- PAMIĘĆ l' - - Okrelenie pamięci. Istniejš przedmioty i zjawiska, z którymi / stykam się po raz pierwszy, lecz istniejš również takie, z który- mi już się kiedy stykałem. Te przedmioty i zjawiska już znam, -a proces ich rozpoznawania jest wynikiem działania pamięci. Pa- mięć jest procesem utrwalania i przechowywania obrazów przed- miotów myli i działania, a następnie ich przypominania i roz- poznawania. Proces rozpoznawania następuje w chwili spostrze- gania. Obok tego przejawu pamięci mamy i inne. Gdy wywołuję w pamięci obrazy' zmysłowe przedmiotów, które kiedy widzia- łem, albo przewołuję myli, które sš mi już znane, wówczas na- stępuje proces przypomnienia. Pamięć więc przejawia się w zapamiętywaniu, przechowywa- niu, rozpoznawaniu i przypominaniu zjawisk, procesów i stanów psychicznych. Aby co rozpoznać lub przypomnieć, musielimy przedtem to włanie zapamiętać i zacho- wa ć w swym 'umyle. Pamięć jest właciwociš organizmu, dokładniej jego sy- stemu nerwowego, polegajšcš na utrwaleniu zdobywanego w to- ku najróżniejszych działań poznania rzeczywistoci i samych tych działań, utrwalaniu rozszerzajšcym zakres zwišzków organizmu ze wiatem otaczajšcym zakres jego działań"*. U podstawy procesów zapamiętywania' jest wytwarzanie się zwišzków czasowych, polegajšcych w istocie na kojarzeniu. Jeli jakiekolwiek przedmioty lufb zjawiska występujš równo- czenie, albo jedno po drugim, to wówczas obecnoć lub wyobra- żenie jednego z tych zjawisk może przywołać w wiadomoci wy- obrażenie drugiego zjawiska. Podobnie kojarzš się pojęcia. Wszystkie te zwišzki czasowe polegajš na odpowiednich połš- czeniach między .poszczególnymi komórkami w korze mózgowej. W korze mózgowej pozostajš lady połšczeń. Stanowiš one fizjo- logicznš podstawę pamięci. W ten sposób nazwisko kojarzy nam się z twarzš, postaciš i zachowaniem człowieka, który je nosi. Pojęcie faszyzmu koja- rzy się z wojnš. Wyobrażenie lub widok szarotki przywołuje wy- obrażenie skał tatrzańskich. Warunkiem utrwalenia się skojarzeń jest ich powtarzanie. Gdy pytajš nas o nasz adres, bez wahania podajemy ulicę i nu- mer domu, gdyż wielokrotnie te dane powtarzalimy i utrwaliły się one na skutek powtarzania. Nieraz tak mocno, że gdy zmieni- my mieszkanie, automatycznie wymyka się nam przy zapytaniu stary adres, który wielokrotnie powtarzalimy. Pierwszym więc ogniwem w procesie pamięci jest z a p a~ miętywanie. Zapamiętywanie może być nie zamierzone i za- mierzone. Z zapamiętywaniem nie zamierzonym mamy do czy- nienia wówczas, gdy nie stawiamy sobie za cel zapamiętywania jakich zjawisk. Jednakże zapamiętujemy je mimowolnie dlatego, że jakie zjawisko nas interesuje luib też dlatego, że przykuwa uwagę jakimi cechami. Wielka iloć zdarzeń, które wspominamy, jest wynikiem zapamiętywania nie zamierzonego. Rezultatem ta- kiego zapamiętywania, jest trwanie w pamięci rozmaitych, nie powišzanych ze sobš zdarzeń albo, jak mówimy, epizodów, powiedzeń, melodii, nastrojów, postaw. Przy zapamiętywaniu zamierzonym stawiamy sobie za cel przechowywanie w pamięci jakich zjawisk lub też myli. Zapamiętywanie zamierzone ma ogromne znaczenie w proce- sie uczenia się. Nauczanie można prowadzić bardzo interesujšco, ale nawet najbardziej interesujšcy przedmiot nuży po pewnym czasie, a ponadto każdy przedmiot nauczania zawiera treci same w sobie nieatrakcyjne, niemniej bardzo ważne. Wtedy włanie ze
Azurator