Wykład 6
Strategie regulacji emocji oparte na bezpiecznym i mało-bezpiecznym przywiązaniu
Style przywiązania w okresie wczesnodziecięcym (Ainsworth, 1973)
n „Procedura nieznanej sytuacji” – matka lub inny opiekun wychodzi a badacze dokonują systematycznej obserwacji reakcji niemowlęcia na wyjście matki:
n = > zostały wyodrębnione 3 style przywiązania
q bezpieczne (ok. 70% dzieci) – dzieci reagują żalem na wyjście matki i radośnie witają ją po powrocie, szybko się uspokajają i wracają do eksploracji otoczenia oraz zabawy
q unikowe (ok. 20%) – nie protestują, kiedy mama wychodzi, a po je powrocie przejawiają skłonności unikowe, odwracają się, patrzą w inną stronę lub oddalają się
q lękowe (ok. 10%) – protestują przeciwko rozłączeniu z matką, ale mają trudności z ponownym połączeniem się z nią po jej powrocie. Charakterystyczne dla ich zachowania jest połączenie dramatycznych próśb o wzięcie na ręce z równoczesnym wyrywaniem się i domaganiem, aby pozostawić je na podłodze.
Style przywiązania w okresie dorosłości (Hazan i Shaver, 1987)
n bezpieczne: Stosunkowo łatwo zbliżyć mi się do innych ludzi. Czuję się dobrze mogąc na nich polegać i kiedy oni mogą polegać na mnie. Rzadko martwię się, że zostanę porzucony, czy że ktoś zanadto zbliży się do mnie
n unikowe: Czuję się nieswojo w obecności innych ludzi. Trudno jest mi całkowicie zaufać, pozwolić sobie na zależność od nich. Denerwuję się, kiedy ktoś jest blisko, a moi partnerzy w miłości chcą często większej intymności, niż ta, która jest dla mnie wystarczająca
n lękowe: Myślę, że inni ludzie nie chcą być ze mną tak blisko, jak ja chciałbym być z nimi. Często boję się, że mój partner nie kocha mnie naprawdę i chce mnie opuścić. Chciałbym zlać się w jedno z drugą osobą, i to pragnienie często odstrasza innych ludzi ode mnie
System przywiązania a inne behawioralne systemy (Bowlby, 1982/1969)
n Za rozwój bezpiecznego przywiązania „odpowiedzialny” jest, zaprogramowany ewolucyjnie, behawioralny system przywiązania (attachement behavioral system) – umożliwia on utrzymanie bliskiego kontaktu z matką lub innym opiekunem (figurą przywiązania) i pośredniczy w aktywacji innych systemów behawioralnych: eksploracji, afiliacji, opiekowania się innymi
n Zakłócenie poczucia bezpieczeństwa powstrzymuje aktywację innych behawioralnych systemów
n Zatem osoby z mało bezpiecznym przywiązaniem lub sytuacyjnie doświadczające zagrożenia są zaabsorbowane konfrontowaniem się z dystresem i dysponują mniejszymi zasobami potrzebnymi do eksploracji środowiska lub zważania na potrzeby innych
n Gdy jednak mają świadomość / poczucie, że mogą otrzymać wsparcie, gdy tylko go potrzebują, mogą bardziej angażować się w autonomiczne i opiekuńcze formy aktywności
Rozwój bezpiecznego przywiązania (Mikulincer i in., 2004)
W odpowiedzi na szukanie bliskości …
Figura przywiązania jest dostępna
Poczucie bezpiecznego przywiązania
Efektywna ko-regulacja dystresu
KONSOLIDACJA KO-REGULACJI
Wzmacnianie poszukiwania bliskości
Wzmacnianie skuteczności ko-regulacji
Identyfikacja z f.p. internalizacja ko-regulacji aktywacja innych s.b.
KONSOLIDACJA SAMOREGULACJI
<f.p. – figura przywiązania; s.b – systemy behawioralne>
Rozwój wtórnych strategii przywiązania (Mikulincer i in., 2004)
<diagramik>
W jaki sposób figura przywiązania może być niedostępna? (Mikulincer i in., 2004)
Niedostępność figury przywiązania, jest związana z dwoma specyficznymi rodzajami bólu psychicznego
q w przywiązaniu unikowym ból pochodzi z:
n frustracji potrzeb przywiązania
n niepowodzenia w zakresie utrzymania bliskości z figurą przywiązania
q w przywiązaniu lękowym ból pochodzi z:
n nieefektywnej ko-regulacji dystresu
n świadomości pozostawania samemu z podatnością na zranienie w obliczu zagrożenia
Strategie regulacji afektu a różne typy przywiązania (Mikulincer i in., 2004)
n w przywiązaniu bezpiecznym – sprawna samoregulacja afektu negatywnego, uwzględniająca korzystanie z dobrodziejstw afektu pozytywnego
n w przywiązaniu unikowym – mniej sprawna; wiąże się z dystansowaniem od negatywnych stanów afektywnych, ale niestety też od pozytywnych
n w przywiązaniu lękowym – mniej sprawna; wiąże się z podtrzymywaniem i wyolbrzymianiem negatywnego afektu, i jednoczesnym hamowaniem afektu pozytywnego.
Do czego strategie hiperaktywacji „utrwalające” negatywny afekt są potrzebne?
n Mikulincer i in. (2004) uważają, że są potrzebne, gdyż:
q strategie hiperaktywacyjne czasem pozwalają skutecznie uzyskać uwagę oraz chwilowe poczucie bliskości i bezpieczeństwa (gdy partner jest dostępny i responsywny)
q aktywizacja strategii hiperaktywacyjnych, powiązanych z przekonaniami na temat tego, czego ktoś inny oczekuje (bezradności) pozwala, potwierdzić te przekonania i tym samym podtrzymać koncepcję siebie
q wyrażanie bólu oraz utrzymywanie koncepcji siebie jako osoby bezradnej i podatnej na zranienie czasem może pociągać za sobą pewien rodzaj współczucia
ZAKŁÓCENIA INTEGRUJĄCEJ I STERUJĄCEJ FUNKCJI OSOBOWOŚCI
czyli w zakresie:
q gospodarowania zasobami poznawczymi
q rozumienia siebie
q kontroli środowiska i samokontroli
q procesów biologicznych / fizjologicznych
Nieprawidłowe gospodarowanie zasobami poznawczymi
n zaburzenia uwagi
n Zaburzenia świadomości
ZABURZENIA UWAGI
n Uwaga – proces psychiczny decydujący o selekcjonowaniu i blokowaniu bodźców, pozwalający na utrzymanie ukierunkowanej aktywności
n Główne zakłócenia:
q Trudności z utrzymaniem uwagi przy bieżącym zadaniu (nadmierna przerzutność uwagi) – np. w stanie maniaklanym
q Trudności z przenoszeniem uwagi – np. w otępieniu
ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI
n Metafora świadomości: strumień światła lub oświetlonej sceny
n Świadomość:
q w węższym rozumieniu to przytomność: zdolność organizmu do jasnego zdawania sobie sprawy, rozeznania, odczuwania (świadomość rdzenna)
q w szerszym rozumieniu to samoświadomość : poczucie uświadamiania sobie siebie, czasu, przestrzeni (świadomość poszerzona o stan refleksji)
n Rodzaje zaburzeń świadomości:
q ilościowe
q jakościowe
Wstępna ocena stanu świadomości pacjenta dotyczy jego orientacji allopsychicznej i autopsychicznej …
n Dezorientacja allopsychiczna – niezdolność do prawidłowego określenia miejsca, czasu lub sytuacji
n Dezorientacja autopsychiczna – niezdolność do podania danych osobowych
n Przykład: 44-letni mężczyzna, uzależniony od alkoholu, przyjęty do szpitala psychiatrycznego z objawami abstynencyjnymi nie jest w stanie podać godziny (pomimo sprawnie działającego zegara na ścianie); twierdzi, że jest lipiec (przyjęcie w sierpniu), od stojącego obok sanitariusza domaga się przyniesienia „setki”
Ilościowe i jakościowe z. świadomości
n ilościowe (zakłócenia dotyczące natężenia / wyłączania „światła świadomości”)
q senność patologiczna
q półśpiączka (sen głęboki / sopor)
q śpiączka
n jakościowe (zakłócenia dotyczące jakości / zmiany „światła świadomości”)
q przymglenie
q zmącenie
q zwężenie
senność patologiczna
n charakterystyka:
q wyraźna skłonność do snu (osoba musi używać dużego wysiłku woli, aby nie usnąć)
q w przeciwieństwie do senności fizjologicznej pojawia się niezależnie od rytmu dobowego (np. rano po obudzeniu się)
n przyczyny:
q czynniki toksyczne, zakaźne (np. zapalenie mózgu), organiczne (guzy mózgu, urazy czaszkowo-mózgowe)
półśpiączka
q przytomność jest wygaszona
q zachowana jest reaktywność (na krótko) na niektóre silniejsze bodźce łącznie z zachowaniem odruchów obronnych
q podobne jak w przypadku senności patologicznej
śpiączka
q całkowite wyłączenie przytomności (stan nieprzytomności)
q brak wszelkiej reaktywności
q czas trwania: np. kilka minut, godzin, dni, tygodni
n typy (w zależności od etiologii)
q cukrzycowa, hipoglikemiczna, wątrobowa, pourazowa, udarowa, itp.
Skala Glasgow do oceny poziomu przytomności
n otwieranie oczu
1 - brak
2 - na bodźce bólowe
3 - na bodźce słowne (polecenie)
4 - spontanicznie
n kontakt słowny
2 - niezrozumiale dźwięki, pojękiwanie
3 – odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk
4 - mowa chaotyczna, uwaga zachowana
5 - zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby
n reakcja ruchowa
2 - reakcja wyprostna na ból (sztywność z odmóżdżenia)
3 - reakcja zgięciowa na ból (sztywność z odkorowania)
4 - celowe ruchy zmierzające do uniknięcia bodźca bólowego (zginanie - wycofywanie kończyny)
5 - lokalizuje bodziec bólowy
6 - spełnia polecenia słowne dotyczące wykonania ruchu
(śpiączka: 3-8 punktów)
Jakościowe zaburzenia świadomości (zmiany strumienia świadomości):
psych_spoleczna