Najpierw krótka systematyka tej rodziny
Obejmuje 2 podrodziny:
Podrodzina: Paramyxovirinae:
Rodzaj: Morbilivirus
Gatunek: MEV - wirus odry
Rodzaj: Respirovirus
Gatunek: HPIV – 1 i HPIV – 3, czyli ludzkie wirusy parainfluenzy typ 1 i 3
Rodzaj: Rubulavirus
Gatunek: MuV – wirus świnki,
HPIV – 2 i HPIV – 4, czyli ludzkie wirusy parainfluenzy typ 2 i 4
Podrodzina: Pneumovirinae:
Rodzaj: Pneumovirus
Gatunek: wirus RS
Ogólnie wirusy te mają osłonkę, symetrię helikalną, RNA o ujemnej polarności.
Wywołują efekt cytopatyczny w postaci syncytiów.
Wirus odry – ma tylko hemaglutyninę
Wirus RS – nie ma ani neuraminidazy, ani hemaglutyniny
4 serotypy
- typ 1 i 2 – najczęściej zakażają małe dzieci i niemowlęta
- typ 3 – zaraża dzieci poniżej 2 roku życia
- typ 4 – zakażenia o łagodniejszym przebiegu
objawy:
pierwsze zakażenie zawsze przebiega najciężej, kolejne już łagodniej
+ przeziębienie – każdy miał, każdy wie J
+ zapalenie krtani, tchawicy, oskrzeli – KRUP – typ 1 i 2
+ zapalenie oskrzelików i płuc – typ 3
droga zakażenia: kropelkowa
leczenie: objawowe
Zakażenie objawowe – okres wylęgania trwa 2-3 tygodnie, następnie objawia się bolesny obrzęk gruczołów ślinowych
- następnie objawia się bolesny obrzęk gruczołów ślinowych
Powikłania:
Dotyczą:
- zapalenie mózgu – łagodne i bez trwałych następstw
- zapalenie opon m-r
- głuchota – przejściowa
Gruczołów wydzielania wewnętrznego:
- zapalenie jąder i najądrzy – najczęściej jednostronne. Panowie, którzy nie chorowali na świnkę - bez obaw – niepłodność jest rzadkim następstwem ;)
- zapalenie jajników – również rzadko
- zapalenie trzustki – w ogóle bardzo rzadko
- zapalenie wątroby – super rzadko ;)
epidemiologia: chorują dzieciaki w wieku szkolnym, bardzo rzadko (chyba nadużywam tego słowa ;)) niemowlaki, bo są chronione jeszcze przez przeciwciała mamusi
dostępna jest żywa, atenuowana szczepionka
Inkubacja trwa 10 – 20 dni
Zakażenie drogą kropelkową – uwaga!!! Odra jest najbardziej zakaźną chorobą ze wszystkich wirusowych. Chorzy są zakaźni od początku okresu prodromalnego do 4 dnia po wystąpieniu wysypki.
W okresie prodromalnym (trudne słowo J)objawy są nieswoiste – katar, kaszel (zawsze występuje), zapalenie spojówek, umiarkowana gorączka
Patognomoniczna (jeszcze trudniejsze słowo J) jest drobna wysypka – PLAMKI KOPLIKA, która jest zlokalizowana na błonie śluzowej policzków. Przypomina ziarenka soli pod błoną śluzową.
Wysypka odrowa – plamisto - grudkowa – zaczyna się od kąta żuchwy, dalej rozprzestrzenia się na twarz, tułów i kończyny. Utrzymuje się około 5 dni i znika w takiej kolejności, w jakiej się pojawiała.
Występuje ciekawe zjawisko ODRY NIETYPOWEJ, mianowicie jest to reakcja nadwrażliwości na szczepionkę zabitą. Występuje u osób, które przed ekspozycją na „dziki” szczep otrzymały szczepionkę zabitą lub najpierw zapitą, a potem atenuowaną.
Wysypka najpierw pojawia się na kończynach, rozprzestrzenia się dośrodkowo i jest nie plamisto - grudkowa, ale pęcherzykowa, pokrzywkowa.
Mogą też wystąpić: obrzęk kończyn, gorączka, wysięk opłucnowy.
Powikłania po odrze:
- zapalenie płuc – w tkance obecne olbrzymie komórki wielojądrzaste
- uczynnienie gruźlicy
- zapalenie spojówek
- zapalenie ucha środkowego
- zapalenie jelit z biegunką
- pozakaźne zapalenie mózgu – pojawia się w momencie, kiedy znika wysypka i ustępuje gorączka.
- SSPE (podostre stwardniające zapalenie mózgu) – dramat – przewlekła zwyrodnieniowa choroba mózgu, rozwija się powoli, cechuje ją stale pogarszająca się czynność mózgu, w końcu śmierć
Rozpoznanie: objawy kliniczne.
W różnicowaniu trzeba brać pod uwagę również te choroby, w których pojawia się wysypka plamisto – grudkowa – różyczkę, AIDS, reakcje polekowe, zakażenia wywołane przez riketsje, mononukleozę zakaźną...
W celu potwierdzenia rozpoznania izoluje się wirusa lub oznacza miano przeciwciał.
Odra w krajach rozwijających się ma znacznie cięższy przebieg.
Istnieje szczepionka – podawana po 1 rż, ale nie osobom z zaburzeniami odporności.
Dawkę przypominającą otrzymują tylko osoby, które dostały wcześniej albo tylko zabitą szczepionkę, albo zabitą a potem żywą. Takie działanie ma na celu zapobiegnięcie odrze nietypowej.
Docelowym miejscem dla niego jest układ oddechowy.
Okres inkubacji: 5 dni
Przenosi się drogą oddechową.
Wywołuje sezonowe zakażenia – najwięcej zachorowań zimą
Najczęściej choroby układu oddechowego wywołane przez ten wirus zdarzają się u małych dzieci (poniżej 2 rż). Są to:
- zakażenia dolnych dróg oddechowych – martwicze zapalenie oskrzelików, zapalenie płuc, tchawicy i oskrzeli
- zakażenia górnych dróg oddechowych – „przeziębienia”
- powikłania – zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego. Pierwsze z nich częste, drugie rzadkie.
Rozpoznanie – zwykle kliniczne. Dla potwierdzenia izoluje się wirusa (w linii komórkowej – efekt cytopatyczny to tworzenie syncytiów) lub robi testy serologiczne (EIA).
ruda-23