kurs_latexa.pdf
(
282 KB
)
Pobierz
W miare krotki i praktyczny kurs LaTeX-a w pi do e minut
W miare krótki i praktyczny
kurs L
A
T
E
X-a w
e
minut
wersja 1.52
Ryszard Paweł Kostecki
kostecki % fuw.edu.pl
http://www.fuw.edu.pl/kostecki
7 pazdziernika 2008
Streszczenie
Tak, to prawda: masz przed sob a kurs wprowadzaj acy w arkana systemu L
A
T
E
X. Kurs ten zrodził sie w wyniku
rocznej intensywnej pracy z L
A
T
E
X-em, w trakcie której musiałem zmierzyc sie z publikowaniem najprzerózniej-
szych rzeczy – od skryptu z mechaniki kwantowej, poprzez tomik poezji, kurs programowania, okładki na płyty
kompaktowe, artykuł z fizyki j adrowej, az na slajdach do prezentacji sko nczywszy. Aby profesjonalnie dopiescic
te wszystkie publikacje, musiałem rozwi azac wiele problemów pod ogólnym hasłem “a jak to moge zrobic?”
oraz “a dlaczego to nie działa?”, przekopuj ac sie przez sterte manuali oraz dokumentacji i poszukuj ac klu-
czowych informacji wsród morza szczegółów. Kurs ten opiera sie w duzej mierze na problemach, które wyst apiły
w praktyce i których pokonanie nie było trywialne. W tym własnie – s adze – kryje sie wartosc i potencjalna
uzytecznosc tego tekstu – omówione s a tu bowiem konkretne i sprawdzone rozwi azania, których odnalezienie w
g aszczu dokumentacji wymaga czasem duzego nakładu sił i czasu.
Kurs ten pocz atkowo miał miec postac FAQ (tj. zbioru pyta n i odpowiedzi). Uznałem jednakze, iz po dodaniu
informacji o samym
jezyku
L
A
T
E
X, tekst ten moze sie stac w miare krótkim samouczkiem L
A
T
E
X-a nakierowanym
na szybkie i praktyczne
uzytkowanie
srodowiska zwi azanego z tym jezykiem. I tak tez sie stało.
Spis tresci
0 Podstawowe informacje
3
0.1 Co to jest L
A
T
E
X?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
0.2 Czym L
A
T
E
X rózni sie od T
E
X-a?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
0.3 Sk ad zdobyc L
A
T
E
X-a?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
1 W miare krótkie omówienie jezyka L
A
T
E
X
3
1.1 Szkielet dokumentu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
1.1.1 Deklaracja klasy dokumentu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
1.1.2 Wł aczanie pakietów
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
1.1.3 Definicje globalne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
1.1.4 Obszar dokumentu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
1.1.5 Tytuł, autor i data
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
1.1.6 Rozdziały, sekcje, paragrafy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
1.1.7 Spis tresci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
1.1.8 Bibliografia
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
1.1.9 Nagłówki i stopki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
1.1.10 Przypisy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
1.2 Formatowanie tekstu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
2
W miar e krótki i praktyczny kurs L
A
T
E
X-a w
e
minut
1.2.1 Pogrubienie, pochylenie, podkreslenie, zmiana rozmiaru, koloru i stylu czcionki
. . . . 9
1.2.2 Justowanie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.3 Polecenia odpowiadaj ace za znaki specjalne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.4 Znaki diakrytyczne (ogólnie)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.5 Polskie litery
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.6 Cyrylica
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.2.7 Jezyk polski i cyrylica w tym samym tekscie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2.8 Czcionki wektorowe i bitmapowe
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.3 Otoczenia, tabele i listy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.4 Skład wyraze n matematycznych
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.5 Rysunki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.5.1 Wł aczanie do dokumentu rysunków i grafik z plików zewnetrznych
. . . . . . . . . . . 18
1.5.2 Rysowanie wewn atrz L
A
T
E
X-a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.5.3 Korzystanie z rysunków tworzonych przy pomocy GnuPlota
. . . . . . . . . . . . . . . 20
1.6 Odwołania
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.7 Odnosniki zewnetrzne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2 Praca z L
A
T
E
X-em
21
2.1 Jak edytowac pliki L
A
T
E
X-a?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.2 Jak obejrzec prace napisan a w L
A
T
E
X-u?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.3 Jak pracowac ze srodowiskiem T
E
X-a/L
A
T
E
X-a pod Windows?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.3.1 Praktyczne rozwi azanie polecane przez autora
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.4 Jak wykorzystac cały obszar kartki A4 lub A5?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.5 Co robic z błedami w kodzie zródłowym?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3 Tworzenie dokumentów elektronicznych w róznych formatach plików
23
3.1 Tworzenie plików
.ps
(PostScript)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3.1.1 Tworzenie publikacji formatu A5 (i innych nietypowych)
. . . . . . . . . . . . . . . . 23
3.2 Tworzenie plików
.pdf
(Adobe Acrobat)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
3.2.1
ps2pdf
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
3.2.2 Bezposrednia kompilacja pliku L
A
T
E
X do dokumentu w formacie
.pdf
. . . . . . . . . 24
4 Eksport/Import pomiedzy L
A
T
E
X-em, Wordem, PowerPointem i innymi programami
25
4.1 Importowanie plików z Worda, PowerPointa i rozmaitych innych programów do L
A
T
E
X-a
. . . . 25
4.2 Eksportowanie wzorów napisanych w L
A
T
E
X-u do Worda, PowerPointa i innych programów
. . . 25
4.3 Podobie nstwo jezyków L
A
T
E
X i HTML
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4.3.1 Konwersja z L
A
T
E
X do HTML
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5 Specyficzne problemy praktyczne
26
5.1 Problemy z BibT
E
X-em
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5.1.1 BibT
E
X a sprawa polska
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5.1.2 Konflikt BibT
E
X-a z poleceniem
\
textcompwordmark{}
. . . . . . . . . . . . . . 26
5.2 Problemy z rozmieszczeniem tekstu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.2.1 Niektóre fragmenty tekstu wystaj a poza margines, lub, co gorsza, poza kartke! Co robic?
27
5.2.2 Rysunki s a niepokorne i wci az mi je L
A
T
E
X przerzuca wzgledem tekstu! Co robic?
. . . . 27
5.2.3 Czy jest jakas mozliwosc szybkiego projektowania wygl adu dokumentów L
A
T
E
X-owych,
na przykład tak jak w Wordzie?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.2.4 A jak został sformatowany ten dokument?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.2.5 A jakis prosty przykład?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5.3 Dodatek: Szablon na okładki płyt CD
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Literatura
30
Podziekowania
30
W miar e krótki i praktyczny kurs L
A
T
E
X-a w
e
minut
3
0 Podstawowe informacje
0.1 Co to jest L
A
T
E
X?
L
A
T
E
X jest systemem przeznaczonym do składania tekstu,
1
tj. do tworzenia potencjalnie dowolnych publikacji
opartych na tekscie jako podstawowym nosniku informacji. W przeciwie nstwie do innych systemów – takich
jak Word, czy (z bardziej profesjonalnych) QuarkXPress – w L
A
T
E
X-u nie projektuje sie ostatecznego wygl adu
publikacji metod a edycji poł aczonej z jednoczesnym podgl adem ostatecznego efektu pracy (tzn. WYSIWYG
– ang.
what you see is what you get
), lecz poprzez
logiczny
skład dokumentu. Pliki zródłowe L
A
T
E
X-a staj a
sie dokumentami dopiero po skompilowaniu (przetworzeniu) i odczytaniu w odpowiednim do tego programie.
Ogólnie rzecz bior ac, mozna powiedziec, iz L
A
T
E
X przypomina w swej składni jezyk HTML, zas w sposobie
przetwarzania C++ (lub raczej Jave).
0.2 Czym L
A
T
E
X rózni sie od T
E
X-a?
Mozna powiedziec, ze L
A
T
E
X jest jezykiem wyzszego rzedu niz T
E
X, jakkolwiek w swym wnetrzu L
A
T
E
X oparty
jest własnie na T
E
X-u (w istocie L
A
T
E
X to po prostu system makr T
E
X-a). Dzieki temu ten sam efekt zajmuj acy
wiele linii w T
E
X-u mozna uzyskac przez jedn a linijke w L
A
T
E
X-u. Cen a jak a sie za to ponosi jest niemoznosc
wykonania w L
A
T
E
X-u wielu operacji na tekscie, które w czystym T
E
X-u s a mozliwe (chyba najbardziej irytu-
j ac a jest niemoznosc uzycia czcionki o dowolnym rozmiarze). A w T
E
X-u z tekstem mozna zrobic (podobniez)
wszystko.
0.3 Sk ad zdobyc L
A
T
E
X-a?
W wiekszosci dystrybucji systemu Linux zarówno T
E
X jak i L
A
T
E
X s a instalowane domyslnie podczas instalacji
systemu. Natomiast uzytkownicy Windowsów potrzebuj a sci agn ac i zainstalowac jedn a z darmowych dystry-
bucji T
E
X-a, dostepnych w internecie. Najpopularniejszymi s a dystrybucje T
E
X Live oraz MiKT
E
X (pierwsza z
nich jest udostepniania pod postaci a obrazu płytek instalacyjnych, zas druga – pod postaci a instalatora, który
potrzebne pliki doci aga z sieci, co moze byc nieco irytuj ace). Pełna instalacja którejkolwiek z tych dystrybucji
zajmuje duzo miejsca na dysku, ale sprytne ograniczenie liczby pakietów i dodatków pozwala na redukcje rozmi-
aru całkowicie funkcjonalnej zainstalowanej dystrybucji do mniej niz 200 MB.
1 W miare krótkie omówienie jezyka L
A
T
E
X
Plik L
A
T
E
X-owy to po prostu plik tekstowy zawieraj acy, oprócz tekstu, polecenia formatuj ace ten tekst. Jezyk
L
A
T
E
X jest podobny do HTML – bowiem w obydwu tak samo (przy pomocy polece n umieszczonych razem z tek-
stem w zródłowym pliku tekstowym) okresla sie to, w jaki sposób tekst ma byc sformatowany. W L
A
T
E
X-u mozna,
tak samo jak w HTML, podzielic polecenia na obejmuj ace obustronnie fragment tekstu oraz na wystepuj ace w
konkretnym miejscu. Polecenia obejmuj ace w L
A
T
E
X-u maj a składnie o postaci:
\begin{polecenie}
jakis tekst
\end{polecenie}
W takiej sytuacji polecenia zwie sie
otoczeniami
. Polecenia mog a miec równiez postac:
\
innepolecenie{jakis
tekst}
, lub po prostu
\
prostepolecenie
.
1
Tradycj a w pracach na temat T
E
X-a i L
A
T
E
X-a stało sie wyjasnienie, iz nazwy te czytac nalezy wymawiaj ac litere ‘X’ nie jako ‘iks’, lecz
jako ‘ha’ (T
E
X pochodzi od słowa ‘technical’, a nie od nazwy materiału tekstylnego).
4
W miar e krótki i praktyczny kurs L
A
T
E
X-a w
e
minut
1.1 Szkielet dokumentu
1.1.1 Deklaracja klasy dokumentu
Dokument L
A
T
E
X zaczyna sie lini a deklaracji klasy dokumentu:
\
documentclass[
opcje
]{
klasa_dokumentu
}
,
gdzie
klasa_dokumentu
musi byc jedn a z nastepuj acych:
article
(artykuł),
report
(raport),
book
(ksi azka),
letter
(list),
slides
(folie projekcyjne)
2
, zas
opcje
mog a składac sie z kilku elementów (rozdzielonych prze-
cinkami) sposród roznych wierszy ponizszej tabelki:
typ opcji mozliwe opcje
rozmiar podstawowej czcionki
10pt
,
11pt
,
12pt
rozmiar papieru
letterpaper
,
legalpaper
,
executivepaper
,
a4paper
,
a5paper
,
b5paper
typ wyjsciowej publikacji
draft
,
final
liczba stron na kartce
oneside
,
twoside
liczba kolumn na stronie
onecolumn
,
twocolumn
osobna strona tutułowa
titlepage
,
notitlepage
inne opcje
landscape
,
leqno
,
fleqn
,
openbib
,
openright
,
openany
,
clock
Opcja
openright
wymusza rozpoczynanie kolejnych rozdziałów wył acznie od stron nieparzystych. Opcja
openany
zezwala na rozpoczynanie nowego rozdziału od dowolnej strony. Opcja
openbib
powoduje, ze przy
tworzeniu spisu literatury (co bedzie omówione pózniej) za pomoc a polecenia
thebibliography
drugi i
nastepne wiersze kazdej pozycji rozpoczynaj a sie nie na wysokosci pocz atku pierwszego wiersza opisu, lecz
z wcieciem równym wartosci parametru długosci
\
bibindent
. Opcja
clock
umozliwia szacowanie czasu
potrzebnego do wygłoszenia prezentacji (patrz: [
1
, str. 108]).
Kazda klasa dokumentu ma swoje domyslne ustawienia opcji. Mozna w ogóle nie podawac zadnych opcji. Nie
wszystkie opcje mozna ze sob a ł aczyc, jak równiez nie wszystkie opcje s a dostepne dla wszystkich klas doku-
mentów:
klasa opcje domyslne
article 10pt
,
letterpaper
,
final
,
oneside
,
onecolumn
,
notitlepage
report 10pt
,
letterpaper
,
final
,
oneside
,
onecolumn
,
openany
,
titlepage
book 10pt
,
letterpaper
,
final
,
twoside
,
onecolumn
,
openright
,
titlepage
letter letterpaper
,
final
,
oneside
slides letterpaper
,
final
,
titlepage
klasa opcje niedostepne
article openright
,
openany
,
clock
report clock
book clock
letter openright
,
openany
,
openbib
,
clock
,
onecolumn
,
twocolumn
,
(no)titlepage
slides twocolumn
,
openright
,
openany
,
openbib
Warto przy okazji zwrócic uwage na to, iz argumenty konieczne w L
A
T
E
X-u podaje sie w nawiasach klamrowych,
zas argumenty opcjonalne – w nawiasach kwadratowych.
Przykładowymi poprawnymi deklaracjami klasy dokumentu s a wiec:
\
documentclass[10pt,a5paper,final,twoside,fleqn,onecolumn]{book}
,
\
documentclass{article}
.
1.1.2 Wł aczanie pakietów
Po deklaracji klasy dokumentu wł acza sie potrzebne pakiety dodatkowe. Pakiety to zbiory makr T
E
X-a i L
A
T
E
X-a,
które ułatwiaj a prace i zwiekszaj a mozliwosci dostepne uzytkownikowi z poziomu kodu zródłowego. Pakiety,
tak jak pliki nagłówkowe w C/C++, koniecznie trzeba wł aczyc na pocz atku dokumentu. Praca z pakietami jest
bardzo podobna do pracy z bibliotekami w C/C++ równiez dlatego, ze w obu przypadkach istniej a pliki tekstowe
2
Klasa
slides
słuzy do tworzenia prezentacji, ale lepiej tworzyc je w L
A
T
E
X-u przy pomocy wyspecjalizowanych pakietów, takich jak
texpower
lub
beamer
.
W miar e krótki i praktyczny kurs L
A
T
E
X-a w
e
minut
5
o okreslonym rozszerzeniu, bed ace “wrotami” do bibliotek (w C/C++ s a to pliki z rozszerzeniem
.h
, w L
A
T
E
X-u
s a to pliki
.sty
).
Przykładowo:
\
usepackage[cp1250]{inputenc}
wł acza pakiet obsługi plików zródłowych z polskimi znakami napi-
sanymi pod Windows (strona kodowa CP 1250),
\
usepackage{times}
wł acza pakiet wektorowych zawieraj acy czcionki
Helvetica
,
Times
i
Courier
.
1.1.3 Definicje globalne
Po wł aczeniu pakietów mozna pokusic sie o wprowadzenie rozmaitych definicji globalnych dotycz acych całego
dokumentu. Na przykład:
\
setlength{
\
textheight}{24.4cm}
ustawi wysokosc obszaru przeznaczonego na kartce na dokument
na 24.4cm,
\
setlength{
\
parindent}{0mm}
ustawi rozmiar wciecia na pocz atku kazdego akapitu na 0mm,
\
setlength{
\
parskip}{4mm}
ustawi rozmiar odstepu pomiedzy kolejnymi akapitami na 4mm,
\
newcommand{
\
bs}{$
\
backslash$}
zdefiniuje now a komende
\
bs
, której uzycie spowoduje wyswietle-
nie w tekscie znaku backslasha, czyli ‘
\
’.
1.1.4 Obszar dokumentu
Po nagłówku (zwanym równiez preambuł a) znajduje sie juz własciwy obszar dokumentu. Zawarty on jest pomiedzy
dwoma linijkami, wewn atrz których znajduje sie cała tresc dokumentu:
\begin{document}
\end{document}
1.1.5 Tytuł, autor i data
Kiedy tworzymy prace b adz artykuł, zwykle chcemy na pocz atku pracy umiescic jej tytuł, autora i date. Słuz a do
tego polecenia:
\
title{}
,
\
author{}
, oraz
\
date{}
(w nawiasach klamrowych nalezy oczywiscie podac
odpowiednie napisy). Jesli nie zostanie uzyte polecenie
\
date{}
, L
A
T
E
X sam wygeneruje aktualn a date. Po tych
poleceniach nalezy uzyc polecenia
\
maketitle
w celu utworzenia tak skonstruowanego tytułu.
Jesli jednak w opcjach klasy dokumentu zadeklarowane został tryb
titlepage
(czyli utworzenia osobnej
strony tytułowej), to (oprócz polecenia
\
maketitle
) zaleca sie polecenia
\
title{}
,
\
author{}
oraz
ewentualnie
\
date{}
uj ac w otoczenie
titlepage
, np:
\begin{titlepage}
\title{Niepodległosc Trójk atów}
\author{Stanisław Ignacy Witkiewicz}
\date{2 II 1921}
\maketitle
\end{titlepage}
Mozna oczywiscie nie korzystac w ogóle z polece n
\
title{}
,
\
author{}
,
\
date{}
i stworzyc strone
tytułow a (lub napis tozsamy tytułowi) dowolnie według własnych upodoba n.
1.1.6 Rozdziały, sekcje, paragrafy
Niniejsza praca jest przykładem dokumentu utworzonego w L
A
T
E
X-u, uzywaj acego podziału na sekcje i paragrafy.
Do tworzenia coraz bardziej zaniezdzonych paragrafów korzysta sie kolejno z polece n:
\section{}
Plik z chomika:
aivliska
Inne pliki z tego folderu:
TXCSetup_1StableRC1.exe
(4543 KB)
latex-prezentacja.pdf
(570 KB)
latech.pdf
(97 KB)
JAK SZYBKO ZACZĄĆ PISAĆ W LATEX.pdf
(378 KB)
LaTEX.pdf
(1175 KB)
Inne foldery tego chomika:
GAMS
RR w Javie
SQL
Statystyczne metody eksploracji danych _LIBSVM w Javie
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin