Jan Stefani

(ur. 1746 - 1829) – polski kompozytor, skrzypek i dyrygent Opery Narodowej.

Po ukończeniu nauki został kapelmistrzem w Pradze. Zainteresowany karierą w Rzeczypospolitej przybył na dwór króla Stanisława Augusta. Został tam zatrudniony na koncertmistrza Teatru Narodowego w Warszawie w roku 1771. Nawiązał szybko współpracę z innymi kompozytorami (również zagranicznymi) i aktorami, w tym z naczelnym animatorem Teatru Narodowego – Wojciechem Bogusławskim. Tak jak Maciej Kamieński i inni kompozytorzy zainteresował się muzyką ludową. Organizował dlatego wycieczki poza Warszawę by posłuchać muzyki ludowej. Stefani był kompozytorem pod silnym wpływem Mozarta i opèra comique. Istniała moda na melodie proste i przyjemne. Poza tym klasycyzm wyznaczał klasyczne kanony i sposoby kompozycji. Interesujące jest więc dla badaczy muzyki tego okresu swoiste "uklasycznianie" muzyki ludowej poprzez wdrażanie ją w muzykę klasyczną. Tak Stefani skomponował wiele polonezów, mazurków i krakowiaków. Był także twórcą mszy, oratoriów, a także jedenastu oper. Bez wątpienia najciekawszym i najbardziej znanym dziełem Stefaniego jest opera na podstawie libretta Wojciecha Bogusławskiego – Cud mniemany, czyli Krakowiaki i Górale. Opera zawiera śmiałe nawiązania do muzyki ludowej (polonez, krakowiak, mazur, polka), proste i lekkie arie przypominające francuskie arie tego okresu, a także zupełnie mozartowskie fragmenty muzyczne (np. Vaudeville w drugim akcie). Opera wychodzi poza klasycyzm, a stanowi klasyczny przykład opery wiejskiej, idyllicznej. Dzieło, którego premiera odbyła się w 1794 roku przyjęto z dziką euforią (nieustanne bisy, przeraźliwie hałasujący lud). W libretcie zakodowane są wyraźne pobudki powstańcze i antyzaborcze, dlatego pomimo sukcesu wystawiono ją tylko trzy razy. Karol Kurpiński wspominał tę operę jako wyjątkowo charakterystyczną i nowatorską (sam skomponował własną jej wersję – Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale). Jednak poza zasłoną antyzaborczej euforii dopiero dzisiaj znawcy muzyki klasycyzmu zachwycają się twórczymi rozwiązaniami muzycznymi ("uklasycznienie" muzyki ludowej, wyniesienie poloneza i mazura do formy wyższej). Po odnalezieniu tej opery przez Leona Schillera mówi się o niej jako o pierwszej operze narodowej. Inne opery Stefaniego to mniej śmiałe kompozycyjnie, choć wyraziste Król w kraju rozkoszy, Drzewo zaczaytrowane i Frozyna.

Jan Stefani (ur. 1746 w Pradze, zm. 24 lutego 1829 w Warszawie) – polski kompozytor, skrzypek i dyrygent Opery Narodowej.

Po ukończeniu nauki został kapelmistrzem w Pradze. Zainteresowany karierą w Rzeczypospolitej przybył na dwór króla Stanisława Augusta. Został tam zatrudniony na koncertmistrza Teatru Narodowego w Warszawie w roku 1771. Nawiązał szybko współpracę z innymi kompozytorami (również zagranicznymi) i aktorami, w tym z naczelnym animatorem Teatru Narodowego – Wojciechem Bogusławskim. Tak jak Maciej Kamieński i inni kompozytorzy zainteresował się muzyką ludową. Organizował dlatego wycieczki poza Warszawę by posłuchać muzyki ludowej. Stefani był kompozytorem pod silnym wpływem Mozarta i opèra comique. Istniała moda na melodie proste i przyjemne. Poza tym klasycyzm wyznaczał klasyczne kanony i sposoby kompozycji. Interesujące jest więc dla badaczy muzyki tego okresu swoiste "uklasycznianie" muzyki ludowej poprzez wdrażanie ją w muzykę klasyczną. Tak Stefani skomponował wiele polonezów, mazurków i krakowiaków. Był także twórcą mszy, oratoriów, a także jedenastu oper. Bez wątpienia najciekawszym i najbardziej znanym dziełem Stefaniego jest opera na podstawie libretta Wojciecha Bogusławskiego – Cud mniemany, czyli Krakowiaki i Górale. Opera zawiera śmiałe nawiązania do muzyki ludowej (polonez, krakowiak, mazur, polka), proste i lekkie arie przypominające francuskie arie tego okresu, a także zupełnie mozartowskie fragmenty muzyczne (np. Vaudeville w drugim akcie). Opera wychodzi poza klasycyzm, a stanowi klasyczny przykład opery wiejskiej, idyllicznej. Dzieło, którego premiera odbyła się w 1794 roku przyjęto z dziką euforią (nieustanne bisy, przeraźliwie hałasujący lud). W libretcie zakodowane są wyraźne pobudki powstańcze i antyzaborcze, dlatego pomimo sukcesu wystawiono ją tylko trzy razy. Karol Kurpiński wspominał tę operę jako wyjątkowo charakterystyczną i nowatorską (sam skomponował własną jej wersję – Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale). Jednak poza zasłoną antyzaborczej euforii dopiero dzisiaj znawcy muzyki klasycyzmu zachwycają się twórczymi rozwiązaniami muzycznymi ("uklasycznienie" muzyki ludowej, wyniesienie poloneza i mazura do formy wyższej). Po odnalezieniu tej opery przez Leona Schillera mówi się o niej jako o pierwszej operze narodowej. Inne opery Stefaniego to mniej śmiałe kompozycyjnie, choć wyraziste Król w kraju rozkoszy, Drzewo zaczaytrowane i Frozyna.

Stanisław Sylwester Szarzyński

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Stanisław Sylwester Szarzyński (XVII/ XVIII wiek) – polski kompozytor epoki baroku, ksiądz katolicki. Informacje o jego życiu są ułamkowe, nieznane są nawet daty urodzin i śmierci. Wiadomo, że należał do zakonu cystersów. Prawdopodobnie był dalekim krewnym poety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i urodził się na terenie dawnej Rusi Czerwonej, gdzie leżały dobra Szarzyńskich.

Zachowane utwory Szarzyńskiego noszą daty 1692-1713. Zapewne autor był związany z kapelą prymasowską w Łowiczu, gdzie zachowały się rękopisy jego utworów. Mógł też długo przebywać za granicą, gdyż w polskich rejestrach klasztornych brak o nim informacji.

Pozostawił 10 zachowanych do dziś utworów. Są to głównie kompozycje wokalno-instrumentalne do łacińskich tekstów religijnych, m.in. koncerty na głos solowy, dwoje skrzypiec i organy (Jesu, spes mea, Pariendo non gravaris, Ave Regina, Veni Sancte Spiritus) oraz utwory na chór z towarzyszeniem instrumentów (Litania Cursoria, Completorium, motet Ad hymnos, ad cantus). Szarzyński jest także autorem najstarszej znanej w Polsce pastorałki, napisanej jeszcze do tekstu łacińskiego pt. Motetto de Nativitate. Jedynym zachowanym utworem instrumentalnym Szarzyńskiego jest Sonata na 2 skrzypiec i basso continuo (realizowane tu zwykle przez organy), napisana w formie sonaty da chiesa, ale jeszcze z cechami dawnej canzony. Sonata ta należy do najwybitniejszych utworów instrumentalnych polskiego baroku, zachowała się w rękopiśmiennej kopii z roku 1706.

Kompozytor z przełomu XVII i XVIII w. Data i miejsce jego urodzin ani śmierci nie są znane.

Prawdopodobnie pochodził z rodziny Sępów-Szarzyńskich, osiadłej od XVI w. na Rusi Czerwonej koło Lwowa (Zimna Woda lub Rudno). Nie znane są również żadne szczegóły z jego życia. Należał do zakonu benedyktynów lub był mnichem cysterskim. Być może przebywał za granicą, gdyż nie ma o nim wzmianki w polskich archiwach klasztorów benedyktyńskich i cysterskich.

Za jego życia nie ukazało się w druku żadne jego dzieło. Do naszych czasów zachowało się 10 utworów - większość w bibliotece kolegiaty w Łowiczu, co mogłoby wskazywać na związki kompozytora z miejscowym, głośnym w całym kraju zespołem. Nie ma wśród nich ani jednego utworu a cappella.

Kompozycje:

·         Motetto pleno: Ad hymnos ad cantos na 2 soprany, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, violę altową, violę tenorową, violę basową i organy; rękopis kopii z 1692, do 1939 znajdował się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie

·         Ave Regina coelorum na sopran, 3 skrzypiec, violę basową i organy; rękopis do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Completorium na sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec lub 2 „clarini gallici” i organy; rękopis do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Concerto de Deo: Jesu spes mea na sopran solo, 2 skrzypiec i organy; rękopis kopii z 1698, do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Concerto de Sanctis: Quam felix curia na alt solo, 2 skrzypiec i organy; rękopis kopii z 1713, do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Concerto de Beata Virgine Maria: Pariendo non gravaris na tenor solo, 2 skrzypiec, violę i organy; rękopis kopii z 1704, do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Litania cursoria na sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, violę da gamba i organy; rękopis kopii z 1707, do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Missa septem dolorum Beatae Mariae Virginis na 4 głosy i organy; rękopis do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Motetto de Nativitate Domini: Gloria in excelsis Deo na 2 soprany, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 3 puzony lub 3 viole i organy; rękopis kopii z 1704, do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie

·         Sonata na 2 skrzypiec i organy; rękopis kopii z 1706, do 1939 znajdował się w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Grzegorz Gerwazy Gorczycki

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Grzegorz Gerwazy Gorczycki, właściwie Grzegorz Gorczyca (ur. ok. 1667, zm. 30 kwietnia 1734 w Krakowie) - duchowny katolicki, kompozytor i dyrygent. Uważany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskiego baroku, nazywany polskim Händlem.

Urodził się pomiędzy rokiem 1664 a 1667 w Rozbarku (dziś dzielnica Bytomia) w rodzinie wolnych chłopów. W latach 1678-1683 studiował sztuki wyzwolone w Pradze, a następnie teologię w Wiedniu, gdzie w roku 1689 uzyskał tytuł licencjata. 22 marca 1692 roku w Krakowie otrzymał święcenia kapłańskie. W latach 1692–1694 oddelegowany do Chełmna prowadził wykłady z retoryki i poetyki, a także pełnił funkcje rektora tamtejszej, nowo powstałej Akademii. Prowadził tam także zespół muzyczny. W 1694 roku powrócił do Krakowa, gdzie w 1698 roku został kapelmistrzem kapeli katedralnej na Wawelu. Tę funkcję pełnił aż do śmierci. W 1727 został proboszczem kościoła Miłosierdzia Bożego w Krakowie, a w 1728 mianowano go egzaminatorem seminarium duchownego w Krakowie.

Twórczość [edytuj]

W twórczości Gorczyckiego przeważa muzyka religijna (motety, msze, a także koncerty religijne i kantaty).

Ważniejsze dzieła [edytuj]

·         Illuxit sol

·         Completorium

·         Laetatus sum

·         Litania De Providentia Divina

·         Tota pulchra es Maria

·         Missa paschalis

·         Sepulto Domino

GRZEGORZ GERWAZY GORCZYCKI (GORCZYCA)

języki:  polski 

Kompozytor, kapelmistrz i ksiądz...