filozofia_pr.pdf

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJĄCY

Miejsce

na naklejkę

z kodem

KOD PESEL

EGZAMIN MATURALNY

Z FILOZOFII

POZIOM ROZSZERZONY

MAJ 2010

Instrukcja dla zdającego

Czas pracy:

180 minut

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron

(zadania

Ewentualny

brak

zgłoś

przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy

każdym zadaniu.

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.

6. Podczas egzaminu możesz korzystać z linijki.

7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej

naklejkę z kodem.

8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej

dla egzaminatora.

Liczba punktów

do uzyskania: 50

Część I – 20 pkt

Część II – 30 pkt

MFI-R1_1P-102

1 – 16).

Egzamin maturalny z filozofii

Poziom rozszerzony

CZĘŚĆ I (20 punktów)

Zadanie 1. (2 pkt)

Do każdej z poniższych tez dopasuj nazwy stanowisk, wybierając spośród:

racjonalizm, deizm, idealizm, deontologizm, konsekwencjonalizm, hedonizm, relatywizm,

pragmatyzm

a) Jedynym kryterium moralnej wartości czynu jest jego skutek.

.................................................................................................................................................

b) Zjawiska są tylko kopiami wiecznych idei.

.................................................................................................................................................

c) Istnieje Bóg, pierwszy poruszyciel, obojętny na dalsze losy świata.

.................................................................................................................................................

d) Prawdziwe jest to, co sprawdza się w praktyce.

.................................................................................................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)

Wybierz trafne zakończenie zdania i wpisz je we właściwe miejsce.

a) Zgodnie z klasyczną definicją sztuka .....................................................................................

.................................................................................................................................................

1) prowokuje.

2) naśladuje rzeczywistość.

3) jest odzwierciedleniem określonej teorii.

b) Zgodnie z tezą obiektywizmu estetycznego to, co piękne .....................................................

.................................................................................................................................................

1) nie dlatego jest piękne, że się podoba, ale dlatego się podoba, że jest piękne.

2) polega na intuicyjnym, niewyrażalnym, ale obiektywnym czynniku zawartym w dziele.

3) pochodzi od Boga.

Zadanie 3. (2 pkt)

Podaj znaczenie następujących terminów:

a) transcendencja – .....................................................................................................................

.................................................................................................................................................

b) harmonia – ..............................................................................................................................

.................................................................................................................................................

c) infinityzm – ............................................................................................................................

.................................................................................................................................................

d) egalitaryzm – ..........................................................................................................................

.................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z filozofii

Poziom rozszerzony

Zadanie 4. (2 pkt)

Przedstaw ontologiczny argument za istnieniem Boga.

.....................................................................................................................................................

Zadanie 5. (2 pkt)

Jak do poniższych tez odniósłby się monista, a jak dualista? Wpisz w odpowiednich

miejscach tabeli „tak”, jeśli dane stanowisko aprobuje tezę.

Teza

Monista

Dualista

Jeśli Bóg istnieje, to jest immanentny wobec całej

rzeczywistości.

Wszystko, co istnieje, podlega jednakowym

prawom przyrody.

Zadanie 6. (2 pkt)

Podaj nazwy poniższych stanowisk filozoficznych.

a) Umysł jest najlepszym instrumentem prawdziwego poznania rzeczywistości.

..................................................................................................................................................

b) Piękno jest cechą rzeczy niezależną od obserwatora.

..................................................................................................................................................

Zadanie 7. (2 pkt)

Nazwij dziedzinę filozofii, do której odnoszą się poniższe cytaty.

Cytat

Dziedzina

filozofii

A. „Piąta droga wychodzi od rządów nad rzeczami. Widzimy bowiem, że

niektóre byty pozbawione poznania, mianowicie ciała naturalne,

działają ze względu na cel. Widać to z tego, że zawsze lub bardzo często

działają w taki sam sposób, by osiągnąć to, co najlepsze. Stąd jest jasne,

że osiągają cel nie z przypadku, ale z zamierzenia [...]. Istnieje zatem

coś poznającego umysłowo, co prowadzi wszystkie rzeczy naturalne do

celu, i to nazywamy Bogiem.”

B. „Nienależy chrześcijaństwa ozdabiać i przystrajać: wydało ono

śmiertelną wojnę temu wyższemu typowi człowieka, wyklęło wszystkie

podstawowe tego typu instynkty, wydestylowało z tych instynktów zło,

samego złego, człowieka silnego jako typowo pogardy godnego, jako

„wyrzutka”.

C. „Pięknem jest to, co będąc dobrem jest przyjemne.”

Egzamin maturalny z filozofii

Poziom rozszerzony

Zadanie 8. (2 pkt)

Z którą z podanych tez (a–d) autor poniższego tekstu by się zgodził, a z którą nie?

Odpowiedz, wpisując we wskazane miejsca „tak” lub „nie”.

Jest z pewnością bardzo trudno określić naturę człowieka. [...] Wszelkie wysiłki, by objąć

pełnię jego istoty określeniem zadowalającym i adekwatnym, okazują się daremne.

Do każdego rysu, który znajdujemy w jego istocie, można dobrać konkretne fakty, które zdają

się dowodzić czegoś wręcz przeciwnego. [...] Z pewnością egoizm dominuje w większości

ludzkich czynów indywidualnych, społecznych czy narodowych. Jest jednak czymś

specyficznie ludzkim działać wyłącznie dla cudzego dobra czy szczęścia i w wypadkach

wyjątkowych oddać swe życie dla uratowania cudzego życia, czasem nawet kogoś zupełnie

obcego. [...] Lecz człowiek nie znajduje tych wartości po prostu w przyrodzie, w świecie

materialnym. Musi wytworzyć realne warunki ich zaistnienia i ukazywania się w świecie.

