Marcinko M., Finansowanie terroryzmu.pdf

Marcin Marcinko: Finansowanie terroryzmu

(14.12.2004, 13:33) - Autor: Marcin Marcinko

Finansowanie terroryzmu ¼ródła, sposoby, zwalczanie

Wprowadzenie

Jeden z wybitnych badaczy terroryzmu, Brian M. Jenkins, okre¶lił niegdy¶ to niezwykle trudne do zdefiniowania

zjawisko jednym zwiêzłym, prostym zdaniem Terroryzm to teatr. Terroryzm jest bowiem przeznaczony dla tych,

którzy patrz±, a nie dla tych, którzy stali siê jego ofiarami[1]. Poprzez zabójstwa, porwania zakładników, zamachy

bombowe, uprowadzenia samolotów i inne podobne przejawy stosowania przemocy terrory¶ci pragn± zwróciæ uwagê

opinii publicznej na wysuwane przez siebie hasła lub wymusiæ na rz±dach pañstw okre¶lone ustêpstwa b±d¼ ¶wiadczenia

na swoj± korzy¶æ, w imiê swojej słusznej sprawy. Nie ulega wiêc w±tpliwo¶ci, ¿e terrorystom zale¿y na rozgłosie.

Wykorzystuj±c media terrory¶ci chc± m. in. zaprezentowaæ siê publicznie jako siła, z któr± trzeba siê liczyæ. Zdolno¶æ

terrorystów do zwrócenia na siebie uwagi i to przez dłu¿szy czas wi±¿e siê najczê¶ciej z powodzeniem ich ataków.

Najwiêkszy strach budz± ci terrory¶ci, którzy z najwiêkszym powodzeniem realizuj± swoje zamierzenia. Bezwzglêdni i

skuteczni, demonstruj±, ¿e potrafi± wprowadziæ w czyn swoje gro¼by i poprzeæ swoje ¿±dania przemoc±[2]. Jednak

przygotowanie i przeprowadzenie spektakularnych zamachów terrorystycznych, nastawionych na mo¿liwie maksymalne

zniszczenia i wysok± liczbê ofiar, wymaga ogromnych nakładów finansowych. Ramzi Jusuf, jeden z zamachowców, którzy

przeprowadzili pierwszy atak na wie¿e World Trade Center w 1993 roku, wyznał schwytany przez policjê, ¿e eksplozja nie

była wówczas dostatecznie silna, gdy¿ terrory¶ci nie mieli do¶æ pieniêdzy, by zgromadziæ materiał do zbudowania du¿ej

bomby. Co wiêcej, z tego samego powodu operacjê przyspieszono. Brak pieniêdzy przyczynił siê te¿ do wpadki

terrorystów po zamachu, kiedy próbowali odzyskaæ depozyt za wynajêty samochód, którym przewozili bombê[3].

Dzi¶ al-Kaida dysponuje setkami milionów dolarów.

Mówi±c o terroryzmie nie mo¿emy zatem zapominaæ, ¿e stanowi± go nie tylko akcje wymierzone przeciwko

bezpieczeñstwu i porz±dkowi publicznemu, ¿yciu i zdrowiu ludzi, ale tak¿e ich logistyczne wsparcie. Polega ono na

gromadzeniu sprzêtu i ¶rodków technicznych, werbowaniu i szkoleniu ludzi, zapewnianiu ł±czno¶ci i komunikacji, a

przede wszystkim pozyskiwaniu ¶rodków finansowych. Podczas zimnej wojny Zwi±zek Radziecki i jego pañstwa

satelickie regularnie udzielały wsparcia niektórym organizacjom terrorystycznym, które bez tej pomocy szybko

zakoñczyłyby swoj± działalno¶æ z powodu braku potrzebnych funduszy. Co prawda terroryzm finansowany przez pañstwa

(state-sponsored terrorism) wci±¿ istnieje, lecz w nowej sytuacji geopolitycznej karty rozdaje ju¿ kto¶ inny pojawili siê

nowi, dotychczas nieznani gracze. Pomoc ¶wiadczona z zewn±trz i kierowana do ugrupowañ terrorystycznych

działaj±cych w krajach byłego ZSRR i w pañstwach o¶ciennych jest obecnie du¿o bardziej powszechna i czê¶ciej

spotykana ni¿ w Ameryce Łaciñskiej, w której organizacje terrorystyczne, takie jak FARC czy ELN w Kolumbii, stały siê

samowystarczalne, dziêki niezwykle lukratywnym kryminalnym transakcjom. Z kolei ugrupowania terrorystyczne

działaj±ce na Bliskim Wschodzie uzyskały szerokie wsparcie ekstremistów i fundamentalistów islamskich z krajów

arabskich i pañstw Azji Centralnej[4]. Organizacje terrorystyczne zasilane s± jednak nie tylko przez pomoc z zewn±trz

zdecydowanie wiêksz± rolê w ich finansowaniu odgrywaj± legalne i nielegalne sposoby pozyskiwania funduszy. Otwarcie

finansuj± je np. przedsiêbiorstwa bêd±ce własno¶ci± osób powi±zanych z terroryzmem, organizacje charytatywne,

fundacje, ko¶cioły i zwi±zki wyznaniowe, akcje humanitarne, osoby prywatne. Dyskretnym ¼ródłem s± dochody

pochodz±ce z działañ przestêpczych, w szczególno¶ci o charakterze zorganizowanym, takich jak przemyt i produkcja

narkotyków, przemyt towarów na znaczn± skalê, fałszowanie pieniêdzy i kart kredytowych, kradzie¿e i wymuszenia

okupów, a tak¿e napady na banki czy konwoje warto¶ci pieniê¿nych. Anga¿owaniu ¶rodków finansowych z nielegalnych

¼ródeł w działalno¶æ terrorystyczn± słu¿± mechanizmy prania pieniêdzy. Do tego z kolei wykorzystywane s± instytucje

finansowe i pozafinansowe, legalne przedsiêbiorstwa handlowe, spółki off-shore w rajach podatkowych, fundacje,

ko¶cioły i zwi±zki wyznaniowe[5].

