Wykład 10
Zaburzenia dysocjacyjne – osobowość mnoga
n Badania: Reinders i in. (2006)
q 11 osób badanych ze zdiagnozowanym dysocjacyjnym zaburzeniem osobowości
q wyróżniono dwa rodzaje tożsamości:
n tożsamość neutralną TN (blokuje dostęp do wspomnień związanych z wydarzeniem traumatycznym – co umożliwia codzienne funkcjonowanie)
n tożsamość związaną z wydarzeniem traumatycznym TWT (ma dostęp do wspomnień traumatycznych)
Zmiany regionalnego mózgowego przepływu krwi (rCBF; ocena za pomocą PET) w trakcie przetwarzania traumatycznych wspomnień:
CZERWONY – dla tożsamości neutralnej
ZIELONY – dla tożsamości związanej z wydarzeniem traumatycznym
=> Najprawdopodobniej różne stany tożsamości działają w oparciu o funkcjonalnie odrębne sieci neuronalne
?
Objawy u 31-letniej kobiety (czwórka dzieci, mąż o 15 lat starszy, oboje nauczyciele) wystąpiły pół godziny po kłótni z sąsiadami, w której jeden z uczestników rzucił się na jej męża z nożem. „Pacjentka była wystraszona, miała oznaki zawężenia uwagi z zawrotami głowy, straciła orientację, wysławiała się w sposób niezrozumiały. Oprzytomniała po pół godzinie, ale następnego dnia wciąż była spięta, niespokojna, pociła się, miała przyspieszony oddech. Po kilku dniach objawy zniknęły bez śladu”
Ostra reakcja na stres
32-letni pacjent (egipski kierowca czasowo pracujący w Kuwejcie) został przyprowadzony do kliniki psychiatrycznej w stanie ostrej paniki. W czasie irackiej inwazji na Kuwejt – na jego oczach zgwałcona została jego siostra a on sam – był aresztowany i poddany torturom’ m.in. wpychano mu w odbyt drewniane pręty. Po zakończeniu Wojny w Zatoce Perskiej, został zwolniony z więzienia i odesłany do Egiptu, gdzie poddano go kilku operacjom. Od czasu wojny w zatoce pacjent ma koszmary nocne, a także nachodzą go żywe wspomnienia własnych tortur i gwałtu na siostrze. Przeżył wiele napadów lęku, w czasie których krzyczał i był agresywny. Obecny stan lęku panicznego wystąpił po obejrzeniu w telewizji dokumentalnego filmu o II wojnie światowej
zaburzenie stresowe pourazowe
45-letnią pacjentkę przyjęto na oddział psychiatryczny z powodu ostrego, wymagającego natychmiastowej interwencji załamania nerwowego. Kobieta groziła, że odbierze sobie życie. Cztery dni wcześniej zgłosiła się do lekarza ogólnego, bo od pewnego czasu odczuwała ciągły ucisk w podbrzuszu. Lekarz poinformował ją, że jest w drugim trymestrze ciąży. Ta wiadomość zaszokowała i przeraziła pacjentkę. Uważała, że jest w wieku, w którym nie może pozwolić sobie na urodzenie dziecka. Musiałaby zrezygnować z pracy a jej życie ległoby w gruzach …
Podczas następnych dwóch dni pacjentka się trochę się uspokoiła. Zaczęła planować poród i możliwość uzyskania czasowego urlopu z pracy
zaburzenia adaptacyjne z krótkotrwałą reakcją depresyjną
34-letni pacjent (mieszka sam, wychowywany w domu dziecka, rozwiedziony, pracuje jako wolontariusz w organizacji społecznej pomagającej nastolatkom) został przyjęty do szpitala psychiatrycznego po tym, jak zwrócił się o pomoc do pracowników dworca kolejowego – nie mógł sobie przypomnieć, skąd przyjechał, ani dokąd się udaje. Pamiętał własne nazwisko, ale nie przypomniał sobie gdzie pracuje, co robi i w ogóle nic, co wydarzyło się w ciągu ostatnich 10 lat…
W ciągu następnych kilku dni zaburzenie pamięci zmniejszyło się i badany mógł opowiedzieć swoją historię, m.in. to, że został mocno skrytykowany przez przełożonych za swoją pracę (niewłaściwa inscenizacja sztuki dla podopiecznych, zaproszenie do domu młodego człowieka uzależnionego od narkotyków) oraz, że podobny epizod wystąpił 4 lata temu, gdy był ścigany za długi. Badany nie widział związku między swoimi problemami w pracy i utratą pamięci
amnezja dysocjacyjna
Psychozy reaktywne
Kryteria diagnostyczne:
q ostry początek (w ciągu 2 tygodni) oraz krótki czas trwania (kilka dni, tygodni do 2-3 miesięcy)
q obecność niektórych objawów typowych dla psychoz (np. wytwórczych, dotyczących nastroju)
q towarzyszący ostry stres
np. reaktywny zespół schizofrenopodobny
n podobny do schizofrenii paranoidalnej:
n ale zwykle:
q daje się ustalić rzeczywisty przyczynowy związek między czynnikiem reaktywnym a pojawieniem się psychozy
q omamy rzekome częściej występują niż prawdziwe
q urojenia (prześladowcze, odnoszące) częściej tematycznie związane są z sytuacją urazową
Leczenie psychoz reaktywnych
n farmakologiczne:
q minimalne dawki leków
q po ustąpieniu objawów zwykle nie jest konieczne leczenie podtrzymujące
q czasem bez leków (gdy objawy szybko ustępują)
n psychoterapeutyczne:
q ukierunkowane na wyjaśnienie istoty i znaczenia urazów psychicznych odpowiedzialnych za wybuch psychozy
q ukierunkowane na skuteczne radzenie sobie z trudnymi, obciążającymi psychicznie, sytuacjami
Psychoza indukowana
n Kryteria diagnostyczne:
q co najmniej dwie osoby podzielają to samo urojenie lub system urojeniowy i wzajemnie się w nim wspierają
q pozostają ze sobą w niezwykle bliskim związku
q są dowody, że urojenie zostało zaindukowane u biernego członka pary (grupy) w wyniku kontaktu z członkiem aktywnym
n Leczenie:
q rozdzielenie partnerów
q psychoterapia partnera podporządkowanego, ukierunkowana na uzyskanie równowagi po stracie partnera dominującego
q (czasem korzystni działają neuroleptyki)
Zespoły lękowe (nerwicowe)
n Wiodący objaw:
q LĘK (przykre i nie mające podstaw uczucie zagrożenia)
q któremu często towarzyszą objawy wegetatywne
q lub inne objawy „redukujące” lęk (np. natręctwa)
n Czym różnią się zespoły lękowe od psychoz?
q nie dochodzi do dezorganizacji struktury osobowości
q brak objawów wytwórczych
q zachowane poczucie zmian nastroju, stanu psychicznego, sprawności psychicznej
q zachowany krytycyzm wobec objawów
Typowe objawy w zespołach lękowych
n psychopatologiczne:
q uczucie zagrożenia, nadmierna czujność
q trudności w koncentracji uwagi, bezsenność, osłabienie libido
q uczucie dławienia („kluski”) w gardle, niepokoju („motylków”) w żołądku
n somatyczne:
q drżenie, skurcze mięśni, uczucie rozdygotania
q bóle pleców, głowy, napięcie mięśniowe, odczucie mrowienia, drętwienia kończyn
q przyspieszenie oddechu, hiperwentylacja, trudności w połykaniu
q wzmożona aktywność układu autonomicznego (czerwienienie się lub blednięcie twarzy, kołatanie serca, obfite pocenie się, zimne ręce, biegunka, suchość w ustach, częste oddawanie moczu)
Czynniki sprzyjające rozwojowi nerwicy
n długotrwały, chroniczny stres wywołany rozmaitymi zdarzeniami lub przeżyciami psychicznymi
n brak lub wyczerpanie zasobów organizmu umożliwiających przystosowanie się (radzenie sobie ze stresem)
n niektóre cechy osobowości (np. wysoki poziom neurotyczności, cechy lęku, utrwalone konflikty motywacyjne)
n brak wystarczającego oparcia wśród innych ludzi
Zaburzenia lękowe a płeć
ZABURZENIE
MĘŻCZYŹNI
KOBIETY
Zespół lęku uogólnionego
Zespół lęku napadowego
Fobie specyficzne
Fobia społeczna
Zespół natręctw
3,6
0,8
6,7
11,1
2,0
6,6
15,7
15,5
2,9
n Kluczowy objaw:
q Lęk uogólniony i uporczywy („wolnopłynący”)
q występujący niezależnie od jakichkolwiek szczególnych okoliczności zewnętrznych
q ani nawet nie nasilający się pod ich wpływem
n Kiedy występuje?
q w związku z przewlekłą sytuacją stresową
Zespół lęku napadowego („panic disorder”)
q Nawracające napady ciężkiego lęku (paniki)
q nie ograniczone do jakiejkolwiek szczególnej sytuacji
q a tym samym nieprzewidywalne
q bez żadnej uchwytnej przyczyny
q niekiedy w tłumie ludzi
q w związku z sytuacją stresową
q wskutek obawy przed atakiem paniki
n Jak często?
q zaburzenie umiarkowane (4 napady / miesiąc)
q zaburzenie ciężkie (4 napady / tydzień w okresie miesiąca)
Napady paniki: efekt katastroficznego (błędnego) wyjaśniania reakcji organizmu związanej z lękiem
<obrazek>
Zespół fobii
q Nieuzasadniony, nieproporcjonalny do przyczyny, uporczywy i silny strach przed określonymi przedmiotami lub sytuacjami
q których osoba stara się unikać
n Typy:
q agorafobia bez napadów paniki
q fobie społeczne
q fobie specyficzne (proste)
Agorafobia bez napadów paniki
n Specyfika objawu:
q strach przed przebywaniem w miejscach, z których wydostanie się może być subiektywnie trudne lub krępujące
q ...
psych_spoleczna