Gospodarka Przestrzenna i Planowanie Przestrzenne
System środowiska przyrodniczego ma charakter przestrzenny. Zjawiska występujące na określonych obszarach są ściśle powiązane z działalnością ludzką. Konieczna zatem jest obserwacja funkcjonowania systemów, badanie ich przemian oraz rejestracja wszystkich skutków oddziaływań człowieka na te systemy. Dziedziną, która zajmuje się organizacją przestrzeni geograficznej na użytek człowieka jest PLANOWANIE PRZESTRZENNE.
Planowanie przestrzenne i gospodarowanie przestrzenią określa czynniki zmian społeczno- gospodarczych i mechanzmy przemian przestrzennych, diagnozuje stan zagospodarowania przestrzennego, wskazuje miejsca o zaburzonej równowadze ekologiczno - ekonomicznej, określa międzyregionalne przepływy zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego i prognozuje rozwój gospodarczy zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Realizacja takiej koncepcji w zakresie gospodarowania przestrzenią zapewnia warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i stanowi podstawę sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Przedsiębiorstwo GEPOL oferuje Państwu przygotowanie pełnej dokumentacji, która zgodnie z ustawą prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001, Nr 62, poz.627) winna poprzedzać opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego oraz studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmin. Obejmuje ona:
· Inwentaryzację i waloryzację środowiska przyrodniczego dla różnych potrzeb (osadnictwa, rolnictwa, turystyki i rekreacji),
· Opracowanie ocen oddziaływania inwestycji na środowisko przyrodnicze,
· Przygotowanie opracowań ekofizjograficznych (podstawowych i problemowych).
Opracowania wykonywane są na podstawie kompleksowych badań i pomiarów terenowych, analizy danych teledetekcyjnych, archiwalnych materiałów kartograficznych, planistycznych, inwentaryzacyjnych, studialnych. Prezentacja wyników badań obejmuje część kartograficzna i opisową, na którą składa się:
1. Rozpoznanie i charakterystyka stanu oraz funkcjonowania środowiska przyrodniczego,
2. Diagnoza środowiska przyrodniczego (ocena odporności środowiska przyrodniczego na degradację, ocena stanu zanieczyszczeń i zagrożeń środowiska przyrodniczego),
3. Prognoza dalszych zmian zachodzących w środowisku ze wskazaniem kierunków użytkowania i zagospodarowania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju,
4. Określenie uwarunkowań ekofizjograficznych w postaci wniosków, analiz, prognoz i ocen.
Narzędziem wspomagającym oprogramowanie wymienionych dokumentów, stosowanym z dużym doświadczeniem przez przedsiębiorstwo GEPOL jest Geograficzny System Informacji Przestrzennej (GIS) organizujący informacje o terenie w formie bazy danych. Baza danych charakteryzuje obiekty i zjawiska przestawione na mapie pod względem ilościowym i jakościowym. Konstrukcja bazy w formie warstw tematycznych daje możliwość analizy i syntezy danych oraz wymiany informacji z innymi systemami GIS. Umożliwia także rejestrację zmian, co pozwala na określenie dynamiki przestrzenno - czasowej analizowanych zjawisk.
Przedsiębiorstwo GEPOL dysponuje numerycznymi bazami danych z zakresu:
· formy ochrony środowiska przyrodniczego;
· degradacja komponentów środowiska przyrodniczego: degradacja powierzchni terenu, degradacja gleb, degradacja lasów, degradacja wód powierzchniowych, degradacja wód podziemnych, degradacja powietrza atmosferycznego, inwestycje szczególnie szkodliwe dla środowiska przyrodniczego;
· przeciwdziałanie degradacji środowiska przyrodniczego;
· rekultywacja środowiska;
· nieużytki;
· topograficzne działy wodne;
· wody powierzchniowe (sieć rzeczna, naturalne i sztuczne zbiorniki wodne, obszary podmokłe);
· wypływy wód podziemnych (źródła stałe i okresowe, młaki i wycieki);
· wody podziemne pierwszego poziomu;
· przepuszczalność gruntów (w sześciu klasach);
· zjawiska i obiekty gospodarki wodnej (rodzaj zbiorników wodnych i ich funkcje, obszary drenowane i nawadniane, groble i wały przeciwpowodziowe, klasy zanieczyszczenia wód powierzchniowych, zrzuty ścieków z określeniem ich rodzaju, zasięg kanalizacji, zasięg lejów depresyjnych, obszary antropogenicznych przekształceń terenu, oczyszczalnie ścieków, przerzuty wody);
· posterunki hydrometrycznych pomiarów stacjonarnych (posterunki opadowe, wodowskazowe i pomiarów wód podziemnych);
· oznaczenia uzupełniające.
Tak bogaty zasób informacji o terenie pozwala nam na rozwiązanie szeregu zagadnień związanych z planowaniem przestrzeni i ochrona środowiska przyrodniczego. Oferujemy również nasze bazy danych urzędom, instytucjom, planistom szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego zajmującym się problematyką z tego zakresu.
Geneza: FRANCJA 1607pierwsze prawo regulujące linie zabudowy; 1808przepisy dotyczące zabudowy otoczenia cmentarzy; 1902podstawy prawne do wydania przepisów sanitarnych oraz pozwoleń na wykonywanie zabudowy; 1852 dekret dotyczący linii zabudowy i wznoszenia budowli w Paryżu. Wszystkie te dokumenty miały charakter policyjny i miały zapobiegać naruszeniu interesu publicznego związanego z prowadzonymi działaniami budowlanymi. Przełomem była I wojna światowa w wyniku której ogromne zniszczenia zmusiły Francje do stworzenia instytucji uproszczonego planu zagospodarowania przestrzennego, który obejmował wszystkie ogólne zagadnienie dotyczące planowania. Do 1939 1/4francuskich miast miała własne plany uproszczone. Według ustawy z 1943 przepisami budowlanymi objęto wszystkie zurbanizowane obszary Francji przez wprowadzenie instytucji pozwolenia budowlanego. Jej przepisy dały początek planowaniu regionalnemu i rozpoczęły współczesny system planowania Francji. Powstały 2mechanizmy planowania: 1.regulacyjny-odnoszacy się do długofalowej polityki przestrzennej państwa; 2.operacyjny-odnoszacy się do zabudowy i zmian w sposobie użytkowania terenowa na konkretnych obszarach, które przeznaczone są już pod jakąś działalność inwestycyjna.
NIEMCY system planowania rozwinął się w wyniku rozwoju przemysłowego po okresie I wojny światowej. W wyniku koncentracji ludności zacierały się granice poszczególnych osiedli i planowanie miejscowe przeradzało się w związki gmin powstające dla wspólnych celów planistycznych. W 1933 starano się stworzyć centralny system planowania przestrzennego dla całych Niemiec i krajów im podległych. System ten kierował powstawaniem autostrad, lotnisk i urządzeń wojskowych. Współczesny system planowania przestrzennego Niemiec rozwinął się po 1945 roku. W 1957 kraje związkowe i Federacja zawarły porozumienie odnośnie ogólnopaństwowego zagospodarowania przestrzennego. Zaczęły powstawać pierwsze systemy planistyczne. W 1965 uchwalono pierwsza ustawę z zagospodarowaniu przestrzennym a w 1975 pionierski federalny program zagospodarowania przestrzennego Niemiec. HOLANDIA: planowanie powstało z publiczna gospodarka mieszkaniowa a podstawami były ustawy o mieszkalnictwie z1901. Właściwy system planowania przestrzennego powstał jednak dopiero pod koniec lat 70tych naszego wieku na podstawie ustawy o planowaniu przestrzennym z 1962, później znowelizowanej w 1985.