Czynniki, takie jak ekonomiczna globalizacja, otwarte granice oraz istna eksplozja technologii informacyjnej, równie¿

maj± swój udział w zdobywaniu funduszy na zbrodnicz± działalno¶æ. Zjawisko terroryzmu nie pozostało wiêc obojêtne na

zachodz±ce w ¶wiecie zmiany i w konsekwencji uległo znacznym przeobra¿eniom, daleko odchodz±c od swoich

politycznych i ideologicznych wzorców z lat siedemdziesi±tych i osiemdziesi±tych XX wieku, by na pocz±tku XXI stulecia

w niezwykle tragiczny i bezprecedensowy sposób pokazaæ ¶wiatu swoje nowe, wyj±tkowo okrutne i wyj±tkowo bogate

oblicze.

Legalne ¼ródła i sposoby finansowania terroryzmu

W¶ród ¼ródeł ¶rodków finansowych, które trafiaj± do grup terrorystycznych, na pierwszym miejscu nale¿y wymieniæ

wszelkiego rodzaju dotacje od sponsorów terroryzmu, którymi mog± byæ zarówno pañstwa, jak i ró¿ne organizacje (w

tym m.in. funkcjonuj±ce pod przykryciem charytatywnym), fundacje, podmioty gospodarcze, czy wreszcie osoby

prywatne wspieraj±ce skrycie działania terrorystów. Ten sposób finansowania działalno¶ci terrorystycznej jest

niezmiernie trudny do ujawnienia, poniewa¿ zachodzi w tym wypadku proces brudzenia pieniêdzy, czyli zjawisko

odwrotne ni¿ w przypadku legalizowania pieniêdzy uzyskanych z działalno¶ci przestêpczej. ¦rodki finansowe pozyskiwane

i gromadzone w legalny i jawny sposób, drog± skomplikowanych transakcji i manipulacji trafiaj± do organizacji

Wygenerowany: 21. 07. 2005, 16:42

terrorystycznych w celu finansowania ich działalno¶ci[6]. Bardzo czêsto t± drog± działalno¶æ terrorystyczn± wszelakiej

ma¶ci bojowników i miejskich partyzantów wspieraj± diaspory ich rodaków z zagranicy. Na przykład Tygrysy-

Wyzwoliciele Tamilskiego Ilamu (Liberation Tigers of Tamil Eelam LTTE) uzyskuj± fundusze od licznej tamilskiej

diaspory zamieszkuj±cej Amerykê Północn±. Podobnie Kurdyjska Partia Pracy (Kurdistan Workers Party PKK)

korzysta w szerokim zakresie ze wsparcia finansowego udzielanego jej przez kurdyjskich emigrantów z pañstw Europy

Zachodniej[7].

Drugim rodzajem finansowania organizacji terrorystycznych jest oficjalna działalno¶æ gospodarcza, zwłaszcza takie jej

formy, które pozwalaj± minimalizowaæ ryzyko przy mo¿liwie wysokim zysku. Z do¶wiadczeñ miêdzynarodowych wynika,

¿e pracuj±ce na rzecz organizacji terrorystycznych firmy zajmuj± siê najczê¶ciej handlem nieruchomo¶ciami, rop±,

złotem, elektronik±, u¿ywanymi samochodami i ubraniami, eksportem i importem ¿ywno¶ci oraz inwestycjami

giełdowymi. Przykładowo, Aum Shinrikyo (Najwy¿sza Prawda), japoñska sekta, która w 1995 roku przeprowadziła

zamach terrorystyczny przy u¿yciu gazu bojowego w tokijskim metrze, po aresztowaniu swojego przywódcy, Shoko

Asahary i wielu swych członków, zmieniła nazwê na Aleph i zało¿yła sieæ sklepów sprzedaj±cych komputery po

obni¿onych cenach. Sklepy te ciesz± siê wielk± popularno¶ci± w¶ród młodzie¿y, choæ wiadomo, kto jest ich wła¶cicielem.

Szacuje siê, i¿ zyski z tej działalno¶ci przynosz± sekcie kilka miliardów jenów ka¿dego roku[8].

