Inwazja na Afganistan.pdf

Inwazja na Afganistan

Aktorzy:

prezydent USA Jimmy Carter - Jerzy Bończak

szef wywiadu admirał Stansfield Turner - Marcin Troński

szef wywiadu za prezydentury Ronalda Reagana, William Casey - Krzysztof

Żurek

amerykański instruktor - Łukasz Klekowski

Był wieczór 27 grudnia 1979 roku. Do bramy pałacu prezydenckiego w

Kabulu podjechało kilka transporterów opancerzonych. Zatrzymały się tuż

przed stanowiskami karabinów maszynowych. Na ich pancerzach widniały

znaki afgańskie. Wartownicy, którzy na widok zbliżających się

transporterów skryli się za workami z piaskiem, po kilku minutach

bezruchu zaczęli wyglądać z zainteresowaniem. Wreszcie kilku wyszło zza

osłon i wtedy w ich stronę obróciły się wieżyczki z karabinami

maszynowymi. Kierowca jednego z pojazdów wywiesił flagę KGB.

Afgańczycy rzucili się do ucieczki, ale nie zdołali przebiec nawet kilkunastu

kroków, gdy padli ścięci seriami z najcięższych karabinów maszynowych i

kałasznikowów, których lufy pojawiły się nagle w otworach strzelniczych w

burtach transporterów.

W tych pojazdach był oddział radzieckich komandosów, którymi dowodził

pułkownik Grigorij Bojarinow. Rozpoczynało się jedno z najbardziej

krwawych wydarzeń historii XX wieku.

Walka przy bramie trwała krótko. Zaskoczeni żołnierze gwardii

prezydenckiej stawili co prawda twardy opór, ale nie mogli powstrzymać

nacierających. Kilkudziesięciu komandosów radzieckich stanowiło bowiem

grupę uderzeniową wspieraną przez około 700 żołnierzy sił specjalnych.

Transportery opancerzone sforsowały zapory z drutów kolczastych i

wjechały na dziedziniec. Tam komandosi wyważyli drzwi do pałacu i wpadli

do wnętrza. Mieli rozkaz, żeby nie brać jeńców.

Prezydenta Amina znaleziono na górnym piętrze w barze, gdzie siedział ze

swoją kochanką. Był zaskoczony. Wiedział, że od dwóch dni, od 25

grudnia, w bazie wojskowej Bagram pod Kabulem lądują radzieckie

samoloty. Sądził jednak, że sojuszniczy Związek Radziecki postanowił

wzmocnić komunistyczne siły w Afganistanie zagrożonym rebelią.

Nie wiadomo nawet, czy miał czas, aby prosić o darowanie życia.

Wkrótce zginął też dowódca komandosów, pułkownik Bojarinow. Podobno

jeden z jego żołnierzy wziął go za człowieka z obstawy prezydenta. W boju

o pałac padło również 12 komandosów. Ofiary wśród mieszkańców pałacu

nie są znane.

W tym samym czasie na międzynarodowym lotnisku w Kabulu i w bazie

lotniczej Bagram lądowały radzieckie samoloty transportowe,

wyładowujące oddziały komandosów, pojazdy pancerne i zaopatrzenie.

Lądową granicę radziecko-afgańską przekroczyły trzy dywizje pancerne

liczące około 50 tysięcy żołnierzy i kilkaset pojazdów pancernych.

Dlaczego Moskwa zdecydowała się na zbrojną interwencję, która

przerodziła się w długotrwałą i krwawą wojnę? Można by odpowiedzieć

krótko: w 1979 roku powstały sprzyjające warunki do przejęcia pełnej

kontroli nad Afganistanem - państwem leżącym w bardzo ważnym miejscu

naszego globu.

Ten górzysty kraj zamieszkały przez nieco ponad 15 milionów ludzi,

wciśnięty między Pakistan, Chiny, Związek Radziecki i Iran, mógł być dla

Kremla ważną bazą na drodze do Zatoki Perskiej i pól naftowych Bliskiego

Wschodu. A sytuacja, jaka wytworzyła się w tym rejonie świata, zdawała

się wręcz zachęcać do przejęcia kontroli nad Afganistanem i rozpoczęcia

marszu w stronę Zatoki Perskiej.

We wrześniu 1979 roku w Afganistanie władzę przejął Hafizullah Amin, po

zamordowaniu poprzednika. Nowy władca w Kabulu nie zamierzał

zadzierać z Kremlem, którego wpływy były ogromne, ale tam wśród

otoczenia Leonida Breżniewa narastało zaniepokojenie. Przeciwko Aminowi

buntowali się przywódcy islamscy, co mogło doprowadzić do wybuchu

rewolty w armii. Ponadto meldunki wywiadu wskazywały, że Amin coraz

bardziej gotów jest zbliżyć się do Zachodu.

Dlatego na Kremlu zapadła decyzja o skrytym pozbyciu się niewygodnego

prezydenta. Zadanie to powierzono Wydziałowi VIII w Zarządzie "S"

Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego KGB. Zabójca - podpułkownik

Michaił Telebow, Azer, który wiele lat spędził w Afganistanie - wyruszył do

Kabulu. Miał przy sobie fiolkę z trucizną przygotowaną przez specjalistów z

Wydziału VIII. Jesienią 1979 roku w nieznany sposób udało mu się

zatrudnić w kuchni pałacu prezydenckiego. Jednakże zadania nie wykonał,

gdyż Amin był niezwykle ostrożny. Dania trafiające na jego stół były tak

dokładnie sprawdzane, że nie było mowy o ich zatruciu.

W Moskwie sekretarz generalny Leonid Breżniew uznał, że dość

podchodów. Usunięcie Amina trzeba połączyć z zajęciem Afganistanu.

Dlatego 8 grudnia 1979 roku zaakceptował plan dokonania inwazji.

W Waszyngtonie zawrzało na wieść o radzieckiej inwazji na Afganistan.

Prezydent Jimmy Carter był wstrząśnięty i zaskoczony. Co prawda już od

początku grudnia wywiad informował go o skoncentrowaniu wzdłuż granicy

radziecko-afgańskiej wielkiej masy ludzi i sprzętu, ale prezydent nie

spodziewał się, że radzieckie wojska przekroczą granicę.

29 grudnia do Owalnego Gabinetu wszedł admirał Stansfield Turner, szef

wywiadu. Bywał w gabinecie prezydenta Cartera dwa razy w tygodniu, w

każdy wtorek i piątek, gdy między godziną 10.30 a 11 przedstawiał

najnowsze raporty. Od dnia inwazji przychodził codziennie.

Turner: Panie prezydencie, najnowsze informacje z Afganistanu.

Prezydent Amin został zabity, prawdopodobnie podczas ataku na pałac lub

tuż przedtem. Rosjanie twierdzą, że ich wojska wjechały do Afganistanu

na zaproszenie rządu. Tak ogłosił Breżniew.

Carter: To znaczy, że prezydenta Amina, który ich zaprosił, zamordowali,

ledwo przybyli na jego zaproszenie…

Turner: Jego miejsce zajął Babrak Karmal, komunista i agent KGB.

Prezydent zdawał się nie słuchać szefa wywiadu.

Carter: Moja opinia o Rosjanach zmieniła się w ciągu tych dni bardziej niż

przez ostatnie dwa i pół roku.

Admirał Turner mógł tylko uśmiechnąć się w duchu. Prezydent Carter,

wiedziony misją moralnego uzdrowienia Ameryki i uchronienia świata

przed atomową wojną, gotów był do daleko idących ustępstw wobec

Moskwy. Pół roku wcześniej w Wiedniu podpisał układ ograniczający

amerykańskie i radzieckie zbrojenia strategiczne. Układ wywołał jednak

sprzeciw amerykańskich polityków. Zarzucili Carterowi, że jest za miękki

wobec Breżniewa. Wydarzenia w Afganistanie potwierdziły, że racja jest po

ich stronie. Carter zrozumiał, że musi raptownie zmienić swoją politykę.

