Ocena nastroju kobiet.pdf

PRACA ORYGINALNA

ISSN 1643–0956

Małgorzata Dąbkowska

Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Katedra i Klinika Psychiatrii w Bydgoszczy

Ocena nastroju kobiet

— ofiar przemocy domowej

Mood assessment in women — victims of domestic violence

STRESZCZENIE

Celem badania była ocena wpływu traumatycznych

przeżyć na zdrowie psychiczne kobiet, które dozna-

wały niekiedy przez wiele lat przemocy w domu, oraz

udzielenie pomocy psychiatrycznej grupie cierpiącej

na stwierdzone zaburzenia. Podczas konsultacji sto-

sowano skale psychometryczne: Skalę Samooceny

Depresji Becka (BDI) i Skalę Depresji Hamiltona

(HDRS). Grupę badaną stanowiło 22 kobiet w wieku

15–49 lat, średnia wieku wynosiła poniżej 30 lat.

Wszystkie kobiety doznawały długotrwałej przemo-

cy ze strony mężów lub konkubentów (w dwóch

przypadkach ze strony ojców). Sprawcy stosowali

przemoc psychiczną (słowne poniżanie, grożenie,

wyśmiewanie, ograniczanie finansowe, wyłudzanie)

lub przemoc fizyczną (bicie, duszenie, wiązanie,

wymuszanie współżycia, zamykanie w domu). Prze-

moc trwała w wypadku różnych kobiet od pół roku

do 20 lat. Nasilenie depresji wśród badanych kobiet

w HDRS wynosiło średnio 18,5 pkt, a w BDI 22,6 pkt.

Depresję stwierdzano u 86,3% (HDRS) lub 77% (BDI)

kobiet z badanej grupy. U 59% kobiet nasilenie de-

presji było lekkie, u 23% — średnie (BDI). U 18% ko-

biet według HDRS nasilenie depresji było lekkie,

u 23% — średnie, a u 37% — ciężkie, zaś u 9% kobiet

— bardzo ciężkie. U kobiet poniżej 30 rż. średnia punk-

tacja w HDRS wynosiła 13,5 pkt, a u kobiet powyżej

30 rż. 23,5 pkt (wg BDI odpowiednio 12,6 pkt

i 27,8 pkt). Traumatyczne przeżycia, których dozna-

wały kobiety w wyniku przemocy, były źródłem de-

presji. Głębsze obniżenie nastroju stwierdzono

u kobiet powyżej 30 rż.

Słowa kluczowe: przemoc domowa, kobiety, depresja

ABSTRACT

The study examine whether certain psychiatric dis-

orders as depression are associated with adverse life

events, especially home bullying . The aim of the study

was an assessment of traumatic events’ (home bul-

lying) influence on victims’ mental condition. Sub-

jects: The examined group consisted of 22 women

at the age between 15 and 49 years, the average

age 30 years. All examined women were residents

of home bullying victims hostel or single mothers

hostel. Method: Investigation, psychiatric examina-

tion, mood’s estimation by Beck Depression Inven-

tory and 17-items Hamilton Depression Rating Scale

(HDRS). Results: All women were subject of long-last-

ing home bullying from either a husband or a part-

ner (also from a father in two cases). Perpetrators

used psychical violence (humiliating, menacing, de-

riding, setting financial limits, cheating victims out

of money) or physical violence (beating and spank-

ing, strangling, tieing together, sexual intercourse

forcing, locking in a house). The stability of violence

was between half of the year and over twenty years.

The average level of intensity of depression accord-

ing to HDRS was 18.5 points, whereas according to

Beck Depression Inventory was 22.6 points. Depres-

sion was found at 86.3% (HDRS) or 77% (Beck De-

pression Inventory) of the group. In 59% of women

the light intensity depressions were found, in 23%

— medium intensity depressions (Beck Depression

Inventory). In 18% of women the light intensity de-

pressions were found (mood’s estimation by HDRS ),

in 23% — medium intensity depressions, in 37%

— hard intensity depressions, in 9% of women

Adres do korespondencji: dr med. Małgorzata Dąbkowska

Collegium Medicum UMK

Katedra i Klinika Psychiatrii w Bydgoszczy

ul. Kurpińskiego 19, 85–096 Bydgoszcz

tel.: (052) 585 42 61

e-mail: gosiadabkowska@yahoo.com

Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2005; 2 (5): 74–77

www.psychiatria.med.pl

Małgorzata Dąbkowska, Ocena nastroju kobiet

— very hard intensity depression. In women aged

under 30 years the average depression intensity (ac-

cording to Hamilton Depression Rating Scale) was

13.5 points and in women above 30 years was

23.5 points (according to Beck Depression Inventory

12.6 points and 27,8 points). Conclusions: Traumat-

ic events caused by home bullying can be a source

of depression in victims. Deeper depression intensi-

ty was observed in women over age of 30 years.

sie nawiązywania znajomości dziewczęta doświad-

czają przemocy fizycznej lub seksualnej [3]. Kobiety,

które doznały przemocy w dzieciństwie, łatwiej re-

agują depresją na życiowe stresy w okresie dorosło-

ści, co sprzyja uzależnieniu [4]. Przeważającej liczbie

(60–75%) przypadków przemocy w stosunku do

partnerki towarzyszy przemoc wobec dzieci [5]. Ro-

dzaj doznanej krzywdy wpływa na późniejsze zacho-

wania ofiar. Fizyczna przemoc sprzyja agresji, a wy-

korzystanie seksualne zachowaniom lękowym [6].

Szczególnie negatywnym rodzajem traumy jest by-

cie świadkiem przemocy w domu. Najczęściej doty-

czy to przemocy skierowanej wobec matki dziecka

ze strony konkubenta [7]. Znaczące negatywne zda-

rzenia wywołujące stres sprzyjają zaburzeniom emo-

cjonalnym, nieprawidłowej reaktywności afektywnej

i kształtują nieprawidłowe style radzenia sobie, co

może prowadzić do uwikłania się w mechanizm uza-

leżnienia [8].

Celem pracy była ocena wpływu traumatycz-

nych przeżyć doznanych w wyniku przemocy domo-

wej na nastrój kobiet — ofiar tej przemocy, wyróż-

nienie czynników niekorzystnych dla zdrowia psy-

chicznego ofiar oraz udzielenie pomocy psychiatrycz-

nej grupie ze stwierdzonymi zaburzeniami.

Key words: domestic violence, women, depression

Wstęp

Przemoc domowa dotyczy seksualnego, psy-

chologicznego i fizycznego zniewalającego działa-

nia przeciwko kobietom lub dziewczętom ze strony

partnerów. Kobiety, przeciwko którym stosowano

przemoc, o wiele częściej korzystają z opieki medycz-

nej, wymagają częściej pomocy w trybie pilnym, cier-

pią z powodu nadużywania alkoholu i leków, o wie-

le częściej mają depresję i podejmują próby samo-

bójcze oraz częściej wymagają leczenia psychiatrycz-

nego. Prawie 1/3 kobiet w pewnym okresie życia staje

się ofiarą przemocy domowej. Coraz częstszym zja-

wiskiem jest zgłaszanie organom ścigania aktów tej

przemocy. W województwie kujawsko-pomorskim

w 2003 roku spośród 6511 ofiar przemocy domowej

objętych interwencją procedury „Niebieskiej Karty”

przeważająca liczba (65%) to kobiety. Na drugim

miejscu są dzieci do 13 roku życia (18%) oraz mło-

dzież w wieku 13–18 lat (12%). Jedynie 4,8% męż-

czyzn doświadczało przejawów agresji ze strony oto-

czenia. Przemoc w rodzinie to zamierzone i wyko-

rzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi

rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powo-

dujące cierpienie i szkody. Charakteryzując przemoc

w rodzinie, należy podkreślić jej ważną cechę — in-

tencjonalność, czyli zamierzone działanie człowieka,

które ma na celu kontrolowanie i podporządkowa-

nie ofiary. Siły ofiary i sprawcy są nierównomiernie

rozłożone. W wyniku przemocy zostają naruszone

prawa i dobra osobiste ofiary. Powoduje ona cier-

pienie i ból, tym większy, im bliższy jest sprawca prze-

mocy. W życiu kobiety są momenty szczególnie zwią-

zane z ryzykiem ujawnienia się przemocy. Ryzyko

wzrasta w okresach ustalania relacji między partne-

rami, podczas ciąży, w okresie rozrodczym, towa-

rzyszy też problemowi nadużywania substancji psy-

choaktywnych [1]. Przemoc ze strony mężczyzn wiąże

się z ich zawodowymi kłopotami i sytuacją utraty

[2]. Przemoc ze strony bliskiej osoby w wypadku 25%

kobiet zaczyna się już w okresie dojrzewania. W okre-

Materiał i metody

Grupę badaną stanowiły 22 kobiety będące

ofiarami przemocy w rodzinie. Najmłodsza ofiara

miała 15 lat, a najstarsza 49 lat. Średnia wieku wy-

nosiła 30 lat. Badane kobiety przebywały w Domu

Samotnej Matki w mieście wojewódzkim lub w ho-

stelu dla ofiar przemocy. Czas od ostatniego przeży-

cia traumatycznego wynosił od 2 tygodni do 6 mie-

sięcy. Czas trwania przemocy w stosunku do bada-

nych ofiar był zróżnicowany — od pół roku do

20 lat. Prawie wszystkie badane osoby doznały prze-

mocy ze strony męża lub konkubenta, a dwie naj-

młodsze badane osoby ze strony ojca. Podczas bada-

nia korzystano z ustrukturalizowanego kwestiona-

riusza dotyczącego danych demograficzno-klinicz-

nych oraz rodzaju przemocy, czasu trwania przemo-

cy, uzyskanego wsparcia społecznego, traumatycz-

nych przeżyć w dzieciństwie. Do oceny nastroju wy-

korzystano skale psychometryczne przystosowane do

pomiaru depresji: Skalę Samooceny Depresji Becka

(BDI, Beck Depression Inventory ) oraz 17-punktową

Skalę Depresji Hamiltona (HDRS, Hamilton Depres-

sion Rating Scale ). Konsultacje były przeprowadza-

ne na terenie ośrodków, a następnie kontynuowano

opiekę psychiatryczną w Poradni Przyklinicznej Kli-

www.psychiatria.med.pl

Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2005, tom 5, nr 2

niki Psychiatrii w Bydgoszczy — Ośrodku Interwencji

Kryzysowej.

szukać pomocy instytucjonalnej mimo posiadania

rodziców lub rodzeństwa. Na całym świecie u bar-

dzo dużej liczby kobiet, które doznały traumatycz-

nych doświadczeń, występują poważne choroby psy-

chiczne [9]. W badaniach fińskich potwierdzono

wpływ traumatycznych doświadczeń na zdrowie

psychiczne. Negatywne przeżycia są jednym z czyn-

ników ryzyka depresji [10]. Badania chińskie podkre-

ślają bardziej znaczący wpływ przemocy na zdrowie

psychiczne niż fizyczne wykorzystywanych kobiet

[11]. W badaniach meksykańskich obejmujących duże

grupy kobiet stwierdzono, że ryzyko depresji u ko-

biet, które doznały przemocy, jest bardzo wysokie.

Spośród kobiet, które doświadczają przemocy, więk-

szość (77%) doznaje przemocy fizycznej, pozostałe

przemocy psychicznej [12]. W badanej grupie kobie-

ty doznawały zarówno psychicznej, jak i fizycznej

agresji ze strony partnerów. Wyniki badań wskazują

na potrzebę uwzględniania podczas leczenia depre-

sji sytuacji domowej kobiet z depresją. Dotychcza-

sowe dane mówią o rzadkim ujawnianiu aktów prze-

mocy przez ofiary wobec otoczenia, w tym także służ-

by zdrowia. Samo leczenie depresji u kobiet, które

nadal doznają przemocy w swoim środowisku, może

się okazać niewystarczające.

Wyniki i dyskusja

Kobietom, które były zmuszone opuścić swoje

domy z powodu przemocy doznawanej od bliskiej

osoby i przebywały w Domu Samotnej Matki lub

w hostelu dla ofiar przemocy, zaproponowano kon-

sultacje psychiatryczne. W ośrodkach tych ofiary prze-

mocy miały zapewnioną pomoc psychologiczną.

Mimo niekiedy długiego okresu trwania traumatycz-

nych wydarzeń prawie żadna ofiara nie korzystała

z pomocy psychiatrycznej. Sprawcy stosowali prze-

moc psychiczną lub fizyczną (tab. 1).

Traumatyczne przeżycia, których doznawały

kobiety w wyniku przemocy, były źródłem depresji.

Depresję stwierdzono u 86,3% (HDRS) lub 77% (BDI)

kobiet z badanej grupy. Nasilenie depresji wśród

badanych kobiet w HDRS wynosiło średnio 18,5 pkt,

a w Skali BDI 22,6 pkt. U kobiet stwierdzano różne

nasilenie depresji (tab. 2).

U kobiet poniżej 30 rż. średnia punktacja

w HDRS wynosiła 13,5 pkt, a u kobiet powyżej 30 rż.

23,5 pkt (wg BDI odpowiednio 12,6 pkt i 27,8 pkt).

Głębsze obniżenie nastroju stwierdzono u kobiet

powyżej 30 rż. Mimo złego stanu psychicznego więk-

szość kobiet podejmowała obowiązki wychowawcze.

Niepokojąco wiele kobiet nie miało wsparcia w swo-

ich rodzinach generacyjnych i zmuszone były one

Wnioski

1. Traumatyczne wydarzenia związane z przemocą

domową są źródłem depresji u ofiar.

2. Głębsze nasilenie depresji stwierdzano u kobiet

po 30 rż.

3. Ofiary przemocy domowej w większości nie ko-

rzystają z opieki psychiatrycznej.

Tabela 1. Rodzaje stosowanej przemocy

Table 1. Type of violence

Rodzaj przemocy

Przemoc psychiczna

Przemoc fizyczna

PIŚMIENNICTWO

słowne poniżanie,

bicie,

1. Tilley D.S., Brackley M. Violent lives of women: critical points

for intervention-phase I focus groups. Perspect. Psychiatr. Care.

2004; 40: 157–166.

2. Cano A., Vivian D. Are life stressors associated with marital

violence? Journal of Family Psychology. Newbury Park 2003;

17: 302.

3. Martin S., Clark K., Lynch S., Kupper L., Cilenti D. Violence in

the lives of pregnant teenage women: Associations with mul-

tiple substance use. American Journal of Drug and Alcohol

Abuse 1999; 25: 425–440.

4. Hammen C., Henry R., Daley S.E. Depression and sensitization

to stressors among young women as a function of childhood

adversity. J. Consult. Clin. Psychol. 2000; 68: 782–787.

5. Hall J. Geography of childhood sexual abuse: women’s narra-

tives of childhood environments. Advances in Nursing Science

1998; 18: 29–47.

6. Silva R., Alpert M., Munoz D. i wsp. Stress and vulnerability to

posttraumatic stress disordepr in children and adolescents.

Th. Am. J. Psychiatry 2000; 157: 1229–1230.

7. Jaffe P., Wolfe D., Wilson S., Zalc L. Similarities in behavioral

grożenie,

duszenie,

wyśmiewanie,

wiązanie,

ograniczanie

wymuszanie współżycia,

finansowe,

zamykanie w domu

wyłudzanie

Tabela. 2 . Odsetek grupy o różnym nasileniu depresji

Table 2. Depression severity in the study group

Nasilenie

Skala Depresji

Skala Samooceny

depresji

Hamiltona

Depresji Becka

Bardzo ciężkie

Ciężkie

37%

Średnie

23%

Lekkie

18%

59%

www.psychiatria.med.pl

Małgorzata Dąbkowska, Ocena nastroju kobiet

and social maladjustment among child victims and witnessnes

to family violence. Am. J. Orthopsychiatry 1986; 56: 142–146.

8. Wiers R.W., Sergeant J.A., Gunning W.B. Psychological me-

chanisms of enhanced risk of addiction in children of alcoho-

lics: a dual pathway? Acta Paediatr. Suppl. 1994; 404: 9–13.

9. Goodman L., Rosenberg S., Mueser T., Drake R. Physical and

sexual assault history in women with serious mental illness:

prevalence, correlates, treatment and future research direc-

tions. Schizophrenia Bulletin 1997; 23: 685–696.

10. Tanskanen A., Hintikka J., Honkalampi K., Haatainen K.,

Koivumaa-Honkanen H., Viinamaki H. Impact of multiple trau-

matic experiences on the persistence of depressive symptoms

— a population-based study. Nord. J. Psychiatry 2004; 58: 459–

–464.

11. Hou W.L., Wang H.H., Chung H.H. Domestic violence against

women in Taiwan: their life-threatening situations, post-trau-

matic responses, and psycho-physiological symptoms: an in-

terview study. Int. J. Nurs. Stud. 2005; 42: 629–636.

12. Coker A., Smith P., McKeown R., King M. Frequency and cor-

relates of intimate partner violence by type: Physical, sexual,

and psychological battering. American Journal of Public He-

alth 2000; 90: 554–559.

www.psychiatria.med.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: