Straszek wi�kszy Na imi� ma Dusty, �ako, i zn�w si� nim opiekuj�, gdy w�a�ciciele s� na wakacjach. Przez 2 lata, gdy oddawano go pod moj� opiek�, jego reakcja by�a zawsze taka sama. Gdy tylko podchodz� bli�ej, krzyczy i rzuca si� po klatce. Nie mog� nawet wyj�� z klatki misek z jedzeniem, gdy� dostaje on napadu paniki. Gdybym mia�a do czynienia z od�owionym, dzikim ptakiem lub te� traktowanym okrutnie przez w�a�ciciela, jego zachowanie by�oby zrozumia�e. Ale Dusty ma 3 lata, zosta� wykarmiony przez cz�owieka (od piskl�cia) i od 2,5 roku mieszka u jednej i tej samej rodziny. Jego opiekunowie s� do�wiadczonymi hodowcami, kt�rych inne ptaki s� towarzyskie i spokojne. Dusty reaguje tak nie tylko na mnie - obc� dla niego osob� - jego w�a�ciciele spotykaj� si� z tym samym zachowaniem z jego strony. Jak to si� sta�o, �e m�oda papuga z "dobrego domu" jest tak nieprzystosowana ? Zawsze wina w�a�ciciela W przesz�o�ci za problemy psychologicze ptaka wini�o si� w�a�ciciela i z mojego do�wiadczenia by�o w tym wiele racji. Pewna siebie papuga wychowywana bez jasno sprecyzowanych zasad i treningu, szybko wydostanie si� spod kontroli. Stanie si� niemo�liw� do trzymania w domu i sko�czy w sklepie ze zwi�rzetami. Podzia� odpowiedzialno�ci Od niedawna zdajemy sobie spraw�, �e nie tylko w�a�ciciel jest temu winny. Wskazuj�c winnego, patrzymy na hodowc� i sklep ze zwi�rzetami, kt�re przed sprzeda�� nie umia�y zaoferowa� temu niesamowicie inteligentnemu i skomplikowanemu stworzeniu podstaw wsp�ycia w �wiecie ludzi. "Wsp�ycia z lud�mi" trzeba si� nauczy� Co rozumiemy przez "wsp�ycie z lud�mi"? Ot� papuga musi by� nie tylko �ywiona, nale�y j� r�wnie� UCZY�. Musi ona wiedzie� jak prze�y� w danym �rodowisku, jak napotyka� i radzi� sobie z wieloma zmianami oraz pozna� swoj� pozycj� w stadzie. Wyd�u�ony okres nauki W naturalnym �rodowisku, u wi�kszo�ci gatunk�w ptak�w, piskl�ta pozostaj� pod opiek� swoich rodzic�w d�ugo po uzyskaniu samodzielno�ci. W tym czasie uzyskuj� one rozliczne informacje o tym jak identyfikowa� jedzenie i otoczenie, nabieraj� zdolno�ci manualnych koniecznych do zr�cznego jedzenia, jak r�wnie� ucz� si� unika� drapie�nik�w i wsp�y� z innymi cz�onkami stada. Obowi�zki rodzic�w jak wida� s� znacznie wi�ksze ni� karmienie m�odych do momentu usamodzielnienia. Instynkt chomika Wi�kszo�� ekspert�w-zoolog�w zgadza si� ze stwierdzeniem, �e im bardziej inteligentne jest zwierz�, tym mniej wrodzonych informacji posiada i tym wi�cej uczy� si� musi od innych. Na przyk�ad chomik zaraz po urodzeniu wie prawie wszystko, co mu potrzebne do �ycia. Obowi�zki matki chomika ograniczaj� si� wi�c do �ywienia i ochrony swoich m�odych do czasu, a� si� usamodzielni�. Z chwil�, gdy m�ode �ywi� si� same, instynkt macierzynski chomika wygasa i matka przestaje nawet rozpoznawa� m�ode jako swoje w�asne. W naturze, przedstawiciele rodziny psowatych i kot�w pozostaj� w rodzinie d�u�ej, gdy� ilo�� informacji, kt�re musz� zdoby� jest bez por�wnania wi�ksza, np. umiej�tno�� polowania. Brak wiedzy o dzikich papugach Ma�o wiadomo o �yciu papug w �rodowisku naturalnym. Wiemy jednak z ca�� pewno�ci�, �e wiele gatunk�w pozostaje w ptasiej rodzinie przez co najmniej 2 lata od opuszczenia gniazda. W tym czasie otrzymuj� one bezcenna nauk� o tym, jak przetrwa�. Gdy ju� to wiedz�, m�ode ptaki wydostaj� si� spod protekcji rodzic�w i do��czaj� do stada jako niezale�ne osobniki. Wkr�tce potem osiagaj� one dojrza�o�� i rozpoczynaj� poszukiwanie partnera. Rozw�j problem�w psychologicznych. Nie jest dzie�em przypadku, �e wi�kszo�� problem�w napotykanych przez konsultant�w pojawia si� w okresie dojrzewania ptaka. W teorii zak�adamy, �e dojrzewaj�ca papuga w warunkch niewoli, gdy nie zosta�a nauczona wsp�ycia z ludzmi, osi�gnowszy okres niezale�no�ci wyczuwa, �e brakuje jej umiej�tno�ci przetrwania. A w naturze papuga nie nauczona jak przetrwa�, ginie. Problemy wynikaj�ce ze strachu Wyczuwaj�c sw�j brak adaptacji do �rodowiska, papuga podejmuje szereg desperackich krok�w celem uzyskania kontroli, co przejawia si� w nieprawid�owym zachowaniu. Wiele zachowa� utrwala si� w schematy - np. wyskubywanie pi�r z ogona, gdy klatka zostanie przestawiona w inne miejsce. Upodobania jedzeniowe wkr�tce ograniczaj� si� do jednego rodzaju diety - np. nasion, kukurydzy czy winogron. Klatka jest traktowana jako wy��czne terytorium i nawet cz�onkowie rodziny (stado) atakowani s� jako intruzi, gdy tylko podejd� zbyt blisko. Umiej�tno�� jedzenia Phoebe Linden, hodowca i psycholog ptak�w, uwa�a, �e wiele schemat�w �ywieniowych wywodzi si� z braku umiej�tno�ci jedzenia. "Jedz� one tylko niekt�re potrawy, bo tylko te nauczy�y si� chwyta� n�k�". W naturze ptaki te nauczy�y by si� od rodzic�w jak je�� r�ne rodzaje po�ywienia: jak otworzy� twarde orzechy, jak znale�� owoc wewn�trz twardej �upiny. W niewoli, wk�adamy im jedzenie do miski oczekuj�c, �e ma�a papuga sama dojdzie do tego, jak to zje�� - a nie oczekujemy tego samego od naszych dzieci. Tak mi go �al Ale najbardziej jednak �al nam ptak�w, kt�re jak Dusty, reaguj� panik� na kontakt z cz�owiekiem. Zachowuj� si� one, jakby oczekiwa�y swojej �mierci za ka�dym razem, gdy podejdziemy bli�ej. Gdy opisa�am zachowanie Dustiego Phoebe Linden czy Sally Blanchard, obie zgodzi�y si�, �e Dusty zosta� przedwcze�nie zmuszony do samodzielnego jedzenia. Innymi s�owy, hodowca przesta� go karmi� �y�eczk�, zanim ptak nauczy� si� samodzielnie je��. Naszym zdaniem wymuszanie samodzielno�ci jest u ptaka �r�d�em wielu l�k�w: l�k�w przed g�odowaniem, przed opuszczeniem, przed zmian�. Wymuszanie samodzielno�ci wywo�uje obsesyjne "�ebranie o jedzenie" widywane u starszych ptak�w, np. u doros�ych ar daj�cych popis potrz�saniem skrzyd�ami i powtarzaj�cymi si� krzykami. Hodowla ptak�w to dobry interes Co to oznacza dla w�a�ciciela ptaka? Cytuj�c Rosemary Low, znan� hodowc� ptak�w "Hodowcy ptak�w byli dawniej ich mi�o�nikami, obecnie jednak jest wielu takich, kt�rzy za nic maj� dobro ptak�w" (Psittascene, publikacja The World Parrot Trust). Czy te� cytuj�c znajomego hodowc� "Naiwna - musisz zrozumie�, �e to jest biznes - tylko biznes" (nie musz� chyba nadmienia�, �e nie wysy�am ju� do niego potencjalnych kupc�w). Linia produkcyjna W dzisiejszych czasach wiele papug pochodzi z hodowli przypomin�jcych linie produkcyjne, gdzie profit jest g��wn� motywacj�. Nie po�wi�ca si� tam czasu na nauk� czy psychologiczne potrzeby ptak�w. Piskl�ta wyjmowane s� ze swoich boks�w jedynie na czas karmienia, nast�pnie wpychane tam z powrotem - to jest jedyna ich szansa na kontakt z r�k� cz�owieka. Je�eli piskl�ta maj� du�o szcz�cia, hodowca utrzymuje je w czysto�ci. Innym nawet to si� nie trafia - w produkcji masowej ko�c�wka urz�dzenia karmi�cego zostaje wsuni�ta przez krat�, przystawiona do dzioba i od�ywka zostaje wpompowana do �o��dka. Moja kr�tka kariera w sklepie ze zwierz�tami W mojej nieoczekiwanie kr�tkiej karierze w ptasim ��obku na zapleczu sklepu ze zwierz�tami, by�am ci�gle krytykowana przez kierownika sklepu za branie ptak�w do r�ki i uczenie ich, podczas gdy mia�am "pracowa�". Mia�am je tylko karmi�, po nich sprz�ta�, reszt� czasu po�wi�caj�c klientom. Ptaki wyhodowane w takich warunkach mog� nadal dobrze si� przyj�� w warunkach domowych, ale, jak m�wi Sally Blanchard, w�a�ciciel stoi wst�pnie na przegranej pozycji. Innymi s�owy - jest to mo�liwe, ale wymaga� b�dzie o wiele wiecej pracy. By�oby o wiele �atwiej uzyskuj�c ptaka od odpowiedniego hodowcy czy dobrego sklepu, gdzie potrzeby zwierz�cia s� r�wnie wa�ne, jak doch�d z nich p�yn�cy. Uczenie jest najwa�niejsze Niezale�nie od tego, sk�d pochodzi ptak - ze sklepu czy innego �r�d�a - nale�y rozpocz�� nauk� - a wbrew powszechnemu mniemaniu - u ptak�w nigdy nie jest na ni� za p�no. Krok za krokiem, nie po�pieszaj�c, by ptaka nie przestraszy� - wprowadza� nale�y r�ne zmiany uspokajaj�c go co chwil�. Przeno� ptaka z pokoju do pokoju, pokazuj�c mu r�ne wn�trza - jak m�wi Sally Blanchard: "bawi� si� w sprzedawc� nieruchomo�ci". We� ptaka na przeja�d�k� somochodem (w bezpiecznym i wygodnym nosidle). We� go z wizyt� do znajomych i rodziny. Je�li masz znajomych, kt�rym mo�esz zaufa�, wez ptaka ze sob� na kameraln� imprez�. Ucz go, �e zmiana jest interesuj�ca i stymuluj�ca, i �e nie ma w niej �adnego niebezpiecze�stwa. Zabawki s� istotne dla wprowadzenia ptaka do r�nych kolor�w, kszta�t�w, konsystencji. Najpierw bawi si� w�a�ciciel, a ptak obserwuje, nast�pnie mo�e on do��czy� do zabawy. Przestawianie zabawek w klatce co najmniej jeden raz w tygodniu zapewni ptakowi sta�� rozrywk�. Zabawki "no�ne" zapewni� mu sprawno�� manualn�. Gdy ptak nauczy si� bawi�, wkr�tce sam zainicjuje r�ne gry. Moja ara ararauna ma ponad 40 lat i po 20 latach nadal zaskakuje mnie swoj� pomys�owo�ci� w wynajdowaniu nowych gier. Przyj�cie z pocz�stunkiem By nauczy� papug� pr�bowania r�nych rodzaj�w jedzenia, wydaj dla niej "przyj�cie z pocz�stunkiem". Phoebe Linden sugeruje, �eby nape�ni� miseczki r�nymi rodzajami potraw: r�ne orzechy w jednej, kolorowy makaron (suchy i gotowany) w innej, gotowane i surowe warzywa pokrojone w r�ne kszta�ty, itd. U�yj wyobra�ni. Papugi ucz� si� przez obserwacj�, poka� ptakowi co ma robi�, jedz�c to, co dla niego przygotowa�e� (polepszy to twoj� diet� przy okazji). Obserwowanie innego ptaka jest r�wnie� po�yteczne, wi�c je�li znasz kogo� ze starsz�, �agodn� i zdrow� papug� (tak�, kt�ra jak i twoja, zosta�a przebadana przez weterynarza specjalist� od ptak�w), kt�ra mo�e wtajemniczy� twoj� papug� w �wiat ptak�w - zapro� ich do siebie. Nie musz� chyba dodawa�, �e sprz�tanie po nich zajmie ci du�o czasu. Po drabine! Naucz papug� sztuki prze�ycia. Phoebe Linden stara si� na�ladowa� matk� ptaka, kiedy si� tylko da. Gdy ptak spadnie na pod�og�, Phoebe nie podniesie go. W naturze matka by tego te� nie robi�a. W zamian Phoebe uczy ptaka potrzebnej sztuki wspinania si� do g�ry po drabinie i w jej domu szereg r�nych drabin...
JWONKARE