Powiedział do Turnera:

Carter: Musimy jak najszybciej rozważyć możliwości dostaw broni dla

afgańskiego ruchu oporu.

Turner: To może być zachętą do zbiorowego samobójstwa. Partyzanci nie

mają większych szans w starciu z trzema dywizjami pancernymi, a

zakładamy, że Rosjanie gotowi są wzmocnić swoje wojska.

Szef wywiadu miał rację: Rosjanie panowali nad sytuacją. W ich rękach

znalazły się strategiczne miasta, ale do pełnego sukcesu potrzebne było

odcięcie dróg prowadzących do Pakistanu. Zablokowanie górskiej granicy

nie było jednak łatwe. Do stolicy napływały nowe odziały wojskowe, choć

nie podejmowano większych operacji, gdyż zamiecie i śnieżyce

uniemożliwiły prowadzenie ofensywy w górach.

Wiosna miała wszystko zmienić. Przewaga liczebności radzieckich wojsk,

ich uzbrojenia i wyszkolenia nad partyzantami afgańskimi, nazywanymi

mudżahedinami, czyli bojownikami, była tak duża, że całkowite

zwycięstwo wydawało się jedynie kwestią czasu. Nie spodziewano się

również poważniejszych przeszkód ze strony Stanów Zjednoczonych.

Jimmy Carter był słabym prezydentem. Uznał, że jego misją jest

uzdrowienie społeczeństwa amerykańskiego po szoku, jakim była wojna w

Wietnamie i afera Watergate. W ocenie Kremla ten prezydent nie był

zdolny do zdecydowanego przeciwstawienia się zbrojnej interwencji w

Afganistanie. Ponadto od lutego 1979 roku największym problemem

Waszyngtonu był upadek monarchii w Iranie, bazie amerykańskich

wpływów na Bliskim Wschodzie. Prezydent Carter zdał sobie jednak

sprawę, że nie może się cofnąć. Musiał zrobić coś, co podreperowałoby

jego wizerunek przywódcy najpotężniejszego państwa świata. W 1980

roku miały się odbyć wybory prezydenckie, a jego szanse na ponowne

objęcie urzędu po wypadkach w Iranie i zajęciu Afganistanu były coraz

mniejsze.

Prezydent Jimmy Carter zdecydował się na ruch, który admirał Turner

nazwał "pierwszą wielką tajną akcją tej administracji". Podjął taką decyzję

w pierwszych dniach 1980 roku, gdy admirał Turner dostarczył mu

materiały wywiadowcze, z których wynikało, że mudżahedini gotowi są

walczyć z wojskami radzieckimi, bez względu na ofiary.

Amerykańskie źródła wywiadowcze donosiły, że do Afganistanu przechodzi

z Pakistanu coraz więcej szkolonych tam partyzantów. Schronili się w

Pakistanie po nieudanym powstaniu w 1975 roku, gdy ich oddziały zostały

zdziesiątkowane przez wojska rządowe. Byli liczni, zdeterminowani,

odważni, stanowili poważną siłę, ale brakowało im broni. Pomoc Pakistanu

była niewielka - mudżahedini otrzymali zaledwie 100 karabinów, 80

granatników przeciwpancernych, 100 granatów, 400 min. Jeżeli więc

udałoby się uzbroić tych ludzi, mogliby zatrzymać radziecką ofensywę.

Carter: Rosjanie muszą zapłacić wysoką cenę za zaangażowanie w

Afganistanie. Jak najwyższą!

Turner: Panie prezydencie, mamy zapewnienie Pakistanu, że gotów jest

współdziałać w przerzucie broni dla partyzantów. Oczywiście broni

radzieckiej.

Ważne było, aby partyzanci dostawali broń radziecką, gdyż skrywałoby to

udział Stanów Zjednoczonych. Carter był zdecydowany pomagać

partyzantom, ale za wszelką cenę chciał uniknąć wplątania Stanów

Zjednoczonych w tę wojnę. Wciąż jeszcze myślał o utrzymaniu dobrych

stosunków z Breżniewem. Ponadto dostarczanie broni radzieckiej dawało

dobry pretekst propagandowy. Pozwalało mówić o zdemoralizowaniu

żołnierzy radzieckich, którzy jakoby, pozbawieni wódki, sprzedawali

karabiny i amunicję mudżahedinom. Admirał Turner mówił dalej:

Turner: Zyskaliśmy również zapewnienie prezydenta Egiptu, że państwo

to ułatwi przerzut broni z magazynów w Teksasie do Pakistanu.

Wszystko wskazuje na to, że w pierwszych tygodniach 1980 roku tą

właśnie drogą, to znaczy z magazynów w Teksasie, przez Egipt i Pakistan

afgańscy partyzanci zaczęli otrzymywać radziecką broń. Dzięki temu na

wiosnę mogli uderzyć na bazę wojsk radzieckich Chair Chana i lotnisko w

Bagramie. W walkach w strategicznej dolinie Panczsziru, które trwały do

września 1980 roku, zginęło 20 partyzantów i 100 osób cywilnych, lecz

Rosjanie stracili prawdopodobnie 1500 żołnierzy i 35 pojazdów

opancerzonych. Pierwsza wielka ofensywa radziecka, której celem było

zablokowanie przejść z Pakistanu, nie powiodła się.

Jednakże mocarstwo, które nagle stanęło wobec wyzwania rzuconego

przez parę tysięcy bojowników, miało jeszcze wystarczająco dużo mocy,

żeby ich zgnieść za pomocą broni, wobec której byli całkowicie bezradni.

Już w 1980 roku do Afganistanu skierowano około stu opancerzonych

śmigłowców Mi-24, nazywanych latającymi czołgami. Te wielkie maszyny,

w których kabinę pilotów chroniło szkło pancerne i płyty tytanu, uzbrojone

były w szybkostrzelne działka, rakiety i bomby. Ich siła ognia była

ogromna. Co więcej, w kadłubie śmigłowca mieściło się ośmiu żołnierzy, a

więc te szturmowce mogły również dokonywać zaskakujących desantów.

W pierwszych miesiącach dowództwo radzieckie używało ich do wspierania

i ubezpieczania wojsk lądowych. Latały na wysokości kilkunastu metrów

nad ziemią z dużą prędkością, co dodatkowo zabezpieczało je przed

ogniem karabinów partyzantów. A i tak pociski z karabinów maszynowych

nie mogły wyrządzić opancerzonym maszynom żadnej szkody. Jedynie w

górach szanse się wyrównywały. Strzelcy wyborowi zajmowali stanowiska

wysoko, nad dolinami, którymi przelatywały śmigłowce. Mogli do nich

strzelać z góry, trafiać w nieopancerzoną część kabiny i zabijać pilotów. To

udawało się jednak bardzo rzadko.

W maju 1982 roku w czasie walk w rejonie Duabu partyzanci zniszczyli 6

transporterów opancerzonych i kilka czołgów, ale zaatakowani Rosjanie

wezwali przez radio 6 śmigłowców Mi-24. Pojawiły się nad horyzontem,

lecąc nisko jeden obok drugiego jak na defiladzie. Piloci i oficerowie

uzbrojenia wypatrywali stanowisk mudżahedinów. A potem zatoczyli

wielkie koło, zniżyli lot i zaatakowali. Każdy z ich czterolufowych

karabinów maszynowych wystrzeliwał 4800 pocisków na minutę. Pociski z

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: