać na oko. Nie zamieniła się w lód, znaczy ciepła. Do wody się wskakuje, jak spadochroniarz. Wszystko jasne?

- Jasne.

- W takim razie macie minutę na rozebranie się... Już! Od jutra będziemy się szybciej rozbierać.

V

Dlaczego Nastia sypia w szafce? Ponieważ nie ma innego miejsca. Jeszcze niedawno miała duże mieszkanie. Ogromne. Ale została w tym mieszkaniu sama jak palec. Samiutka w całej Moskwie. Każdy krok wypełnia pokoje donośnym echem. Każdy krok budzi echo na ulicach miasta. Ciemnymi ulicami chodzą ciemni ludzie. Stukają do drzwi. Jesteście aresztowani! Aresztowani! Aresztowani!

Przyczaiła się Moskwa. Przycichła. Udaje nieżywą.

W te dziwne noce Nastia przemierzała opustoszałe pokoje. W każdym pokoju ściany zastawione książkami. Pod sam sufit. A pokoje słusznej wysokości. Wszystko byłoby nie najgorzej, ale oto na drzwiach wejściowych rada miejska przygwoździła postanowienie: ZWOLNIĆ DO DNIA 13.7.1936.

Dokument jak najbardziej formalny: pieczęć z sierpem i młotem, nieczytelny podpis.

Co zrobić z książkami? I w ogóle co robić? Ojciec, krasnyj kamandir, okazał się wrogiem ludu. Już go nie ma. Matka też okazała się wrogiem ludu, pozbawionym prawa do korespondencji. Dziadek-białogwardzista zawsze należał do wrogów tej władzy. Żyje w jakimś zapomnianym ukraińskim miasteczku, zatajając przeszłość. Kiedyś można było wpaść do dziadka po cichu na parę dni. Teraz nie wolno. Podróż zabroniona.

Nastia miała w Moskwie wielu przyjaciół. Ale jakoś po aresztowaniu rodziców dawne przyjaźnie się pourywały, a nowych nie przybyło.

Do 13 lipca został jeszcze tydzień. Dlatego Nastia siedziała dniami i nocami, i wertowała książki. Czytała wolno. Uczono ją szybkiego czytania, ale nie przypadło jej to do gustu. Kto szybko czyta, ten nie śledzi wzrokiem kolejnych wierszy, l...