Prawdziwym jednak syndykatem zbrodni stała siê al-Kaida, zało¿ona przez syna saudyjskiego magnata

budowlanego, absolwenta wydziału ekonomii i zarz±dzania uniwersytetu w Rijadzie, Osamê bin Ladena, którego mo¿na

okre¶liæ mianem terrorysty nowego typu hybrydy obrotnego, prywatnego przedsiêbiorcy i bezwzglêdnego

fanatycznego mordercy. W latach walki z inwazj± ZSRR w Afganistanie kupował broñ, zakładał obozy szkoleniowe dla

mud¿ahedinów i tworzył miêdzynarodow± sieæ finansuj±c± rekrutacjê młodych arabskich ochotników do akcji przeciwko

rosyjskim naje¼d¼com (a pó¼niej tak¿e przeciw niewiernym w Somalii, Bo¶ni, Kosowie i Czeczenii). Po opuszczeniu

ojczyzny i przeniesieniu siê w 1994 roku do Sudanu wspierał tam fundamentalistów islamskich z rz±dz±cej partii,

zakładaj±c jednocze¶nie przedsiêbiorstwa i wykupuj±c dochodowe farmy. Kapitał al-Kaidy mno¿ył siê zatem w

błyskawicznym tempie. W pewnym okresie organizacja ta jednocze¶nie zarz±dzała firm± połowów i przetwórstwa

krewetek w Kenii, wykupywała obszary le¶ne w Turcji i gospodarstwa rolne w Tad¿ykistanie. Działalno¶æ prowadzon±

legalnie przez al-Kaidê lub powi±zane z ni± przedsiêbiorstwa uzupełniły handel narkotykami (według niektórych ocen, z

tego ¼ródła pochodzi nawet 35% funduszy operacyjnych al-Kaidy), transakcje na czarnych rynkach złota i diamentów,

wreszcie oszustwa finansowe, wyłudzania pieniêdzy i porwania dla okupu[9]. Godny uwagi jest równie¿ fakt, i¿ al-Kaida,

a z ni± wiele innych organizacji terrorystycznych, oficjaln± działalno¶æ handlow± w razie potrzeby wykorzystuje przy

przemycie broni oraz do utrzymywania stałej ł±czno¶ci pomiêdzy grupami terrorystycznymi na całym ¶wiecie.

Warto ponadto zwróciæ uwagê na jeden ze sposobów jawnego, a wyrafinowanego pozyskiwania ¶rodków

finansowych, polegaj±cy na przejmowaniu kontroli przez organizacje terrorystyczne nad legalnymi instytucjami

społecznymi (takimi jak organizacje charytatywne i fundacje), które w zakres swojej działalno¶ci maj± wpisan±

mo¿liwo¶æ gromadzenia funduszy, poprzez m.in.:

- zbieranie składek członkowskich lub subskrypcje wydawnictw;

- sprzeda¿ publikacji;

- organizowanie wydarzeñ kulturalnych i społecznych;

- kwestowanie w ramach danej społeczno¶ci;

- apele do zamo¿nych członków społeczno¶ci;

- przyjmowanie darowizn.

Ponadto, w wielu pañstwach, w których władze nie maj± wystarczaj±cych ¶rodków, by zapewniæ obywatelom

powszechny system opieki zdrowotnej b±d¼ edukacji, organizacje terrorystyczne wykorzystuj± sytuacjê i tworz± paralelne

instytucje publiczne, takie jak szkoły, o¶rodki zdrowia i inne instytucje społeczne czyni±c to oczywi¶cie w celu

zakamuflowania swoich rzeczywistych zamiarów. Ogólnie zreszt± polityczny bezład i strukturalny chaos w pañstwie s±

doskonał± po¿ywk± dla terroryzmu. Dobrym przykładem jest Sudan, gdzie słabo¶æ i nieefektywno¶æ centralnych władz

pañstwowych oraz niekoñcz±ca siê wojna domowa spowodowały, ¿e kraj ten stał siê atrakcyjnym azylem dla wielu

ugrupowañ terrorystycznych[10].

W przypadku działalno¶ci terrorystycznej organizacji islamskich stosunkowo czêst± form± pozyskiwania funduszy jest

zbiórka w¶ród członków społeczno¶ci muzułmañskiej (m.in. podczas imprez towarzyskich, spotkañ biznesowych lub

poprzez bezpo¶redni± kwestê), w imieniu organizacji charytatywnej zarówno krajowej, jak i zagranicznej. Po

zgromadzeniu pieniêdzy zaufane osoby, uplasowane w strukturach organizacji zbieraj±cej finanse, przekazuj± ich czê¶æ

lub nawet cało¶æ na rzecz islamskich organizacji terrorystycznych. Zwolennicy tych ugrupowañ zajmuj± istotne

stanowiska w strukturach organizacji zbieraj±cych fundusze (czêsto s± przewodnicz±cymi lub skarbnikami), co pozwala

im na w miarê swobodne dysponowanie zgromadzonymi ¶rodkami niejednokrotnie bez pełnej wiedzy innych członków

i darczyñców[11]. W taki wła¶nie sposób finansowano m.in. oddziały Szamila Basajewa i Emira al-Chattaba w Czeczenii.

Według Aleksandra Zdanowicza z Federalnej Słu¿by Bezpieczeñstwa FR, mieszkaj±cy w Moskwie Egipcjanin, Saad Taha

al-Laban, członek organizacji Bracia Muzułmanie, zało¿ył fundacjê charytatywn± Zam-zam[12], która zajmowała

siê wyłudzaniem pieniêdzy od ró¿nych fundacji dobroczynnych z USA, Europy i krajów Dalekiego Wschodu rzekomo na

działalno¶æ charytatywn± i kulturaln± własnej fundacji. W rzeczywisto¶ci zebrane pieni±dze al-Laban przekazywał

bojownikom czeczeñskim na operacje terrorystyczne[13]. Oblicza siê, ¿e Szamil Basajew na sw± działalno¶æ otrzymał w

sumie 25 milionów dolarów, zarówno od osób prywatnych, jak i niektórych organizacji ekstremistycznych[14].

Wygenerowany: 21. 07. 2005, 16:42

Najbardziej zaanga¿owane w udzielanie wsparcia finansowego owym organizacjom dobroczynnym s± bogate rody i

instytucje z Arabii Saudyjskiej i krajów Zatoki Perskiej. Co roku wypływa z tego kraju na ró¿ne cele około 18 miliardów

dolarów dotacje dla terrorystów nale¿y liczyæ w setkach milionów[15]. Nale¿y tu jeszcze dodaæ, ¿e wiêkszo¶æ

pozyskiwanych w powy¿szy sposób datków jest czyniona bez ¿adnego pokwitowania i w gotówce co pozwala na

przekazywanie zebranych ¶rodków bez pozostawienia jakichkolwiek ¶ladów[16].

Terroryzm i przestêpczo¶æ zorganizowana niebezpieczne zwi±zki

Znaczn± czê¶æ ¶rodków przeznaczonych na sw± działalno¶æ terrory¶ci uzyskuj± tak¿e w wyniku aktywno¶ci

przestêpczej. Terroryzm jest bez w±tpienia bardzo kosztownym zjawiskiem, a zyski z nielegalnej działalno¶ci, takiej jak

przemyt narkotyków czy handel lud¼mi, s± bardzo wysokie, zatem i zaanga¿owanie ugrupowañ terrorystycznych w

działalno¶æ charakterystyczn± dla przestêpczo¶ci zorganizowanej staje siê coraz głêbsze. Nale¿y jednak zaznaczyæ, ¿e

najpowa¿niejsze grupy terrorystyczne staraj± siê mimo wszystko unikaæ bezpo¶redniego zaanga¿owania w działalno¶æ

kryminaln±. Wynika to przede wszystkim ze wzglêdów bezpieczeñstwa (dodatkowa mo¿liwo¶æ namierzenia przez

słu¿by specjalne i policyjne). Działalno¶æ kryminalna terrorystów obejmuje pranie i fałszowanie pieniêdzy i dokumentów,

kradzie¿e, przemyt narkotyków, ludzi i podrabianych towarów znanych firm. Jak wskazuj± przykłady z Wielkiej Brytanii,

Francji czy Niemiec, osoby odpowiedzialne za pozyskiwanie ¶rodków finansowych na rzecz organizacji terrorystycznych

niejednokrotnie wchodz± w zwi±zki z miejscowymi grupami przestêpczymi, a przedsiêwziêcia kryminalne odgrywaj±

istotn± rolê w funkcjonowaniu miêdzynarodowego terroryzmu[17]. W przypadku Europy Zachodniej dobrym przykładem

na t± swoist± reorientacjê jest Tymczasowa IRA (Provisional IRA PIRA, czyli tzw. Provos), która w latach

osiemdziesi±tych XX wieku zaanga¿owała siê w działalno¶æ typow± dla organizacji mafijnych. Chocia¿ był to radykalny

odłam IRA, którego członkowie ogłosili siê w 1969 roku spadkobiercami republikañskich i bojowych tradycji dawnej IRA,

po zakoñczeniu zimnej wojny Provos zajêli siê m.in. nielegalnym hazardem, a według niektórych badaczy terroryzmu

nawet handlem narkotykami. Powy¿szy przykład jest bardziej wyrafinowan± wersj± reorientacji współczesnego

terroryzmu z działalno¶ci o charakterze czysto politycznym na działalno¶æ nosz±c± znamiona klasycznej

przestêpczo¶ci zorganizowanej przemiana ta przyjêła o wiele bardziej zaawansowan± postaæ w Ameryce Południowej,

gdzie powi±zania miêdzy terrorystami a syndykatami przestêpczymi s± ju¿ mocno ugruntowane. Z pocz±tkiem lat

osiemdziesi±tych jedna z tamtejszych grup terrorystycznych, peruwiañski ¦wietlisty Szlak (Sendero Luminoso) zawarł

specyficzny układ z plantatorami koki i handlarzami narkotyków z dorzecza Huallaga. Terrory¶ci zapewniali im ochronê w

zamian za podatki. Uzyskane w ten sposób dochody pozwoliły organizacji prowadziæ jej partyzanck± walkê, terrory¶ci

mieli bowiem wystarczaj±c± ilo¶æ pieniêdzy na broñ, amunicjê i inne wydatki zwi±zane z przeprowadzanymi działaniami.

