Chropowatość
Chropowatość powierzchni - cecha powierzchni ciała stałego, oznacza rozpoznawalne optyczne lub wyczuwalne mechanicznie nierówności powierzchni, nie wynikające z jej kształtu, lecz przynajmniej o jeden rząd wielkości drobniejsze. Chropowatość w przeciwieństwie do innej podobnej cechy - falistości powierzchni, jest pojęciem odnoszącym się do nierówności o relatywnie małych odległościach wierzchołków. Wielkość chropowatości powierzchni zależy od rodzaju materiału i przede wszystkim od rodzaju jego obróbki.W budowie maszyn stosuje się dwa parametry określające:
Średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej - Ra
Linia średnia jest teoretyczną linią, przy której suma kwadratów odległości wzniesień i zgłębień jest najmniejsza. Pomiaru dokonuje się na odcinku elementarnym Le określanym przez Polską Normę.
Wysokość chropowatości według dziesięciu punktów profilu – Rz
Średnia arytmetyczna wysokość pięciu najwyższych wzniesień ponad linię średnią pomniejszona o średnią pięciu najniższych wgłębień poniżej linii średniej.
Chropowatość mierzona jest specjalnymi urządzeniami pomiarowymi. W budowie maszyn zaleca się pomiar dający chropowatość Ra. Chropowatość Rz jest dopuszczalną tylko wtedy gdy niedostępne jest urządzenie do pomiarów chropowatości Ra.
Polska Norma wyróżnia 14 klas chropowatości. Każdej z nich odpowiada zakres chropowatości Ra lub Rz.
Klasy chropowatości
Klasa chropowatości
Ra
Rz
Rodzaj obróbki
1
80
320
zgrubna obróbka skrawaniem
2
40
160
3
20
dokładna obróbka skrawaniem
4
10
5
wykańczające obróbka skrawaniem
6
2.5
7
1.25
6.3
szlifowanie zgrubne
8
0.63
3.2
9
0.32
1.6
szlifowanie wykańczające
0.16
0.8
docieranie
11
0.08
0.4
docieranie pastą diamentową
12
0.04
0.2
gładzenie
13
0.02
0.1
polerowanie
14
0.01
0.05
znak chropowatości
A - współczynnik chropowatości Ra lub inny
B - współczynnik obróbki i inne informacje
C - znak kierunkowości struktury
Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się stosując znak chropowatości wraz z pożądaną wartością Ra. (jeżeli jest to Rz, musi być to wyraźnie zaznaczone). Znak chropowatości umieszcza się w górnym rogu rysunku (odnosi się wtedy do wszystkich powierzchni elementu) lub/i wskazując specyficzną powierzchnię do której się odnosi.
Symbole graficzne i ich znaczenie
· symbol ogólny, który nie określa żadnych wymagań dotyczących chropowatości powierzchni. Stosowany zazwyczaj do wskazania zbiorowego chropowatości.
· wskazanie wymogu dotyczącego chropowatości powierzchni bez podania sposobu jej uzyskania.
· wskazanie, że powierzchnia ma być wykonana jedną z technik ubytkowych, tzn. musi dojść do usunięcia materiału.
· wskazanie, że powierzchnia nie może być wykonana technikami ubytkowymi, tzn. nie może dojść do usunięcia materiału.
· wskazanie, że na całym obwodzie elementu wymagana jest ta sama struktura.
Kierunkowość struktury geometrycznej
Dla powierzchni nieoznaczonych nie stawia się wymagań odnośnie chropowatości.
Symbole chropowatości przyporządkowane poszczególnym powierzchniom rysuje się linią cienką.
Jeżeli wszystkie powierzchnie mają jednakową chropowatość stosuje się jeden zbiorczy symbol chropowatości, wówczas rysowany jest linią grubą.
Zamiast oznaczać wielokrotnie powierzchnie o tej samej chropowatości można stosować symbol zbiorczy, który w tym wypadku dotyczy wszystkich nie oznaczonych powierzchni.Symbol w nawiasie oznacza, że są również powierzchnie o innej chropowatości.
ajerkiewicz