Źródło: Roman Ingarden, Książeczka o człowieku , Kraków 1987, s. 21-22.

a) Natura ludzka nie daje się zdefiniować. ..................................................................................

b) Jedynym gwarantem wartości jest Bóg. ..................................................................................

c) Przyroda czyni człowieka bezinteresownym. ..........................................................................

d) Specyfiką ludzkiej natury jest to, że człowiek tworzy kulturę. ...............................................

Zadanie 9. (4 pkt)

„Jedynie pierwiastek boski w człowieku może być źródłem prawdziwie etycznej

wspólnoty ludzkiej.” Podaj przykład filozofa, który zgodziłby się z tym twierdzeniem

oraz takiego, który by się z nim nie zgodził. Odpowiedź uzasadnij, przedstawiając

argumentację, jaką mógłby się posłużyć dany filozof.

Tak ...............................................................................................................................................

Argumentacja: ..............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nie ................................................................................................................................................

Argumentacja: ..............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z filozofii

Poziom rozszerzony

CZĘŚĆ II (30 punktów)

Na podstawie fragmentu tekstu Bertranda Russella Problemy filozofii wykonaj podane

niżej polecenia.

(a) Kartezjusz [...] wynalazł metodę, którą nadal można z pożytkiem stosować – metodę

systematycznego wątpienia. Postanowił, że nie uwierzy w nic, czego prawdziwości nie

pojmie całkowicie jasno i wyraźnie. [...]. Stosując tę metodę, doszedł stopniowo

do przekonania, że całkowitą pewność może posiąść jedynie co do własnego istnienia.

Wyobraził sobie podstępnego demona, który jego zmysłom wiecznie przedstawiał rzeczy

nierealne; istnienie takiego demona było wielce nieprawdopodobne, a jednak możliwe,

a zatem można też było wątpić w istnienie rzeczy postrzeganych przez zmysły.

(b) Jego własne istnienie nie mogło jednak budzić wątpliwości; gdyby on bowiem nie

istniał, to żaden demon nie mógłby go zwodzić. Jeśli wątpi, to musi istnieć; jeśli

czegokolwiek doświadcza, to musi istnieć. A zatem jego własne istnienie było dlań absolutnie

pewne. „Myślę, więc jestem”, powiedział [...], a zdobywszy tę pewność, począł na nowo

tworzyć świat wiedzy, który wcześniej swym wątpieniem zburzył. Poprzez odkrycie metody

wątpienia i pokazanie, że najpewniejsze są rzeczy subiektywne, Kartezjusz w ogromnym

stopniu przyczynił się do rozwoju filozofii [...].

mówi nieco więcej niż to, co jest ściśle pewne. Mogłoby się wydawać, że mamy całkowitą

pewność, iż dziś jesteśmy tą samą osobą, którą byliśmy wczoraj – i to, bez wątpienia, jest

w pewnym sensie prawdą. Ale do rzeczywistego „ja” dotrzeć jest równie trudno, jak

do rzeczywistego stołu i nie wydaje się, aby przysługiwała mu ta absolutna, przemożna

pewność, jaka przynależy poszczególnym doznaniom. Gdy patrzę na swój stół i widzę

brązowy kolor, to tym, co jest z miejsca pewne, nie jest „ja widzę brązowy kolor”, ale raczej

„brązowy kolor jest widziany”. To oczywiście wymaga czegoś (lub kogoś), co (lub kto) ten

kolor widzi; ale samo przez się nie wymaga tej mniej czy bardziej trwałej osoby, którą

określamy mianem „ja”. Jest możliwe – jeśli o bezpośrednią pewność chodzi – że owo coś

widzącego brązowy kolor jest czymś zupełnie chwilowym i bynajmniej nie tym samym, co to

coś, co ma jakieś inne doznanie w chwili następnej.

(d) A zatem, to naszym poszczególnym myślom i uczuciom przysługuje pierwotna

pewność. Odnosi się to w równym stopniu do marzeń sennych i halucynacji, jak

do normalnych postrzeżeń: kiedy śnimy lub widzimy ducha, to z pewnością doznajemy tych

wrażeń, których, jak sądzimy, doznajemy, a jednak z różnych powodów twierdzi się, że żaden

przedmiot fizyczny wrażeniom tym nie odpowiada. [...] Rozważyć musimy problem

następujący: Czy – przyjąwszy, że nasze dane zmysłowe są pewne – mamy jakieś racje, aby

uważać je za oznaki istnienia czegoś innego, co nazwać by można przedmiotem fizycznym?

Czy – wyliczywszy wszystkie dane zmysłowe, które zwykle wiążemy ze stołem –

powiedzieliśmy wszystko, co jest na temat stołu do powiedzenia, czy też nadal istnieje coś

jeszcze – coś nie będącego daną zmysłową, coś, co trwa, gdy wychodzimy z pokoju? Zdrowy

rozsądek bez wahania odpowiada, że tak. To, co można kupić i sprzedać, przesunąć i nakryć

obrusem i tak dalej, nie może być jedynie zbiorem danych zmysłowych. Jeśli obrus

całkowicie zakryje stół, to nie będzie on już dostarczał żadnych danych zmysłowych; a zatem,

gdyby był jedynie danymi zmysłowymi, to musiałby przestać istnieć, zaś obrus wisiałby

w powietrzu, spoczywając jakimś cudem w miejscu, w którym poprzednio znajdował się stół.

To oczywiście brzmi absurdalnie; a jednak ten, kto chce zostać filozofem, musi oduczyć się

lęku przed absurdem.

Źródło: B. Russell, Problemy filozofii , Warszawa 2003, s. 23-25.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: