Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem ust. 3 oraz art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,
Rozszerzenie def. Pracownika w świetle przepisów bezp.
- jeżeli pracodawca poza umową o pracę zawiera umowę zlecenie z pracownikiem to te dwie umowy stanowią stosunek pracy
Zawężenie def. Pracownika
- rodzina osoby prowadzącej działalność gospodarczą są jej współpracownikami, nie zaś pracownikami
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą,
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli zostały zawarte z jednym zleceniodawcą na czas dłuższy niż 14 dni, a okres przerwy między nimi wynosi mniej niż 60 dni, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4 (brak umowy o dzieło)
5) osoby prowadzące działalność pozarolniczą - twórcy i artyści, osoby wykonujące wolne zawody, osoby prowadzące działalność gospodarczą, wspólnicy spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej i jednoosobowej spółki z. o. o.. duchowni: członkowie zakonów kontemplacyjnych, zw. Religijnych ( do 25 r życia alumni przebywający w seminariach duchownych są wyłączeni z systemu bezp.. społ. Funkcjonariusze służby celnej
4. Osoby określone w ust. 1 pkt 4 nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.
Art. 7. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:
1) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,
2) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2,
3) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa,
4) studentom oraz uczestnikom dziennych studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,
5) alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia.
6) wnioskodawców z państw członkowskich UE odbywających staż adaptacyjny
Art. 10. Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby, o których mowa w art. 7 pkt 3, mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.
Ubezpieczenie chorobowe
Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby
-pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów
-członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych
-osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej
2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.
-osobami wykonującymi pracę nakładczą
- osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli zostały zawarte z jednym zleceniodawcą na czas dłuższy niż 14 dni, a okres przerwy między nimi wynosi mniej niż 60 dni, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4,
- osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,
- osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
- duchownymi,
Ubezpieczenie wypadkowe
Brak dobrowolności objęcia ubezpieczeniem wypadkowym!
art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wyłączeni: Osoby bezrobotne pobierające zasiłek dla bezrobotnych. Chałupnicy. Żołnierze niezawodowi pełniący służbę czynną. Osoby na urlopach wychowawczych ,zasiłkach macierzyńskich. Osoby pobierające stypendium na pdst. przepisów o promocji zatrudnienia. Osoby pobierające świadczenia socjalne. Osoby dobrowolnie objęte bezp. Emerytalnym i rentowym. Powstanie obligatoryjnego podlegania ubezpieczeniu społecznemu - z chwilą powstania tytułu ubezpieczeniowego. Ustanie obligatoryjnego ubezp.. społ. - z chwilą zakończenia tytułu na pdst którego ubezpieczenia te powstały.
Składniki ubezp. Społecznych ( wysokość)- Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych.2. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.
Składki emerytalne- 19,52% podstawy wymiaru składek - obowiązek opłacenia składki ciąży po połowie na płatniku i ubezpieczającym
Definicja płatnika - Podmiot na rzecz którego jest wykonywana określona praca zarobkowa lub jest zobowiązany do płacenia na rzecz ubezpieczonego świadczeń.
Składki rentowe
6% podstawy wymiaru składki
- 4,5 % płatnik + 1,5% ubezpieczony
Składki na ubezpieczenie chorobowe
2,45% podstawy wymiaru składek
- całkowicie obowiązek płatniczy ciąży na ubezpieczonym
Składki na ubezpieczenie wypadkowe
0,4% - 8,12% podst. Wymiaru składek- wielkość ustawowa
0,67% - 3,33% podst. Wymiaru składek – wielkość obowiązująca w roku 2009
- obowiązek ciąży całkowicie na płatniku
Osoby duchowne - 80 % składek pokrywa fundusz kościelny. Misjonarze (100% składek pokrywa fundusz kościelny)
Podstawa wymiaru składek - przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym- dot. Pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, służba celna. - nie uwzględnia się się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną lub zasiłków.
W czasie niezdolności do pracy wynagrodzenie wypłacane jest w wysokości 100% dot:
- kobiet w ciąży
- osób niezdolnych do pracy wskutek wypadku w pracy
- osób przebywających na badaniach do przeszczepu ( dawca)
Za 33 dni zwolnienia chorobowego wypłacane jest wynagrodzenie przez pracodawcę w wys. 80 %
Wyłączenia dotyczące podstawy wymiaru składek- Nagrody jubileuszowe, o ile są wypłacane nie częściej niż co 5 lat. Odprawy wypłacane pracownikowi przechodzącemu na emeryturę lub rentę. Odszkodowania lub rekompensaty wypłacone pracownikowi niezależnie od ich winy ( zwolnienia grupowe). Ekwiwalenty wypłacone przez pracodawcę na czyszczenie ubrań roboczych. Osoby zatrudnione na pdst. Umowy zlecenia - podst. Wymiaru składki jest wysokość wynagrodzenia - w przypadku braku takich postanowien w umowie jest to kwota zadeklarowana przez pracownika jednak nie mnie niż minimalne wynagrodzenie. Osoby pobierające zasiłek - pdst wymiaru składek- wysokość zasiłku Osoby prowadzące działalność pozarolniczą - kwota zadeklarowana, nie mniej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Osoby prowadzące działalność gospodarczą -po raz pierwszy lub po 5 latach wznowiły działalność przez 24 mies opłacają 30 % minimalnego wynagrodzenia.
Preferencyjne zasady nie dotyczą osób które rozpoczęły działalność gospodarczą na rzecz tego samego podmiotu z którym wcześniej była zawarta umowa o pracę. W takim przypadku pdst wymiaru składek jest kwota nie mniejsza niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
Dotychczas -nie istniała instytucja zawieszenia działalności gospodarczej uprawniająca do zwolnienia z opłacania składek ubezpieczeniowych - od 2009 r. istnieje instytucja zawieszenia działalności gospodarczej na gruncie przepisów ubezpieczeniowych.
Wprowadzono max kwotę w ciągu roku od której można odprowadzić składki na bezp.. emerytalne i rentowe
Podstawą wymiaru składki jest 30x przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia tj ok. 96 000 zł po osiągnięciu tej kwoty w ciągu roku, składki nie zostają pobierane do końca roku
Brak ograniczeń w przypadku ubezpieczeń wypadkowych
W przypadku ubezpieczenia dobrowolnego chorobowego miesięczna max podstawa wymiaru składki wynosi 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Przedawnienie roszczeń z tytułu składek- 10 lat
Terminy opłacania składek
Art. 47. 1. Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:
1) do 10 dnia następnego miesiąca -- dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,
2) do 5 dnia następnego miesiąca -- dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych w rozumieniu art. 20 ust. 1, art. 24 ust. 1 i art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104);
3) do 15 dnia następnego miesiąca -- dla pozostałych płatników.
1a. Twórcy i artyści przesyłają deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne oraz opłacają składki za okres wykonywania działalności twórczej lub artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym otrzymali decyzję.
2b. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne za siebie lub osoby z nimi współpracujące, są zwolnione z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej lub imiennym raporcie miesięcznym zadeklarowały do podstawy wymiaru składek kwotę w wysokości najniższej podstawy wymiaru określonej w art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązującej je i osoby z nimi współpracujące, i nie nastąpiła żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego, z zastrzeżeniem ust. 2c.
Umowa o odroczenie terminu płatności
Art. 29. 1. Ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek.
1a. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy.
2. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.
3. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez Zakład rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie - Ordynacja podatkowa.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie - Ordynacja podatkowa dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa.
Odroczenie terminu płatności składek ZUS oznacza przesunięcie daty wymagalności ich zapłaty. Jednym słowem, jest to wyrażenie zgody na ustalenie nowego (z reguły późniejszego) terminu ich płatności.
Przedsiębiorca, który przewiduje przejściowe trudności z wywiązywaniem się z obowiązku terminowego regulowania składek ubezpieczeniowych może wystąpić do ZUS z wnioskiem o odroczenie terminu ich płatności. Wniosek taki składa się w ZUS najpóźniej przed upływem ostatniego dnia terminu płatności składek, pamiętając o jego odpowiednim umotywowaniu.
Złożony wniosek powinien wskazywać: przyczyny, które miały wpływ na brak możliwości opłacenia bieżących składek, możliwości płatnicze i propozycję nowego terminu zapłaty składek. Samo złożenie przez przedsiębiorcę wniosku o odroczenie terminu płatności składek nie jest równoznaczne z udzieleniem ulgi. Nie powoduje też jednoczesnego odstąpienia od negatywnych skutków (tj. poboru odsetek za zwłokę) w przypadku odmowy udzielenia ulgi.
Udzielenie ulgi jest ze strony ZUS decyzją uznaniową. Rozpatrując wniosek o odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek ubezpieczeniowych, ZUS bierze pod uwagę możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Wynika to z art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podstawowym warunkiem, jaki musi być spełniony przez wnioskodawcę, jest opłacenie w całości składek finansowanych ze środków osób ubezpieczonych.
Odroczenie terminu płatności dotyczy bowiem wyłącznie składek finansowanych przez płatnika.
Nie jest możliwe uzyskanie odroczenia terminu płatności składek częściej niż raz na 6 kolejnych miesięcy, a maksymalny okres odroczenia może wynieść 6 miesięcy.
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku przedsiębiorca nie zapłaci odsetek za zwłokę. Jednak ZUS od kwoty odroczonej składki naliczy mu opłatę prolongacyjną.
Wylicza się ją w sposób określony w ustawie - Ordynacja podatkowa. Nie jest to opłata stała pobierana w każdym przypadku w takiej samej wysokości. Jej wysokość uzależniona jest bowiem od: kwoty odroczonej składki, liczby dni, na które odroczono termin jej płatności oraz stawki opłaty prolongacyjnej (wynosi ona 50% stawki odsetek za zwłokę, obowiązujących w dniu zawarcia umowy odraczającej termin płatności składek). Wcześniejsze spłacenie w ZUS odroczonej należności nie wpływa na obniżenie wysokości opłaty prolongacyjnej. ZUS nie nalicza opłaty prolongacyjnej w przypadku, gdy przedsiębiorca uzyskał zgodę na odroczenie terminu płatności z powodu klęski żywiołowej bądź wypadku losowego. W przypadku uzyskania omawianej ulgi podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy jest opłacanie bieżących składek w obowiązującym terminie i w należnej wysokości. Dotyczy to umowy, gdzie termin odroczenia jest dłuższy niż 1 miesiąc. Niewywiązanie się przez przedsiębiorcę z obowiązku uregulowania bieżących składek przez okres dłuższy niż 14 dni, spowoduje rozwiązanie przez ZUS zawartej umowy. W takiej sytuacji należności odroczone stają się bezwzględnie wymagalne, wraz z należnymi z tego tytułu odsetkami za zwłokę. Liczy się je wtedy od dnia następującego po upływie terminu płatności składek do dnia zapłaty należności, włącznie z tym dniem. Ponadto ściągnięcie należności może być też skierowane przez ZUS na drogę egzekucyjną.
Ustawa o emeryturach i rentach z FUSa
Emerytury dla osób urodzonych po 1.1.1949
Art. 27. Ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następuj...
ulcik99