t-^ hbffirkrreWvkład 03.10.2009 l0ffi1ffiilgr Lta*r r rcdniowieczu 5 cech :^* iMryłmn ipnrmu zwrycĘou ego^. FumyłMruIlu3 pE-e*T}' (wieloć porzšdków prawnych)^- il;;r!ilr'łqrnm ^ awile mmrz!-cieli pralva w tworzeniu i interpretacji prawa^- Mmepńnumil[fucj s}semat}.ki prartnej^.]SmmmqĘl pra$.a stanowęgo^ knrpomac.rjn1. ^ nmy ńrtdniowieczł:^ -qn Jq1ńf,, l'rFedek Cesarslrr'a na zachodzie^14lłlt. CŁjilĘcie arneryki przez Kolumba^] 5 l.:. Dzieło \{anina Lutra^t}w,c2rcsš Fralc.ie dzielono na dwie stres prawne w za|emoci ^ od wpĘwu silniejszej grupy:^-Na p.u-łncłc ^ ol rzeki Loary _ Prawo zwyczajowe (barbarzyńcy)-Na pcrhrdnie od rzeki Loary - Prawo pisane (rzymianie)Fcdenti - cz_vli sprzymierzency (Wizygoci, Ostrogoci, Burgundowie)Fcdus - Sojusz plemienia barbarzyńskiego z RzymemKazde plemię miało własne prawo. Persona|noć prawa polegała na tym ,ie kaidy odpowiadał przed swoim prawem' swojego plemienia. Confessio iulis . własne prawo\\. osym czasie występował dualizm między cesarstwęm zachodnim i wschodnim.Germanie nie posiadali alfabetu, prawo było przekazywane w formie ustnej.Byi- to pieni recytowane podczas wieców sšdowych.Po zderzeniu się Germanów z kulturš Rzymskš władcy Germańscy nakazali spisać swoje prawa po łacinie. I,cges sanica Berbarorum - Przed rokiem 5 1 1 legendy z Barbarorum . Decyzja zapadła podczas wiecu sšdowego na wniosek króla. Wybrano 4mędrców którzy recytowa|i przez 4 wiece zapamiętane w formie pieni prawa , a skryhowie lzymscy spisywali je' Póniej następuje cęnzura,dostosowanie prawa zwyczajowego do chrzecijaństwa , zmienionę przepis chronišcy sacrum pogańskie.Egzekucje wykonywane na bagnach, była to siedziba bogów podziemia. Tam zabijano Ęch co zbezczecl|i wišt1mie poganskie - zmieniono tęnzapis na taki ,Że kto zbezczeci wištynie chrzecijanskš musi być zabity.Justynian Wielki (483- 565 )Powołał komisję, złotonšz prawników i uczonych, której zadaniem było unowoczenienie i usystematyzowanieprawa rrymskiego. Na czele zespołu stanšł prawnik l|rybonian. Najpierw komisja wydała Digesta - zbiór opinii wybitnych rzymskichprawników na temat konkretnych prrypadków prawnych. Największš zasługšjusĘnianskiej komisji kodvfikacyinej było spisanie ''KodeksuJustyniana'' (&rpsju!s's!ujli'' 528-534). Największy wkład w napisanie kodeksu JusĘ'niana mieli :IJ|pian - jeden z najwybitniejszych i najbardziej znanych rz}'mskich iurystów i pisarzy epoki cesarstrva. Fragmenty oraz wycišgi jego pismstanowiš l/3 sławnej kodyfikacji prarva rzJmskiego podjętej przez cesarza Justyniana I Wielkiego rv VI rviekrr naszej ery, znani; pód na'*šiustyn ianskich Digestów'Papinian- rzymski prawnik, jurystš symbol prawoci i nięzłomnoci zasad.ModestinusKodeks JusĘniana składa się z |2 ksišg podzie lonych na tytuĘ. Zawierajšone szereg konsty'tucji cęsalzy rzymskich, z których najstalszepochodzšz czasów Hadrianš zwyszczegó|nieniem imienia cesarza, który przyjšł dany dokument, adresata konstytucji orazdaĘ i miejscajejogłoszenia. Poza Kodeksem Justyniana w skład kodyfikacji justyrianskiej wchodzšjeszczę dwadzieła: Digesta Iustiniani i InstitutitxęsIustiniani.II poł. V w. Kodeks Euryciana - pomnik