Model ten pó¼niej zaadoptowały w pewnym zakresie inne latynoamerykañskie ugrupowania terrorystyczne, w tym

Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia FARC) i Narodowa Armia

Wyzwoleñcza (Ejército de Liberación Nacional ELN)[18]. W latach osiemdziesi±tych XX wieku FARC zainteresowały siê

handlem narkotykami, by w ten sposób wesprzeæ finansowo swoj± działalno¶æ polityczn±. Oczywi¶cie, dowództwo FARC

zaprzecza bezpo¶redniemu zaanga¿owaniu ugrupowania w nielegalne układy z kartelami narkotykowymi, a zło¿ono¶æ

wzajemnych relacji zachodz±cych miêdzy terrorystami a kryminalistami znacznie utrudnia wyja¶nienie tej kwestii. FARC

nie jest monolitem, a jej poszczególnym dowódcom, prowadz±cym walkê na wielu lokalnych frontach, pozostawiono

swobodê przy wyborze ¼ródeł finansowania zarówno ich własnych operacji, jak i obowi±zkowej składki odprowadzanej

do bazy głównej. Niektórzy z lokalnych dowódców korzystaj± zatem z mo¿liwo¶ci pozyskiwania funduszy ze sprzeda¿y

narkotyków, inni za¶ wrêcz zakazuj± farmerom uprawiania koki na podległych im terytoriach. Prawdopodobnie

najczê¶ciej stosowan± form± kooperacji jest ochrona udzielana przez oddziały FARC plantatorom i handlarzom

narkotyków w zamian za pieni±dze lub coraz czê¶ciej za kokainê. Jak o¶wiadczył jeden z dowódców ugrupowania,

FARC nakłada na farmerów podatek, nie ¿±daj±c poza nim ¿adnych innych ¶wiadczeñ. Tam, gdzie bazê ekonomiczn±

stanowi koka, to jej produkcja jest opodatkowana, przy czym podatek jest pobierany nie bezpo¶rednio od handlarzy, ale

od ich po¶redników. Zysk organizacji z tej działalno¶ci przekracza 500 milionów dolarów rocznie. W innych regionach

opodatkowani s± wła¶ciciele bydła, plantatorzy cukru, prywatni przedsiêbiorcy. Poza tym, FARC zajêła siê te¿ wyszukan±

form± prania swoich pieniêdzy, wykorzystuj±c do tego nie¶wiadome niczego banki kolumbijskie. Wyprane w ten

sposób pieni±dze trafiaj± na elektroniczne konta organizacji. Niektórzy eksperci twierdz± nawet, i¿ FARC przeistacza siê z

tradycyjnej grupy partyzanckiej w klasyczn± organizacjê przestêpcz±. Nale¿y jednak zaznaczyæ, ¿e członkowie FARC

zajêli siê handlem narkotykami nie dla własnych korzy¶ci, lecz dla sprawy. Przywódcy FARC nadal ¿yj± skromnie i nie

czerpi± profitów z przemytu narkotyków, podczas gdy sama organizacja kolosalnie siê bogaci. FARC jest w stanie

utrzymaæ 15 tysiêcy ¿ołnierzy, wyszkolonych i wyposa¿onych lepiej ni¿ oddziały rz±dowe. Je¶li wiêc dotychczasowe

rzetelne ¼ródła zaopatrzenia w broñ i amunicjê nie zawiod±, organizacja bêdzie mogła z powodzeniem kontynuowaæ

swoje operacje militarne. Istnieje du¿e prawdopodobieñstwo, ¿e w daj±cej siê przewidzieæ przyszło¶ci tak wła¶nie

bêdzie[19]. Współpraca miêdzy FARC i organizacjami przestêpczymi dostarczaj±cymi broñ w zamian za kokainê jest

bowiem maria¿em satysfakcjonuj±cym obie jego strony[20].

Druga co do wielko¶ci organizacja terrorystyczna w Kolumbii, Narodowa Armia Wyzwoleñcza (ELN), równie¿ zajêła

siê handlem narkotykami, chocia¿ w znacznie mniejszym zakresie. Grupa ta skupia siê raczej na szeroko zakrojonych

porwaniach dla okupu, takich jak wziêcie 160 zakładników podczas katolickiej mszy i przetrzymywanie ich w ko¶ciele w

Cali, 30 maja 1999 roku. Równie¿ prawicowe oddziały paramilitarne składaj±ce siê na Zjednoczone Kolumbijskie Siły

Wygenerowany: 21. 07. 2005, 16:42

Samoobrony (Autodefensas Unidas de Colombia AUC) zaanga¿owane s± w narkoterroryzm. Grupa ta jawnie

przyznała siê do powy¿szego procederu, usprawiedliwiaj±c ów fakt potrzeb± pokrycia swoich wydatków na operacje

militarne[21]. Z przyczyn finansowych działalno¶æ zastrze¿on± do tej pory dla przestêpczo¶ci zorganizowanej podejmuj±

równie¿ ugrupowania terrorystyczne z krajów byłego Zwi±zku Radzieckiego i na Bałkanach. Zwłaszcza była Jugosławia

stała siê ¿yznym gruntem dla terrorystyczno-kryminalnych hybryd. Przykładowo, istniej± niezbite dowody na liczne

powi±zania Wyzwoleñczej Armii Kosowa (Kosovo Liberation Army KLA) z handlarzami narkotyków i

miêdzynarodowymi grupami przestêpczymi. KLA czêsto wykorzystywała te kontakty, podobnie jak datki otrzymywane od

wspólnot albañskich za granic±, w celu finansowania swoich militarnych akcji przeciwko władzom serbskim. Z kolei sama

Serbia stała siê azylem dla miêdzynarodowych organizacji przestêpczych. Działaj±ce za granic± serbskie gangi wspierały

finansowo zbrojne bojówki na Bałkanach. To wła¶nie z kryminalistów Zelijko Raznatovic (alias Arkan) stworzył swoje

bezlitosne oddziały paramilitarne, odpowiedzialne za czystki etniczne. Warto przy okazji wspomnieæ, ¿e zanim Arkan

stan±ł na czele bezwzglêdnych bojówek w wojnach miêdzy Chorwatami i Bo¶niakami na pocz±tku lat dziewiêædziesi±tych,

zajmował siê rabowaniem banków i sklepów jubilerskich w Europie Zachodniej[22].

W przypadku Rosji zmiana miêdzynarodowej sytuacji geopolitycznej i upadek ZSRR spowodowały niewiarygodnie

wysok± kryminalizacjê społeczeñstwa. Jednym z najpowa¿niejszych problemów stały siê gangi przestêpcze, których

liczbê oceniano w 2000 roku na 8 tysiêcy, z czego przynajmniej 200 prowadziło swoj± działalno¶æ równie¿ poza

granicami byłego ZSRR, nie tylko w Europie ¦rodkowej i Zachodniej, ale równie¿ w Azji Południowej i Południowo-

Wschodniej oraz Ameryce Północnej i Południowej. Za najbardziej bezwzglêdne i ambicjonalne uznano gangi Czeczenów,

działaj±ce niemal we wszystkich krajach byłego bloku wschodniego, a tak¿e w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej.

Nie ulega w±tpliwo¶ci, ¿e spo¶ród sze¶ciu najwiêkszych organizacji przestêpczych działaj±cych na terenie Moskwy a¿ trzy

nale¿± do Czeczenów. Członkowie tych trzech gangów, a przynajmniej wiêkszo¶æ z nich, uznała siê za patriotów i wielu z

nich w czasie pierwszej wojny z Rosj± w latach 1994-1996 powróciło do Czeczenii, by broniæ jej przed agresorem. U¿yli

oni swych wpływów i struktur organizacyjnych, ¿eby zdobyæ broñ i amunicjê, wł±czaj±c w to sprzêt wojenny wysokiej

klasy, zarówno z samej Rosji, jak i z zagranicy. Istniej± podstawy, by twierdziæ, ¿e przekupywali równie¿ rosyjski

personel wojskowy w celu uzyskania poufnych informacji oraz nie rezygnuj±c z lokowania znacznych sum ze swoich

zysków na kontach bankowych za granic± prawdopodobnie finansowali równie¿ działania wojenne swoich rodaków w

Czeczenii. Równocze¶nie powstrzymywali siê od przeprowadzania w Moskwie wiêkszych ataków terrorystycznych, zdaj±c

sobie sprawê, ¿e takie ataki odbiłyby siê na nich rykoszetem i mogłyby doprowadziæ do zniszczenia ich głównej bazy, z

której przeprowadzali transakcje[23]. Oprócz gangów, działalno¶æ terrorystyczn± i kryminaln± czeczeñskich bojowników

finansowała liczna czeczeñska diaspora, która choæby w samej Jordanii liczy sobie około 10 tysiêcy członków. Ponadto, z

informacji rosyjskich słu¿b specjalnych wynika, ¿e maj±cy swoje bazy w Czeczenii rebelianci islamscy finansowani byli

przez Arabiê Saudyjsk±, Kuwejt, Katar i Syriê oraz organizacje radykalnych islamistów w Pakistanie, Turcji i Afganistanie.

Przywódcy czeczeñskich rebeliantów, którzy otrzymywali powy¿sz± pomoc, wiedzieli, jak j± wykorzystaæ. Szamil Basajew,

Emir al-Chattab, czy Abu Daba prowadzili bowiem przeciwko władzom rosyjskim wyrafinowane, polityczno-wojenne

kampanie, które wymagały skomplikowanych finansowo, logistycznie i militarnie operacji. By osi±gn±æ własne cele,

posłu¿yli siê równie¿ wahhabickimi ekstremistami i afgañskimi najemnikami. Czeczeñscy bojownicy nie ograniczali siê

wył±cznie do szukania wsparcia finansowego u rodaków mieszkaj±cych w Rosji czy w krajach o¶ciennych. Niektóre grupy

np. wykradały ropê z ruroci±gu Baku-Noworosyjsk, który przechodził przez ich terytorium. Dodatkowym ¼ródłem

dochodu stały siê porwania dla okupu i handel narkotykami. Ten ostatni proceder finansował operacje terrorystyczne

Czeczenów równie¿ po¶rednio fundusze otrzymywane z Afganistanu pochodziły ze sprzeda¿y narkotyków,

produkowanych w tym kraju przez al-Kaidê[24]. Jak wiêc widaæ, zagro¿enie narkoterroryzmem stało siê ju¿ problemem

globalnym poza ugrupowaniami terrorystycznymi z Ameryki Południowej, byłej Jugosławii i krajów byłego Zwi±zku

Radzieckiego z tej nielegalnej formy pozyskiwania funduszy korzysta te¿ chocia¿by LTTE na Sri Lance, PKK w Turcji i

liczne frakcje zbrojne w Somalii.

Prawo miêdzynarodowe wobec problemu przeciwdziałania finansowaniu działalno¶ci terrorystycznej

Proceder finansowania działalno¶ci terrorystycznej, zarówno sposobami legalnymi, jak i przestêpczymi, był

przedmiotem dyskusji i tematem wielu spotkañ miêdzyrz±dowych i konferencji miêdzynarodowych na długo przed

zamachami z 11 wrze¶nia 2001 roku. Na problem finansowania terroryzmu przez ró¿ne pañstwa i organizacje, a nawet

osoby prywatne, zwróciło uwagê Zgromadzenie Ogólne ONZ jeszcze w 1996 roku, w swojej rezolucji 51/210[25], w

której wezwało pañstwa do podjêcia odpowiednich kroków w celu zapobiegania i przeciwdziałania finansowaniu

terrorystów i organizacji terrorystycznych. W szczególno¶ci pañstwa powinny rozwa¿yæ mo¿liwo¶æ zastosowania

odpowiednich ¶rodków, by zapobiec i przeciwdziałaæ przepływom funduszy podejrzewanych o to, ¿e s± przeznaczone na

cele terrorystyczne (ale ¶rodki te nie powinny w ¿aden sposób utrudniaæ swobody przepływu kapitału) oraz

zintensyfikowaæ wymianê informacji na temat tego typu funduszy. T± sam± rezolucj± Zgromadzenie Ogólne ustanowiło

Komitet Ad Hoc Do Spraw Terroryzmu, który ma za zadanie uzupełniæ istniej±ce w dziedzinie walki z terroryzmem

instrumenty prawne, pocz±tkowo poprzez uregulowania pewnych szczegółowych kwestii, takich jak zamachy bombowe

czy przemyt materiałów nuklearnych, a pó¼niej poprzez ustanowienie wspólnych i bardziej ogólnych ram prawnych dla

konwencji dotycz±cych walki z miêdzynarodowym terroryzmem.

Niew±tpliwym sukcesem Komitetu stało siê opracowanie tekstu Konwencji w sprawie zwalczania finansowania

Wygenerowany: 21. 07. 2005, 16:42

terroryzmu[26]. Konwencja ta została otwarta do podpisu w Nowym Jorku 10 stycznia 2000 roku, a weszła w ¿ycie 10

kwietnia 2002 roku. W preambule konwencji podkre¶lono, ¿e finansowanie terroryzmu stanowi problem wielkiej wagi dla

społeczno¶ci miêdzynarodowej oraz ¿e liczba i ciê¿ar gatunkowy aktów miêdzynarodowego terroryzmu zale¿y od

¶rodków finansowych, które mog± otrzymywaæ terrory¶ci. Zgodnie z art. 1, ¶rodki te oznaczaj± wszelkiego rodzaju

aktywa, materialne jak i niematerialne, ruchomo¶ci i nieruchomo¶ci, bez wzglêdu jak nabyte, a tak¿e wszelkie

dokumenty i instrumenty prawne (równie¿ w formie elektronicznej lub cyfrowej), potwierdzaj±ce tytuł prawny lub udział

w takich aktywach, w tym m. in. czeki podró¿ne, czeki bankowe, przekazy pieniê¿ne, weksle, akcje i obligacje. Według

art. 2, przestêpstwo w rozumieniu konwencji popełnia ka¿da osoba, która bezpo¶rednio lub po¶rednio, w sposób

bezprawny i zawiniony, dostarcza lub przyjmuje ¶rodki finansowe z zamiarem ich u¿ycia b±d¼ ze ¶wiadomo¶ci±, ¿e

zostan± one u¿yte w cało¶ci lub w czê¶ci w celu przeprowadzenia aktu uznanego za przestêpczy według konwencji

wymienionych w aneksie[27] b±d¼ innego aktu skierowanego na spowodowanie ¶mierci lub powa¿nych obra¿eñ osoby

cywilnej lub innej osoby nie bior±cej czynnego udziału w konflikcie zbrojnym. Celem takiego aktu ma byæ zastraszenie

ludno¶ci lub zmuszenie rz±du albo organizacji miêdzynarodowej do podjêcia b±d¼ powstrzymania siê od podjêcia

okre¶lonego działania. Faktyczne wykorzystanie funduszy do dokonania przestêpstwa okre¶lonego w art. 2 nie stanowi

warunku przestêpno¶ci tego czynu. Przestêpstwem jest równie¿ usiłowanie, współudział oraz organizowanie i nakłanianie

innych do popełnienia wy¿ej okre¶lonych aktów. Konwencja nie znajduje zastosowania, je¶li przestêpstwo nie ma

charakteru miêdzynarodowego w ¶wietle art. 3 (np. je¶li akt został popełniony w jednym pañstwie, sprawca jest

obywatelem tego pañstwa i przebywa na jego terytorium). Ka¿de pañstwo-strona omawianej konwencji powinno podj±æ

takie ¶rodki, jakie bêd± niezbêdne dla uznania w prawie wewnêtrznym przestêpstw wymienionych w art. 2 za

przestêpstwa kryminalne, a tak¿e ustanowienia odpowiednich kar, które bêd± brały pod uwagê wysok± społeczn±

szkodliwo¶æ tych aktów (art. 4). Obowi±zkiem stron konwencji jest równie¿ podjêcie odpowiednich ¶rodków celem

identyfikowania, wykrywania i zamra¿ania lub zajmowania wszelkich funduszy u¿ywanych lub przeznaczonych do

popełnienia przestêpstwa okre¶lonego w art. 2, a tak¿e przychodów osi±ganych z takich przestêpstw, celem

ewentualnego orzeczenia ich przepadku. Pañstwa-strony powinny równie¿ zadbaæ o to, by ¿adne okoliczno¶ci natury

politycznej, filozoficznej, ideologicznej, rasowej, etnicznej, religijnej b±d¼ innej do nich podobnej nie usprawiedliwiały

powy¿szych przestêpstw (art. 6). Akty okre¶lone w art. 2 nie powinny byæ te¿ uwa¿ane za przestêpstwa finansowe b±d¼

polityczne albo inspirowane motywami politycznymi oraz powinny podlegaæ ekstradycji, zgodnie z istniej±cymi i

przyszłymi traktatami ekstradycyjnymi, jak te¿ na podstawie postanowieñ omawianej konwencji. Pañstwa-strony

zobowi±zane s± do udzielania sobie wzajemnie pomocy w zapobieganiu i ¶ciganiu przestêpstw wymienionych w

konwencji oraz do wymiany niezbêdnych informacji w zwi±zku z dochodzeniami w sprawach karnych lub z

postêpowaniem karnym lub ekstradycyjnym dotycz±cym omawianych przestêpstw, ł±cznie z pomoc± w uzyskiwaniu

dowodów potrzebnych w zwi±zku z takim postêpowaniem. Konwencja skupia siê zatem na zapobieganiu i karaniu

działalno¶ci wspieraj±cej materialnie i finansowo miêdzynarodowy terroryzm, pañstwa powinny jednak pamiêtaæ, ¿e

zgodnie z tre¶ci± rezolucji 54/110 ZO ONZ z 9 grudnia 1999 roku[28] nielegalne i zasługuj±ce na ¶ciganie jest tak¿e

popieranie d±¿eñ terrorystów, ich szkolenie, prowadzenie obozów treningowych i ka¿dy inny sposób wspieraj±cy,

bezpo¶rednio lub po¶rednio, działalno¶æ terrorystyczn±.

Godnym podkre¶lenia jest równie¿ fakt przyjêcia przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w listopadzie 2000 roku Konwencji

przeciwko miêdzynarodowej przestêpczo¶ci zorganizowanej, otwartej do podpisu podczas konferencji miêdzynarodowej

w Palermo, 12 grudnia 2000 roku. Konwencja ta weszła w ¿ycie 29 wrze¶nia 2003 roku. Głównym celem konwencji jest

kompleksowe uregulowanie problematyki prewencji, ¶cigania i karania przestêpczo¶ci zorganizowanej, w tym walka z

procederem prania brudnych pieniêdzy. Podczas prac nad konwencj± okazało siê jednak, ¿e kwestia ustalenia tzw.

listy przestêpstw i nierozerwalnie z ni± zwi±zane zagadnienie terroryzmu jest jednym z najtrudniejszych i najbardziej

kontrowersyjnych problemów nie tyle prawnie, ile politycznie. Lista miała wskazywaæ typowe formy działalno¶ci, w

któr± anga¿uj± siê członkowie zorganizowanych grup przestêpczych, np. handel narkotykami, handel lud¼mi, fałszowanie

pieniêdzy, handel broni±, korupcja itp. W tym ujêciu akty terrorystyczne stanowiłyby jeden z przejawów takiej

działalno¶ci. Wiele pañstw za wszelk± cenê d±¿yło do wł±czenia terroryzmu do zakresu konwencji (zwłaszcza Turcja,

Hiszpania, Egipt i Algieria), wiêkszo¶æ argumentowała jednak, ¿e konwencja nie jest wła¶ciwym instrumentem do

zwalczania terroryzmu. Ostatecznie konwencja nie zawiera listy i milczy o terroryzmie, Komitet opracowuj±cy konwencjê

wyst±pił jednak do Zgromadzenia Ogólnego ONZ z projektem rezolucji, w której wyraził zaniepokojenie widocznymi

zwi±zkami miêdzy działalno¶ci± zorganizowanych grup przestêpczych a aktami terrorystycznymi[29].

Zamachy terrorystyczne z 11 wrze¶nia 2001 roku w sposób tragiczny uzmysłowiły ¶wiatu, jak powa¿nym i

niebezpiecznym zagro¿eniem dla miêdzynarodowego pokoju i bezpieczeñstwa stał siê współczesny terroryzm. Reakcj±

społeczno¶ci miêdzynarodowej na te ataki była m.in. rezolucja Rady Bezpieczeñstwa ONZ nr 1373 (2001) z 28 wrze¶nia

2001 roku wskazuj±ca działania, które powinny byæ podjête przez pañstwa członkowskie ONZ w celu zwalczania

terroryzmu miêdzynarodowego. Rezolucja zaproponowana przez USA w sposób istotny rozszerza rolê ONZ w

globalnej wojnie z terroryzmem. Zobowi±zuje ona pañstwa do zlokalizowania i zablokowania wszelkich ¶rodków

finansowych i ekonomicznych osób popełniaj±cych lub popieraj±cych akty terrorystyczne, a tak¿e do zakazania swoim

obywatelom przekazywania im takich ¶rodków. Dostarczanie lub zbieranie funduszy na takie cele powinno byæ nie tylko

zagro¿one kar±, ale kary te powinny byæ egzekwowane. W celu skutecznego ¶cigania przestêpstw finansowania lub

wspierania aktów terrorystycznych pañstwa powinny udzielaæ sobie najdalej id±cej pomocy w prowadzeniu ¶ledztw i

procesów karnych przeciwko osobom finansuj±cym i wspieraj±cym terroryzm poprzez wymianê informacji i dowodów

Wygenerowany: 21. 07. 2005, 16:42

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: