Geografia społeczno-ekonomiczna (GSP) vs. Gospodarka Przestrzenna (GP)
Dychotomiczny podział – przedmiotowy; metodologiczny; cel badań
GSP – formalne; opisowe; poznawcze
GP –empiryczne; teoretyczne; praktyczne
GP bada relację pomiędzy
· Społeczeństwem
· Gospodarką
· Środowiskiem przyrodniczym
· Przestrzenią
Analizuje relacje między składnikami, syntezuje całości przestrzenne.
GSE bada przestrzenne zróżnicowanie i organizację działalności człowieka oraz ich współzależności ze środowiskiem przyrodniczym. Analizuje przeznaczenie przestrzeni zasady zagospodarowania, syntezuje wymiary przestrzenne systemów społeczno-ekonomicznych.
GSE i GP –dyscypliny naukowe zajmujące się organizacja przestrzenna działalności człowieka; wykorzystują dorobek metodologiczny i teoretyczny innych nauk; konkretne, systematyczne, pochodne
Przestrzeń:
· Dobro coraz bardziej ograniczone
· Zagospodarowanie przestrzeni ziemskiej
· Potrzeba
o Organizacja przestrzenna – stan zagospodarowania przestrzeni wykazujący porządek funkcji elementów przestrzeni fizycznej służący celom społecznym
o Ładu przestrzennego – stan zagospodarowania zawierający porządek funkcji z uwzględnieniem istotnych wartości społecznych
· Kompresja czasu i przestrzeni
· Rozwój zrównoważony danego obszaru
· Kategoria instrumentalna – pomiar relacji przestrzennych i oddziaływań
· Kategoria substancyjka – obszar integrujący elementy wpływające na działalność człowieka
GSE i GP
· Relacjonizm – metoda badanie rzeczywistości przy ograniczonym rozwoju teorii; nakierunkowane nie na przedmioty, ale stosunki między nimi; przedmiot charakteryzowany przez relacje;
o Typy relacji
§ Współwystępowanie
§ Równokształtność (podobieństwo form)
§ Stopniowanie (skupienie –rozproszenie)
§ Następstwo w czasie
§ Przejściowość (miasto –wieś)
§ Przetrwałość (nowe – stare)
§ Funkcja a forma
§ Korelacja statystyczne
§ Część a całość
o Naturalizm – nauki społeczne pod względem własności poznawczych nie różnią się od nauk przyrodniczych i powinny stosować te same metody i uzyskiwać podobne wyniki
o Antynaturalizm – nauki społeczne wymagają stosowania odmiennych podejść metodologicznych uwzględniających „doświadczenia wewnętrzne” badanych ludzi i podejście samego badacza
Typy działalności naukowej
· Empiryczno-analityczne – dostarcza środków i umiejętności do przystosowania lub przekształcenia otoczenia; funkcje techniczne, instrumentalne; celem jest obiektywne poznanie rzeczywistości na podstawie jednolitego wzorca badawczego; sądy/oceny są nieistotne; fakty niezależne od obserwatora, identyfikowane na podstawie obserwacji i doświadczeń, ich wyjaśnienie polega na odniesieniu do teorii, częstości lub tendencji współwystępowania; prawidłowości i teorie służą do przewidywania zjawisk i procesów
· Hermeneutyczna – dostarcza wiedzy umożliwiającej poznania i rozumienia sensu samych siebie i otoczenia; składna poszanowania cudzych wartości i życzliwości; funkcja interaktywna, humanistyczne; odrzucenie bezstronności obserwacji i doświadczenia, neutralności badacza; poznanie wymaga uwzględnienia wiedzy badanych ludzi o ich otoczeniu; możliwości przewidywania są nikłe; możliwe są różne zachowania przy tych samych uwarunkowaniach
· Krytyczne – składnia do refleksji nad funkcjonowanie społeczeństwa w całości; stymuluje do zmiany zasad funkcjonowania społeczeństw; funkcja emancypacyjna; normy i reguły postępowania są wytworem społecznym; celem badań jest poznanie stopnia znajomości reguł przez ludzi; badacz uświadamia ludziom zasady funkcjonowania
Orientacje
· Klasyczna – duży udział opisu kosztem wyjaśniania; wyjaśnienia przyczynowo-skutkowe i hipotetyczne; wysoki stopień ogólności i komunikatywności
· Neopozywistyczna – metodyczna i teoretyczna - wyjaśnienie formy struktury przestrzennej (model grawitacji i potencjału; zasada minimalizacji kosztów); organizacja przestrzenna (wzajemne położenia, odległości, oddziaływania i funkcje obiektów); stworzyła podstawy metodologiczne GSE i GP; zwiększa rolę dedukcji; wprowadza metody ilościowa; podjęcie prób prognozowania zjawisk i procesów
· Behawioralna – metodyczna i faktograficzna - zachowania człowieka są wynikiem sposobu postrzegania, doświadczania i wartościowania przestrzeni w której żyje i działa; otoczenie – zbiór informacji odbieranych zmysłowo i innymi drogami (?!?!); człowiek zniekształca odebrane informacje; zachowania uwarunkowane jakością i ilością informacji; nie oddziela faktów od wartości; nie przestrzega biernej roli badacza; stosuje metody statystyczne; ograniczenia – informacje nie są jedynym czynnikiem wpływającym na zachowania; zachowania zadowalające a nie racjonalne
· Humanistyczna – faktograficzna - problem egzystencji – podział świata na: rzeczy i świadomości(zmysłowo-umysłowe odzwierciedlanie świata rzeczy); sposobem adaptacji człowieka do świata rzeczy jest nadanie im znaczeń; niski stopień uniwersalizmu
· Strukturalna –teoretyczna - skoncentrowana na kwestiach nierówności, dyskryminacji i konfliktach; możliwa przewaga krytyki nad konstruktywnymi propozycjami rozwiązania; forma, funkcja i znaczenie przestrzeni są wytworem działalności danej grupy społecznej; kształtowanie i użytkowanie przestrzeni jest uwarunkowane struktura społeczną – relacjami ekonomicznymi, kulturowymi i społecznymi
· Postmodernistyczna –faktograficzna – podważa postulat bezstronności i obiektywności badacza; ważne nie rzeczy, a subiektywne wyobrażenia rzeczy; przeciwstawia przypadki ogólności; poszukiwanie sposobów skutecznego działania na podstawie indywidualnych ludzkich przypadków życia codziennego.
niewmar