prawa wizygockiego,poczštek VI w. Edykt Teodoryka - prawo ostrogotówkoniec V w. Lex Gundobara _ prawo BurgundówFrankowie_wyróżniajšsię; najlepsze fuódłapoznaniaprawa. Największe znaczenle majšFrankowie Saliccy i Ribuarscy.Trwa ten stan do około 9w. ,powoli zacierajšprawa rzymskie i barbarzyńskie. . Proces ten prowadzi do feudalizmu. Władcy nadawali rycerzom ( ciężka konna jazda) dobra rzymskie (benelicjum) po ty by utrzymać tš ciężkš ^konnš formacje l'1óra była bardzo kosowna.^Lenno-jednastrona(Senior)obiecujeopiekęidajebeneficjum,zadrugastrona(Wasal)zobowišzywałsiędoobronnyiwalkinarzecz^seniora.^Senior nie móg} żšdać od wasala więcej ni pozwalało na to prawo zvyczajowe'^Pery{eria cesarstwa Karolingów , były bardzo oddalone od siębie , informacje do centrum docierały z duĘmopónieniem . Na peryferiach były^n astęp uj šce zagr o Żenia'.^-Północ Wikingowie^-Południe korsarze arabscy^-Wschód Węgrzy^Władze w centrum nie wysyłały często pomocy na peryferia, co zmuszało tamtejszych władców do samodzielnej obrony, to zacieniło więzy^ludzi mieszkajšcych na Ęch terenach- powstajš samodzielnę władze ,uniezależnione od centrum.^Osobista zeleżnoć - chłopi byli ubezwłasnowolnieni ,musieli uprawiać jego ziemie i podlegali karze .^W owym czasie na terenach Francji istniało około 700 porzšdków prawnych ,a na terenach Niemiec l 00 porzšdków prawnych.^Uniwersa|ne porzšdki prawne:^-Prarvo Rzymskie^-Prawo kanonicme^Strukrury kocielne przetrwały upadek cesarstwa zachodnio.rzymskiego - powstajš zakony i klasztory.^Dekret Gracjana - Dekret został opracowany przy użyciu metody scholasrytcznej. Był to zbiór powszechny i systematyczny,który uwzględnił^rvszvstkie ogólnie prryjęte przepisy prawne i usunšł zachodzšce pomiędzy nimi fak1yczne lub pozome niezgodnoci, cry sprzecznoci i zastšpił^n'sz;-stkie dawniejsze zbiory prawa kanonicznego^ oPRACoWA}IIE - SÓJKA ZIELŃSKA EBTTIITATNAWAłmlmnczn I CIZAsr wczEsNoNowozYTI\tE - prlilro frudabe - wolĘa od form prymitywnych, charakterystycmych dla okręsu rozpady sseółnd i powstawania organizmów państwowych, do prawa wysoko'odomepleniennych mzTinĘncgo- niw-ielkie arczenie prarrz rzymskiego we wczesnej fazie rozwoju prawa - zmiarta dopiero w rdniowieczu. podstsrv.ot.e aaczęnie podziału na: prrwo zwyczajowe - powstajšce na drodze prakĘki społecmejusantcjonowanej przez partstwo i prawo stanowione, wiadomie tworzone przez organypra$otrł.órcze- żódłami pra'watakirc.. prejuĘknty (orzeczenia sšdowe zapadłe wczeniej w podobnych sprawach)oraz nauka prawa _jurysprudencja (dzieła g|osatorów, komentatorów, opinie uczonych doktorówpraw rr1'dawane w trudniejszych sprawach przezfakultety prawnicze)- pierrł,srym żódłem prawa: prawo zwyczajowe; podstawšporzšdku prawnego nie mogło być prawort...l.dawane jedynie sankcję przymusu Ńmlm przez władcę _ istniejšcym nonnom władza nadawała pralt.nego (głównie w drodze praktyki organów panstwowych) - gł. rola sšdów; normy przezsšdystanowione - ujmowane w formie pisemnej wpierw jako reguły jednostkowe- ak6. prawne monarchy - najczęciej zmiana lub uzupełnienie prawa zwyczajowego- u.iek XIII - nowa ideologia prawodawstwa dlżre znaczenie prawotwórczej działalnoci władców (wokresie rozdrobnienia feudalnego) _ teoretyczne uzasadnienie mocy stanowienia praw: legici iklnonici- pojęcie prawajako tworu prawodawcy (wraz z odkryciem Arystotelesa); 3 etapy: pqirłatne spisyprautamvyczajowego (zwody' zwyczaje, zwierciadła" kodeksy)' spisy istniejšcych praw (mocobowiš.zujšca w drodze prakĘki bšd sankcji monarchy), faza intensywnego prawodawstwakrólewskiego, ustanawianie nowych norm prawnych- przedsięwzięcia legislacyjne (absoluĘzm) dotyczyły przede wszystkim procesu sšdowego orazprawa kamego- 1. perĘkularyzm praw8: p. zwyczajowe nie miało charakteru powszechnego; partykularyzmpersonalny (zasada persona|noci)' jak i ter}toria1ny (zesada terytoria|noci); partykularyzmpersonalny - w stanowoć- tendencje do unifikacji lokalnych praw - w dobie powstawania scentralizowanej monarchii; prawa ocharakterze powszechnym, ,,uniwersalnym'' - prawo r4'rnskie i kanonicmę - czynnikamiintegrujšcymi- prawo rzymskie - w charakterze prawa powszechnego (ius commune) - stosowane w przypadkachluk- ewolucja: gIomadzenię materiafu w celu poznania prawa _ spisywanie prawa w celu osišgnięciapewnoci prawa _ zastępowanie p. zwyczajowego stanowionym _ tendencja do racjonalnejsystemaĘzacji prawa- 2. stanowoó prawa _ kazdy ze stanów (wielkich grup społ' okrelonych przezprawo 1wyrómiajšcych się odrębnym stanowiskiem prawnym) rzšdził stę własnymi prawami (osobne d1astanu szlacheckiego - prawo ziemskie, lenne; stanu duchownego - prawo kanoniczne;mieszczaństwa - prawo miejskie); starrowoć w prakĘce ugruntowana istnieniem stanowej strukturysšdownictwa- prawa stanów uprzywilejowanych - o charakterze przywilejów lub w drodzę umów- w ramach prawa stanowego - odrębne prawa dla grup porednich (np. organizacji rzemielniczychczy kupieckich) - korporacyjny charakter prawa- 3. nauka i nauczanie prrwe - szczególne miejsce; uzupełnianie braku rozwišzńw ródł'achwiedzšzprac prawniczych; rozwój uniwersletów @ologiš Padwš Pawiš Perugia; MonĘellier,Avignon, orlean, Paryż; oxford, Cambridge; Salamankš Walencjš Valladolid)- podstawš studiów prawniczych - prawo rrymskie i karronicme- odrodzenie prawa rzymskiego - ntięarle z działalnocišXll-wiecznej szkoły bolońskiejGLosAToRow (analiza odnalezionych tekstów częci kodyfikacji justynińskiej)- badarria zawzorem interpretatorów prawa longobardzkiego w Pawii; oparte na odnalezionychDigestach- wyjanienia i uwagi (glosy) zapisyrvanę w tękcie kodyfikacji na marginesie (glosa marginalis) |ubmiędzy wierszami (glos a internalis)- załoĘcielem szkoĘ: Imerius (przełom XI i XII w.)' najsŁynniej szym: Accursius - zebranie dziełrvłasnych i poprzedników (Azona, Bulgarusa, Placentinusa, Martinusa)w zbiorze Glossa ordinaria. nauka prawa w oparciu o metodę scholastycznš kult autorytetów; drobiazgowaegzegezazastanychtekstów' spory o poszczególne słowš przeniknięte kazuistykš objanianie drogšoperacji logicmojęzykowych,niekiedy interpretacji praktycmej odzwierciedlajšcej potrzeby czasu- dokonywali prób sformułowania ogólniejszych twierdzeń i zasad prawnych- teza o cesarzach niemieckich jako kontynuatorach cesarstwa rzymskiego; teza o p...
Wilotta