POLSKA: II RP: Pierwszy próby miały miejsce po odzyskaniu niepodległości. W okresie międzywojennym dużą rangę miały rozporządzenia Prezydenta RP z lutego 1928 o prawie budowlanym i zabudowie osiedli. Przepisy nakładały obowiązek opracowywania szczegółowych planów zabudowy miast i osiedli, były bardzo nowatorskie w tamtych czasach ale doskonale spełniały swoja role. I cześć w całości omawiała przepisy z zakresu planowania przestrzennego a w szczególności: podział i scalanie terenów, parcelacja działek, problematyka planów zabudowy, przebudowa działek zaplanowanych wadliwie. Zgodnie z rozporządzeniami Rady Ministrów z 1938 i 1939 odnoszącymi się do „przygotowania w czasie pokoju do obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w dziedzinie regulacji i zabudowy osiedli oraz budownictwa publicznego i prywatnego” na terenach przeznaczonych na nowo powstałe osiedla tylko 60% obszaru mogło być przeznaczone na budowle i arterie komunikacyjne zaś pozostała część powinna stanowić obszar zieleni miejskiej i urządzeń publicznych. Postępowanie planistyczne było jawne. Plany dla miast sporządzał zarząd miejski zaś dla pozostałych obszarów wydział powiatowy. Uchwalanie planu należało odpowiednio do rady miejskie lub powiatowe. Jeżeli na terenach objętych planem były obiekty państwowe lub publiczne właściciele mogli wnosić zastrzeżenia które były wiążące dla organów tworzących plan. Gmina musiała wtedy dać odszkodowanie tym właścicielom którzy ponieśli rzeczywiste straty i wnieśli szkodę do rozpatrzenia, była to renta planistyczna. Plan zabudowy obowiązywał właścicieli i użytkowników terenów oraz władze budowlane. Nie można było przebudowywać powstałych budynków ani wznosić nowych na terenach przeznaczonych pod arterie komunikacyjne, urządzenia użyteczności publicznej, uprawę polna lub leśną. Plan zabudowy był aktem prawnym porządkującym wszystkie zagadnienia z zakresu inwestycji budowlanych oraz wskazywał zamierzone kierunki rozwoju miasta. W 1936 powstała nowelizacja do prawa budowlanego która stworzyła z niego podstawę do sporządzania regionalnych planów zabudowy. Wybuch wojny uniemożliwił jednak jego realizacje.
PRL: po wojnie stare przepisy dotyczące planowania nie miały zastosowania. 2 kwietnia 1946 wprowadzono dekret o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Był on nastawiony na centralizacje państwa i na traktowanie interesu państwa ponad interes obywateli. Dalszy komentarz jest zbędny. 31 stycznia 1961 po zmianach politycznych uchwalono ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym według której planowanie przestrzenne stało się częścią systemu gospodarki planowej. Planowanie przestrzenne powinno opierać się na perspektywistycznych planach rozwoju gospodarki narodowej i na wieloletnich narodowych planach gospodarczych. Plany sporządzano na trzech szczeblach: 1.ogólnopaństwowym; 2.regionalnym dla poszczególnych województw lub ich części; 3.miejscowym dla mniejszych jednostek osadniczych. Plany były ułożone hierarchicznie. Plan wyższego stopnia był podstawa dla planu niższego. Możemy wyróżnić plany kierunkowe, perspektywiczne lub etapowe. Związek planów zagospodarowania z narodowymi planami gospodarczymi polegał na tym ze inwestycje prowadzone przez państwo musiały być przestrzennie skorygowane ze stanem istniejącym. Do 1974 kiedy to wprowadzono ustawę Prawo Budowlane planowanie przestrzenne było traktowane jako rodzaj planowania gospodarczego. Nowa ustawa wraz z późniejszym rozporządzeniem RM dala możliwość wprowadzania gminom uproszczonych planów zagospodarowania przestrzennego. Koniec lat 70tych to okres w którym trudno było powiedzieć jakie właściwie obowiązują normy i prawa odnośnie planowania przestrzennego dlatego sejm uchwalił 12 lipca 1984 nowa ustawę o planowaniu przestrzennym która integrowała planowanie społeczno-gospodarcze z planowaniem przestrzennym. Planowanie przestrzenne miało być traktowane jako element planowania terytorialnego. Możliwości i trudności w rozwoju społeczno-gospodarczym wynikające z planów zagospodarowania przestrzennego powinny zawierać się w planach społeczno-gospodarczych i na odwrót. Ustawa określała iż regionalne plany zagospodarowania mogą mieć zasięg wojewódzki lub mogą wykraczać poza jego obszar zaś terytorialne plany społeczno-gospodarcze mogą się zawierać tylko na terenie województwa. Widzimy tutaj ponownie przewagę planowania gospodarczego nad przestrzennym co nie miało mieć miejsca w nowej ustawie. Nowa ustawa wprowadziła tzw. plany obszarów funkcjonalnych. Jeżeli chodzi o hierarchie to miały występować obustronne zależności jednak nie były one egzekwowane. Plany niższe mogły kierować wnioski do planów wyższych i na tym kończyła się dwustronność działania. Proces planowania został w pewien sposób uspołeczniony przez powoływanie odpowiednich organów opiniodawczych i doradczych, istniała również instytucja konsultacji społecznej na poziomie tworzenia jaki i realizowania planów. Uchwalone plany musiały być publikowane aby jak najszybciej trafiły do swoich przyszłych adresatów. Jeżeli chodzi o lokalizacje inwestycji to regulowało ja rozporządzenie RM z 1977. Lokalizacja szła w nim ściśle w parze za planem przestrzennym jednak po 1984 wprowadzono 2etapowy proces lokalizacji inwestycji: 1 etapem było udzielanie wskazań lokalizacyjnych zaś 2 etapem było wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji.
Lata90 następuje przełom społeczno-polityczny państwa, odejście od gospodarki centralnie planowanej i scentralizowanego systemu planowania, pojawiają się wyspecjalizowane organy państwowe i terytorialne odpowiedzialne za planowanie przestrzenne. 7 lipca 1994 uchwalono nowa ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym która miała wyjść naprzeciw wszystkim stawianym jej wymaganiom związanym z funkcjonowaniem nowego państwa i udało się. Kwestie sporną stanowiły głównie zagadnienia dotyczące nowego podziału administracyjnego kraju, członkostwo UE, podział zadań miedzy państwo a samorząd, brak znajomości rozwiązań planistycznych w gospodarce rynkowej. Według nowej ustawy prawa własności nieruchomości kształtują ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, każdy ma jednak prawo do zagospodarowania własnej nieruchomości i każdemu przysługuje prawo do odszkodowania za ewentualne szkody poniesione w wyniku uchwalenia planu miejscowego. W nowym systemie następuje szeroka decentralizacja i komunalizacja, gmina zyskuje pełną swobodę w procesie planistycznym i to ona staje się podstawa całego systemu. Państwo zajmuje się jedynie koordynacja i realizacja programów o znaczeniu ponadlokalnym. Następuje zerwanie z zasada obowiązku tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego przez gminy. Plany mogą być tworzone tylko dla pewnych obszarów gminy, które ich potrzebują. Dzięki nowej ustawie zniknęła zasada hierarchii planów. Zdanie państwa jak i gminy stały się równorzędne.
Zasady planowania przestrzennego:
1.zasada zrównoważonego rozwoju: stanowi podstawę polskiego systemu planistycznego. Zakłada ona takie wykorzystanie przestrzeni w którym zachowana jest naturalna równowaga pomiędzy wszystkimi elementami środowiska w którym żyje człowiek tak aby ich zasobów wystarczyło dla obecnych i przyszłych pokoleń. Organy zajmujące się planowaniem przestrzennym musza wykonywać swoje zadania zgodnie z ta zasada. Granice postrzegania tej zasady wyznaczają: ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, Prawo ochrony środowiska z 2001, ustawa o ochronie przyrody z 1991.
2.zasada ochrony innych wartości wysoko cenionych: przestrzeganie tej zasady oznacza ze w procesie planowania przestrzennego należy uwzględnić w szczególności: walory architektoniczne i krajobrazowe terenów, wymagania ładu przestrzennego, wymogi ochrony środowiska, ochrony zdrowia, dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury, prawa własności, potrzeby obronnościowe, walory ekonomiczne przestrzeni. Postrzeganie tych zasad musi odbywać się w granicach określonych przez ustawy. Przy omawianiu tej zasady pojawia się grupa pojęć nieostrych, czyli takich w stosunku do których nie ma żadnych szczegółowych przepisów ani definicji ich określających. Zaliczamy do nich: lad przestrzenny, urbanistyka, architektura. Wyrażenia nieostre kontrolowane są przez sad administracyjny. Zrozumienie ich znaczenia mogą ułatwić następujące ustawy: ustawa o ochronie dobór kultury, ustawa o muzeach, prawo budowlane, prawo ochrony środowiska, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych. 3.zasada ochrony interesu prawnego podmiotów dotkniętych ustaleniami planistycznymi: własność podlega ochronie konstytucyjnej. Każdy w granicach przepisów ustaw, współżycia społecznego, społeczno-gospodarczego przeznaczenia własności ma prawo korzystać z rzeczy i może nimi rozporządzać. Ustawowe ograniczanie własności wynika z prawa cywilnego, prawa administracyjnego lub prawa budowlanego. W prawie do zagospodarowania terenu z właścicielem zrównany jest każdy, kto posiada tytuł prawny do tego terenu. Możliwości zagospodarowania terenu określa prawo cywilne , ponieważ mogą być one rożne w zależności od posiadanego tytułu. Właściciel terenu musi tak nim gospodarować aby nie naruszać interesu prywatnego innych obywateli. Ochrona interesu prywatnego zawarta w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym znajduje odzwierciedlenie w prawie budowlanym. Obiekt budowlany należy projektować, budować oraz utrzymywać zgodnie z poszanowaniem uzasadnionych interesów osób trzecich. Ochrona interesów osób trzecich obejmuje zapewnienie dostępu do drogi publicznej; ochronę przed zanieczyszczeniami gleby, powietrza oraz wody; ochronę przed pozbawieniem możliwości korzystania z wody, energii, ciepła, kanalizacji, łączności oraz dopływu światła dziennego; ochronę przed dokuczliwym hałasem i wibracjami.
4.zasada samodzielności planistycznej gminy oraz inne zasady: decentralizacja państwa spowodowała podział zadań gminy na własne i zlecone. Zadania własne to takie które gmina musi wykonywać i w stosunku do nich jest zupełnie samodzielna. Do zadań własnych gminy zaliczyć możemy ustalanie przeznaczenia i zasad zagospodarowania terenów. Ustalenia te zawarte są w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Plan zagospodarowania przestrzennego jest podstawowym aktem normatywnym określającym sposób wykorzystania prawa własności. Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym dokładnie normuje zasady i tryb tworzenia planów. Naruszenie tych zasad może doprowadzić do wycofania w całości lub w części opracowanego wcześniej planu. Inne ustawy na podstawie których można uchylić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego to: prawo ochrony środowiska, ustawy o ochronie przyrody, ustawy o lasach; ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, prawo wodne. Nadzór nad działalności prawna gminy sprawuje wojewoda. Każdy z podmiotów biorących udział w procesie planowania ma swoje ściśle określone zadania, które sprawuje przy udziale społecznym. Podział zadań zapewnia spójność i przejrzystość systemu planowania oraz uniemożliwia powielanie wykonywania tych samych zadań przez różne podmioty.
Podmioty planowania przestrzennego
Gmina – jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego jest jednocześnie podstawowym ogniwem systemu planowania przestrzennego. Poszczególni ustawodawcy przyznają jej władztwo planistyczne, dzięki czemu dysponuje ona przestrzenią. Ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że gmina wykonuje zadania publiczne i jedną z kategorii, które należą do zadań własnych gminy są sprawy związane z ładem przestrzennym i ekologicznym (planowanie przestrzenne, ochrona środowiska itp.). Za realizację zadań odpowiadają organy gminy: rada gminy, wójt, burmistrz lub prezydent. Do wyłącznej właściwości rady należy min: stanowienie o organizacji i kierunkach działania gminy w tym uchwalania planów przestrzennych i programów gospodarczych. Do organu wykonawczego (wójt, burmistrz lub prezydent) należy przygotowanie projektów uchwał rady i określenie sposobu ich wykonywania, w tym sporządzanie gminnych aktów planowania przestrzennego. Gminy dla potrzeb planistycznych mogą tworzyć związki miedzygminne, stowarzyszenia lub wspólnoty. Powoływanie tego rodzaju współpracy umożliwia sprawniejsza realizacje wykonywanych zadań.
Znaczącą rolę w systemie planowania przestrzennego odgrywa województwo, które pełni funkcje zwornika pomiędzy planowaniem realizacyjnym gminy i polityką państwa. Do zadań województwa należy min: kształtowanie i utrzymywanie ładu przestrzennego oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Do organu stanowiącego województwa, jakim jest sejmik województwa należy min: uchwalanie strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz programów wojewódzkich.
Powiat jako podmiot planowania przestrzennego odgrywa mniej znaczącą role. Organy powiatu mogą prowadzić jedynie niewiążące analizy i studia planistyczne. Do właściwości powiatu pozostaje min: ochrona środowiska i zagospodarowanie przestrzenne w wymiarze lokalnym i ponadgminnym, w tym gospodarka wodna i gospodarka nieruchomościami.
Istotnym podmiotem w systemie planowania przestrzennego jest administracja rządowa, która jest odpowiedzialna za kształtowanie i realizację polityki przestrzennej państwa na szczeblu centralnym jak i terenowym. Terenowa administracja rządowa odgrywa niewielką role i jej kompetencje kierują się na rejestrowaniu zadań rządowych i negocjowania warunków ich wprowadzania do planów miejscowych. Znaczącą rolę w kształtowaniu i realizacji polityki przestrzennej państwa pełnia naczelne i centralne organy administracji publicznej. Centralna administracje rządową tworzą: Rada Ministrów, prezes Rady Ministrów, ministrowie oraz kierownicy centralnych organów administracji rządowej.
Rada Ministrów ma ograniczony wpływ na planowanie przestrzenne, ustala jedynie zakres w jakim koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju stanowi podstawę sporządzania programów rządowych. Znacząca role w kształtowaniu i realizacji polityki przestrzennej kraju ogrywa Prezes Rady Ministrów. Do jego obowiązku należy przekładanie Sejmowi koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju oraz okresowych raportów o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju. Istotnym podmiotem prowadzącym prace na programowaniu i prognozowaniu oraz zagospodarowaniu przestrzennym kraju jest Rządowe Centrum Studiów Strategicznych. Szczególna role w z zakresie planowania przestrzennego odgrywa minister właściwy dla gospodarki przestrzennej, w którego to kompetencji jest dział administracji rządowej w tym: gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa. Obecnie jest nim Minister Infrastruktury. Sprawuje on nadzór nad Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Ten z kolei jest organem rządowym właściwym w sprawach gosp. przestrzennej i mieszkaniowej. Przy prezesie UMiRM działa jako organ doradczy Główna Komisja Urbanistyczno-Architektoniczna. Ostatnim organem wpływającym na kształt planowania przestrzennego kraju jest Sejm wraz z Senatem.
Sejm uchwala akty planistyczne określające podstawowe kierunki rozwoju gospodarczego i przestrzennego kraju, w tym koncepcję polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.
Uwarunkowania prawne:
Podstawowym aktem prawnym normującym zagadnienia z zakresu gospodarowania przestrzenią jest ustawa z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wcześniejszym dokumentem który poruszał tożsame zagadnienia była ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994. Określała ona zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczenia terenów na określone cele. Dawała wytyczne do tworzeniu zasad zagospodarowania terenu. Jako podstawę wszelkich działań planistycznych stawiała zasadę ekorozwoju. Jej zadaniem było rozstrzyganie konfliktów pomiędzy obywatelami, państwem i samorządami. Przy procesie gospodarowania przestrzenia powinno uwzględniać się następujące czynniki: wymagania ładu przestrzennego i architektury; walory architektoniczne i krajobrazowe; wymagania ochrony zdrowia i środowiska; bezpieczeństwo ludzi i mienia; potrzeby niepełnosprawnych; potrzeby obronności i bezpieczeństwa narodowego; wymagania dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury; poszanowanie prawa własności. Dzięki tej ustawie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest jedynym aktem, który w sposób prawny określa sposoby zagospodarowani terenu. W przypadku gdy miejscowy plan nie zostanie uchwalony jako jego zamiennik funkcjonuje decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Rozbudowa struktur samorządowych w 1998 pociągnęła za sobą przekazanie im istotnej części zadań publicznych wykonywanych dotychczas przez inne organy. 5 czerwca 1998 powstały ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim oraz o administracji rządowej w województwie. Następstwem uchwalenia tych ustaw był trójstopniowy podział kraju, na gminy, powiaty i województwa, który odbył się 24 lipca 1998. Reforma w znacznym stopniu ograniczyła działalność administracji rządowej. Podstawę do zmian posiadanych dotychczas kompetencji tworzyły przepisy ustawy z 24lipca1998 o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reforma ustrojowa państwa. Najistotniejsze zmiany to: upodmiotowienie planowania regionalnego, ustalenie relacji pomiędzy planowaniem ogólnym a specjalistycznym, pojawienie się powiatu w systemie planowania, ogólne dostosowywanie systemu planowania do nowej administracji publicznej, uspołecznienie planowania na wyższych szczeblach administracyjnych.
Typy planowania: Planowanie przestrzenne możemy rozdzielić na dwie grupy: planowanie specjalistyczne oraz planowanie ogólne. Planowanie specjalistyczne służy głównie do realizacji celów publicznych. Aktami planowania specjalistycznego na poziomie województwa są wojewódzkie programy zawierające zagadnienia służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych, a na poziomie kraju programy zawierające zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych sporządzane przez centralne organy administracji rządowej. Dla realizacji ponadlokalnych oraz regionalnych celów publicznych prowadzi się odpowiednie rejestry programów samorządowych, wojewódzkich oraz rządowych. Rejestr programów na poziomie rządowym i samorządowym prowadzi wojewoda zaś programy szczebla centralnego nadzorowane są przez Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Programy specjalistyczne powinny być zgodne z aktami planowania ogólnego do których na poziomie gminy zaliczamy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, na poziomie województwa plan zagospodarowania przestrzennego województwa a na poziomie kraju koncepcje polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Wszystkie akty planowania przestrzennego związane są z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, ponieważ jedynie na jego podstawie mogą być wydawane pozwolenia na realizacje konkretnych obiektów budowlanych. Wszystkie akty planowania przestrzennego podlegają obowiązkowi rejestracji inaczej nie maja skutków prawnych.
Dokumenty planistyczne:
Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gminy.0 przystąpieniu do jego sporządzania decyduje rada gminy. Jest dokumentem obligatoryjnym. Za wykonanie studium odpowiada wójt gminy. Studium musi być zgodne z wojewódzkim planem zagospodarowania. W studium uwzględnia się uwarunkowania dotychczasowego zagospodarowania i uzbrojenia terenu; występowanie obiektów i terenów chronionych przepisami szczególnymi; stan oraz funkcjonowanie środowiska przyrodniczego i kulturowego wraz rolnicza przestrzenia produkcyjna. Odmienna grupę uwarunkowań stanowią te wynikające z: prawa własności, jakości życia mieszkańców, zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Studium musi określać głównie: obszary objęte lub przeznaczone do ochrony; zagrożenia środowiskowe; obszary rolnicze z obszarami wyłączonymi z zabudowy; lokalne wartości zasobów przyrodniczych; wskazywać obszary pod zabudowę oraz pod intensywna działalność gospodarcza; określać obszary które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniowa; określać kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej; określać obszary gminy dla kotnych może być sporządzany obligatoryjnie. Studium nie jest aktem prawa.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. O sporządzeniu planu decyduje Rada Gminy w drodze uchwały a o przystąpieniu do jego sporządzania decyduje wójt. O dokumentach i załącznikach niezbędnych przy jego opracowywaniu decyduje minister właściwy do spraw zagospodarowania przestrzennego. Plan jest jedynym aktem prawnym normującym warunki zabudowy. Musi zawierać rysunek obszarów które obejmuje. Miejscowe plany uwzględniają wymagania wynikające z innych przepisów szczególnych, zadania rządowe i samorządowe. Możliwa jest sytuacja w której dla jednego obszaru sporządzone są dwa sprzeczne plany miejscowe. Pierwszeństwo ma wtedy plan zatwierdzony wcześniej aż do wyjaśnienie problemu. Ustalenia tych planów decydują o przeznaczeniu terenów na podstawie wyznaczonych linii rozgraniczających tereny o różnych funkcjach. Linie rozgraniczają drogi, place, ulice, tereny przeznaczone do rekreacji lub realizacji celów publicznych. Uwzględnia lokalne warunki oraz standardy zabudowy. Wyznacza granice i zasady zagospodarowania obszarów chronionych. Określa minimalny i maksymalny wskaźnik intensywności zabudowy. Mówi o warunkach i zasadach podziału terenów na działki budowlane. Określa szczególne warunki zabudowy lub zakazy zabudowy obszarów chronionych. Wskazuje obszary przeznaczone na indywidualne lub zbiorowe oczyszczalnie ścieków. Wskazuje obszary przeznaczone do realizacji imprez masowych oraz tereny rekreacyjne. Określa granice obszarów zorganizowanej działalności inwestycyjnej. Decyduje o przekształceniach obszarów zdegradowanych. Ustala stawkę opłat w przypadku gdy plan obniża lub podwyższa wartość działek. Plan miejscowy może byś wykonany obligatoryjnie dla całej gminy, części gminy albo zespołu gmin lub jego części. Jeżeli na skutek powstania planu korzystanie z nieruchomości jest ograniczone lub niemożliwe właściciel może żądać od gminy odszkodowania, wykupienia całości lub części nieruchomości przez gminę, zamiany nieruchomości na inna. W przypadku wzrostu wartości nieruchomości wójt może pobrać jednorazowa opłatę która nie może przekroczyć 30% wzrostu nieruchomości. Jeżeli w planie zmienia się sposób zagospodarowania terenów to mogą być one użytkowane jak dotychczas tylko do momentu zagospodarowania ich zgodnie z nowym planem. Chyba ze miejscowy plan zawiera przepisy tymczasowe dotyczące zagospodarowania terenu. Wszystkie zmiany dotyczące zagospodarowania terenu wymagają ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. O zmianach tych orzeka się w drodze decyzji, która wydaje wójt. Określenie warunków zagospodarowania terenu następuje na wniosek zainteresowanego. Wniosek powinien określać: granice terenu objętego wnioskiem; zapotrzebowanie na wodę i energię; sposób oczyszczania lub odprowadzania ścieków; charakterystykę budowli; sposób zagospodarowania terenu; parametry techniczne inwestycji. Decyzja o warunkach zabudowy musi określać: rodzaj prowadzonej inwestycji; okres ważności decyzji; linie rozgraniczające teren inwestycji z załącznikiem graficznym; warunki wynikające z miejscowego planu; warunki zabudowy i zagospodarowania terenu wynikające z przepisów szczególnych; wymagania dotyczące ochrony interesów osób trzecich. Decyzja o warunkach zabudowy nie daje praw do terenu, nie narusza prawa osób trzecich i prawa własności. Decyzja jest nieważna gdy jest sprzeczna z miejscowym planem lub gdy wydano ją na terenie gdzie plan powinien być sporządzony a faktycznie go nie ma. Stwierdzenie nieważności decyzji odbywa się na drodze postępowania administracyjnego. Projekt planu sporządza osoba posiadająca uprawnienia urbanistyczne.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa: W celu stworzenia planu ustawodawca, wraz z centralną administracją rządową, uzgadnia projekt planu przestrzennego województwa zgodny z programami realizacji celów publicznych. Swoje opinie wyrażają potem wojewoda, zarządy powiatów, wójtowie i burmistrzowie gmin oraz prezydenci miast położonych na terenie województwa. Następnie plan trafia do sejmiku województwa, gdzie jest uchwalany. W odróżnieniu od miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie jest on aktem prawnym powszechnie obowiązującym, nie jest podstawą prawną do wydawania decyzji administracyjnych o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Oddziałuje natomiast na gminę przy sporządzaniu jej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Jest aktem planowania ogólnego samorządu wojewódzkiego, określa organizację przestrzenną województwa, a zwłaszcza elementy sieci osadniczej; rozmieszczenie infrastruktury społecznej, technicznej w województwie; ochronę środowiska przyrodniczego i ochronę dóbr kultury. W planie umieszcza się też zadania samorządu województwa i programów rządowych realizujących ponadlokalne cele publiczne w województwie. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest okresowo aktualizowany.
Koncepcje polityki przestrzennego zagospodarowania kraju: Sporządzanie projektu koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju i programów rządowych wymaga wcześniejszych prac studialnych. Ministrowie i centralne organy administracji rządowej prowadzą prace nad koncepcjami i programami, które nie mają charakteru aktu prawa powszechnie ani wewnętrznie obowiązującego, a jedynie charakter pomocniczy. Ich programy musza zos...
Mewka213