Magazyn
Istotą tej pracy jest skupienie się na magazynie. Magazyn ma być tutaj rozumiany przede wszystkim jako ten główny element, w którym składuje się towary. Zamieszczone są również pewne aspekty dotyczące samej logistyki. Jej istoty, znaczenia dobrego przepływu towarów, właściwego zarządzania magazynem. Są to założenia dla wszystkich magazynów, jednakże większy nacisk jest tu położony na składowanie elementów metalowych. Ponad to opisany jest sam problem korozji i dotychczas poznane metody ochrony przed nią. Właśnie wszelkiego rodzaju korozje (atmosferyczna, chemiczna, elektrochemiczna) powodują największe straty materiałowe. Podane metody składowania mają uniwersalne zastosowanie. Mogą być wykorzystywane w magazynach składujących inny, pochodny towar. Stąd też wiele firm zajmujących się tym problem przekształca je dla swoich potrzeb. Sama jednak istota pozostaje ciągle ta sama. Jak optymalnie przechowywać, aby straty materiałowe były najmniejsze a zyski ciągle rosły? Nie zostały tu podane koszty magazynowania, z tego względu, że są one różne dla różnych przedsiębiorstw i niejednokrotnie nie są one dostępne do ogólnego wglądu.
W pracy opisane zostały przede wszystkim magazyny zamknięte z tego względu, że elementy metalowe, z pewnymi wyjątkami nie powinny znajdować się na świeżym powietrzu. Niektóre z tych produktów wymagają odpowiednich metod i warunków ich składowania. Praca nie zawiera „złotych środków” jak magazynować najlepiej. Są tu jedynie sprawdzone i stare metody, które są wykorzystywane do dnia dzisiejszego. Modyfikacją ulegają jedynie sposoby w jaki np. dokonuje się transportu wewnętrznego i metody ewidencji. Jednakże samo składowanie towaru na półce pozostaje ciągle to samo.
1. ISTOTA LOGISTYKI
Słowo logistyka zaczęto używać w połowie XVI w. Oznacza to mniej-więcej „logiczne myślenie”. Dopiero w latach osiemdziesiątych naszego stulecia stało się profesjonalną dziedziną wiedzy. Powstała koncepcja w ramach, której bierze się pod uwagę surowce i dostawców, politykę zakupu i gromadzenia surowców, przepływ surowców w firmie, przechowywanie wyrobów gotowych, dystrybucje i transport. W tym pojęciu firma scala swoich dostawców i klientów. Najnowsze określenie logistyki jest następujące: „Logistyka to proces zarządzania całym łańcuchem dostaw”. Logistyka to most pomiędzy produkcją a rynkami, które są odległe od siebie w czasie i przestrzeni.
Z ekonomicznego punktu widzenia, strategicznym celem logistyki, powinno być określenie – o ile większe będą dodatkowe zyski, uzyskane drogą zwiększenia rentowności w wyniku poprawy jakości towaru lub usługi.
Funkcje zarządzanie logistycznego:
· Funkcja operacyjna
· Funkcja marketingowa
· Funkcja finansowania zarządzania
Celem strategicznym decyzji logistycznych są:
· redukcja kosztów - polega na zmniejszaniu kosztów zmiennych związanych z przemieszczanie i składowaniem produktów
· zmniejszenie nakładów kapitałowych na inwestycje – osiąga się poprzez skracanie okresu zwrotu tych nakładów w planowanym przedsięwzięciu
· poprawa poziomu obsługi klienta – dochody są funkcją poziomu obsługi, im większe koszty tym większe dochody i te mogą szybciej zrównoważyć większe koszty
Warunkiem koniecznym zapewniającym pełną integrację działalności logistycznej jest opracowanie podstawowych form struktury organizacyjnej logistyki, spośród których przedsiębiorstwo dokonuje wyboru stosownie do swojej działalności.
1.1 Zasady funkcjonowania magazynu.
Magazyn można określić jako jednostkę organizacyjno – funkcjonalną zajmującą się magazynowaniem dóbr materialnych czasowo wyłączonych z użycia, dysponującą wyodrębnioną na ten cel przestrzenią oraz środkami technicznymi przeznaczonymi dla ruchu zapasów, ich obsługi oraz stanu zapasów. [1, str.77] Takie struktury umożliwiły nie tylko zgromadzenie i przechowywanie zapasów na różnych etapach łańcucha dostaw, ale przede wszystkim zabezpieczenie zgromadzonych dóbr. Oprócz tego, zmagazynowany towar otrzymuje najlepszą ochronę przed naturalnymi i przypadkowymi stratami ilościowymi.
Magazyny w pojęciu pomieszczenia, są konstrukcjami przeznaczonymi do przechowywania dóbr materialnych, uwzględniającymi w maksymalnym stopniu podatność magazynową zapasów. Budowle te cechuje duża różnorodność, wynika ona z różnorodnego ich zastosowania:
- czasu magazynowania materiałów
- rodzaju towarów i ich podatności magazynowej
- rotacji zapasów w magazynie
- mechanizacji i automatyzacji
Można zatem stwierdzić, że każdy z budynków magazynowych posiada swoje atrybuty. Są to:
- kryteria konstrukcyjne – wymiary, maksymalne obciążenia, kształt magazynu, układ rampowy
- kryteria użytkowe – powierzchnia magazynu, sposób w jaki zapasy są transportowane wewnątrz magazynu, jego intensywność, rodzaj transportu wewnątrz magazynowego
1.2 Rodzaje magazynów.
Magazyny otwarte służą do magazynowania produktów odpornych na działanie czynników atmosferycznych. Przeważnie są to place, odpowiednio przygotowane do magazynowania określonych towarów. W tego rodzaju magazynach przechowywane są materiały pochodzenia mineralnego, wyroby stalowe i żeliwne, drewno itp.[1, str. 78] Najważniejszym elementem placów składowych są nawierzchnie. Rodzaj nawierzchni decyduje o magazynowanych materiałach a także o rodzaju transportu wewnętrznego. Największe zniszczenia na powierzchnie wywierają siły skupione. Ma to miejsce między innymi przy stosowaniu wózków widłowych. Odpowiednie to tego typu wymogów są nawierzchnie betonowe wylewane, jak i nawierzchnie prefabrykowane specjalne. Budowle magazynowe stosuje się do przechowywania wyrobów sztukowych, nie opakowanych (odlewy, wyroby hutnicze o dużych przekrojach) [2, str.193]
Wśród otwartych budowli magazynowych występują następujące rodzaje:
- place składowe o nawierzchni z gruntu rodzimego ( nie ulepszonej ) lub nawiezionego gruntu ulepszonego mechanicznie bądź chemicznie
- składowiska o nawierzchni twardej nie ulepszonej (pylącej) lub ulepszonej (niepylącej), której grubość wynosi ponad 12 cm [3, str. 25]
Magazyny półotwarte to takie, które posiadają dach i przynajmniej jedną ze ścian. Mogą tworzyć konstrukcję stałą lub też mogą być ustawiane z elementów przenośnych. Taki magazyn zabezpiecza materiały przed bezpośrednim wpływem warunków atmosferycznych.[1, str. 79] Elementy konstrukcyjne wiaty, tzn. słupy oraz konstrukcja i obudowa dachu muszą być wykonane z materiałów ognioodpornych. Wśród półotwartych budowli magazynowych, wykorzystywanych do składowania blach, rozróżnia się:
- wiaty – obiekty, których zadaniem jest ochrona składowanych zapasów głównie przed opadami atmosferycznymi
- zasieki – przegrody wybudowane w postaci pionowych, pełnych lub ażurowych ścian oporowych dla składowanych zapasów, którymi najczęściej są materiały sypkie
Magazyny zamknięte posiadają pełną budowę ścian, drzwi, podłogę. Jest to najliczniejsza grupa magazynów. Najprostsze z nich nie posiadają żadnego wyposażenia. W takim magazynie można przechowywać nawozy sztuczne, cement, gwoździe, druty.[1, str. 79] Zamknięte obiekty budowlane, posiadają wydzielone pomieszczenia, które przeznaczone są do składowania różnorodnych zapasów w odpowiednio do tego celu przystosowanych warunkach. Budynki tego typu wykonane są z konstrukcji żelbetonowej i stalowej z obudową wykonaną z różnych materiałów umożliwiających osiągnięcie wymaganej ochrony termicznej, wilgotności a także przed zanieczyszczonym powietrzem z zewnątrz. Takie magazyny wyposażone są w pełen zakres instalacji, tj.
· instalacje oświetleniowe i energetyczne
· instalacje klimatyzacyjne umożliwiające utrzymywanie wymaganych parametrów mikroklimatu przestrzeni magazynowej
· instalacje centralnego ogrzewania
· instalacje wodno-kanalizacyjne
· instalacje przeciwpożarowe [2, str.199]
Magazyny wysokiego składowania są to magazyny zmechanizowane lub zautomatyzowane. Ich wysokość jest dość znaczna. Przekracza 7,2 m. Najczęściej są wyposażone w zautomatyzowane manipulatory sterowane komputerowo. Należy zaznaczyć, że koszty takiego magazynu są dość wysokie i blisko pięciokrotnie wyższe od kosztu budowy i wyposażenia magazynu niskiego składowania.[1, str.79] Wewnątrz magazynu między słupami ustawione są regały paletowe przeznaczone do wysokiego składowania jednostek ładunkowych. Zastosowanie dźwigarów o dużych rozpiętościach umożliwia wykonanie hali o dużym rozstawie słupów dostosowanych do optymalnego ustawienia rzędów regałów oraz korytarzy międzyregałowych dla urządzeń piętrzących.
1.3 Magazyn w systemach logistycznych.
W systemie logistycznym magazyn pełni funkcje węzła, w którym są tymczasowo przechowywane towary. Zapasy magazynowe występują we wszystkich ogniwach przepływu dóbr materialnych. Zapewniają one stabilizację w zakresie zaspokajania potrzeb przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych i usługowych. Gwarantują szybki i sprawny przepływ towarów, a także ochronę i utrzymanie ich wartości użytkowej oraz kompleksowego przepływu informacji. Tak więc jest jednym z podstawowych elementów infrastruktury logistycznej przedsiębiorstwa. Takie funkcje dotyczą większości magazynów aczkolwiek w magazynach przemysłowych, obsługujących zakłady produkcyjne przeważają funkcje związane z rytmicznością sprzedaży i realizacji zadań produkcyjnych. Natomiast w handlowych przeważają funkcje dotyczące stosowania asortymentów do preferencji klienta.
Przechowywanie towarów jest ściśle powiązane z czynnościami poprzedzającymi. Takimi jak: produkcja, transport dóbr materialnych oraz czynnościami związanymi z dystrybucją tych dóbr i ich ponownym magazynowaniem. Magazyn musi charakteryzować się odpowiednią wielkością i wydajnością. Dopasowaną do zabezpieczenia produkcji (w zakresie materiałów i surowców), jak i sprzedaży wyrobów gotowych. Źle zaprojektowany magazyn powoduje głównie zakłócenia w technologii przewozów i przeładunków, zwiększając ich pracochłonność.
System magazynowania i obsługi zapasów zmienia się pod wpływem zmian jakie zachodzą w gospodarce narodowej a także w organizacji i zarządzaniu podmiotami gospodarczymi. Szczególna rola systemu magazynowania, jako elementu systemu logistycznego wynika z konieczności zaspokajania różnorodnych potrzeb, czyli:
- zredukowania kosztów transportu
- skoordynowanie kosztów transportu
- wspomaganie procesów marketingowych
Podsumowując można wymienić kilka korzyści, wynikających ze stosowania zasad logistyki w gospodarce magazynowej:
- usprawnienie i przyspieszenie przepływu ładunków przez magazyn
- pozyskanie pełnej informacji o przepływach materiałów i towarów
- eliminacja zbędnych przeładunków
- oszczędność w zakresie usług transportowych
- zmniejszenie kosztów ogólnych
- usprawnienie obsługi odbiorców przez szybsze i dokładniejsze kompletowanie zamówień
2. BUDYNKI MAGAZYNOWE I ICH ELEMENTY
Do magazynowania blach (jak i również innych towarów metalowych) stosuje się głównie jednokondygnacyjne, halowe budynki z lekkich konstrukcji stalowych. Gabaryty ustala się wykorzystując stosowane w nim technologie. Uwzględnia się w nich wielkość i wysokość powierzchni dla:
- strefy składowej i kompletacji
- obszaru przyjęć i wydań
- przestrzeni pomocniczych ( zalicza się tutaj biura magazynu, bądź sprzedaży a także szatnie i sanitariaty)
W praktyce przyjmuje się, że ze względu na możliwość i opłacalność mechanizacji procesu magazynowego, że minimalna powierzchnia użytkowa magazynu powinna wynosić 1000-2000 m2, siatka słupów budynku 6,0x12,0 m. , a wysokość użytkowa strefy składowej 5,4-7,2 m. [4, str.123]
Magazyny wysokiego składowania, jeżeli takie występują w obrębie obiektu magazynowego, mogą mieć konstrukcje wsparte na słupach regałów magazynowych. Słupy są tutaj wykonane z konstrukcji stalowej, a dach i ściany są poszyte lekkimi płytami osłonowymi z izolacją (jeżeli takowa jest wymagana)..
Do podstawowych elementów budynku magazynowego zaliczamy:
- podłogi – podłoga, w magazynie z elementami ciężkimi narażona jest na obciążenia. Zachodzi tu kumulacja czynników wpływających na ich zużycie i w konsekwencji zniszczenie. Jeżeli proces magazynowy jest zmechanizowany, to następują olbrzymie zużycia podłogi. Spowodowane jest to ruchem środków transportu magazynowego oraz obciążeniami wywołanymi naciskiem składowanych jednostek ładunkowych i regałów. Właściwie dobrana podłoga powinna mieć dużą odporność na obciążenia wywołane regałami oraz wózkami. Taką twardość i wytrzymałość powierzchni otrzymuje się poprzez właściwe technologicznie wykonanie posadzki i wykończenie jej odpowiednimi masami żywicznymi. Wykorzystywane są posadzki antypoślizgowe, posadzki gładkie, posiadające w swojej strukturze trwałe elementy likwidujące śliskość.
- otwory bramowe – przeważnie są to wrota, przez które następuje przemieszczenie środków transportowych z zewnątrz do środka magazynu. Otwory bramowe są ruchomą przegrodą na drodze transportowej. Źle wykonane i obsługiwane wrota mogą powodować utraty ciepła i wilgotności. Otwory drzwiowe i bramowe winny mieć odpowiednie gabaryty, zgodne z gabarytami środków transportu łącznie z luzami manipulacyjnymi.
- rampy – stosowane do łatwiejszego i bezpieczniejszego rozładunku samochodów ciężarowych. Rampa powinna zapewniać swobodne poruszanie, mijanie i obrót wózków transportowych. Ponieważ magazyny są obsługiwane przez różne typy samochodów konieczne jest wyposażenie takiej rampy w mostki ładunkowe. Wyrównują one różnice poziomu rampy i podłogi skrzyni pojazdu.
- daszki nadrampowe – mają za zadanie chronić przed opadami atmosferycznymi front ładunkowy, tj. pracującym przy nich ludzi. Długość daszka jest różna i zależy od rodzaju rampy. Przy samochodowych wynosi około 1,5m. a przy kolejowych 2m.
2.3 Instalacje w magazynach
Do odpowiedniego funkcjonowania magazynu i prawidłowych warunków przechowywania towarów niezbędne są odpowiedniego rodzaju instalacje, mianowicie:
- Instalacje oświetleniowe
- Instalacje wodno-kanalizacyjne
- Instalacje klimatyzacyjne
- Instalacje przeciwpożarowe
Wszystkie systemy instalacyjne, które są w magazynie powinny być zakładane zgodnie z odpowiednimi normami oraz przepisami dotyczącymi warunków przestrzenno-funkcjonalnych. Powinno mieć się również na uwadze rodzaj składowanych w nim towarów oraz wyposażenie technologiczne magazynu.
2.3.1 Instalacje oświetleniowe.
Odpowiednie oświetlenie stanowisk pracy stanowi istotny wpływ na bezpieczeństwo i wydajność pracy w magazynie. Do prawidłowego oświetlenia należy światło dzienne (naturalne), jak i elektryczne (sztuczne). Oświetlenie naturalne musi być wspomagane oświetleniem sztucznym. Ze światła dziennego nie należy rezygnować całkowicie ze względu na jego pozytywny wpływ na stan psychofizyczny pracujących w nim ludzi. Trzeba jednak pamiętać, aby nie wpływało ono niekorzystnie na elementy w nim przechowywane.
Światło dzienne, które dostaje się do magazynu przez okna i świetliki, może być stosowane w strefie przyjęć i wydań. Towary w strefie wydań bywają krótko, więc promienie słoneczne nie powinny mieć wpływu na cechy jakościowe tych towarów. Natomiast w strefie składowania towary przebywają długo, więc takie promieni mogą mieć ujemny wpływ na towary. Mogą powodować wysuszanie, nagrzewanie, naświetlanie lub sprzyjać rozwojowi niekorzystnych reakcji chemicznych, bądź rozwojowi bakterii.
Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym określa norma PN-84/E-02033. Pomieszczenia przyjęć i wydań, gdzie są wykonywane czynności takie jak: pakowanie, rozpakowywanie, przyjęcia, wydania towaru, ważenie, odczytywania symboli. Lampy powinno umieszczone być u góry hali, tak aby światło z nich padające było rozproszone, nie powodujące powstawania cieni. Oświetlenie światłem sztucznym strefy składowania polega na prawidłowym oświetleniu korytarzy międzyregałowych, przy których pracują między innymi operatorzy wózków widłowych. Korytarze te winny mieć lampy umieszczone w górnej części strefy składowania powodując równomierne oświetlenie przestrzenie korytarza międzyregałowego.
2.3.2 Instalacje wodno-kanalizacyjne.
Instalacje te w magazynie muszą pełnić wymagania wynikające z zapotrzebowania na wodę i odprowadzenie ścieków dla celów:
- Sanitarnohigienicznych
- Instalacji przeciwpożarowych
- Działalności gospodarczej i pomocniczej
Wymagania w zakresie instalacji wodno-kanalizacyjnych dla pomieszczeń sanitarnohigienicznych w magazynie, do których zalicza się umywalnie, natryski, łazienki, łaźnie, szatnie, przebieralnie.
Wymagania dotyczące instalacji przeciwpożarowych w magazynie reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych, w sprawie szczegółowych zasad przeciwpożarowego zaopatrzenia na wodę.
Działalność gospodarcza jest rozumiana jako działalność związana ze zmywaniem wodą dróg wewnętrznych, placów postojowych, podlewania zieleni. Należy zatem przewidzieć dodatkowe punkty czerpania wody oraz zabezpieczyć odbiór ścieków.
2.3.3 Centrale klimatyzacyjne.
Centrale klimatyzacyjne są to urządzenia wykonujące obróbkę powietrza. Budowane są z myślą do instalowania zewnętrznego i wewnętrznego. Montuje się je do systemu sieci kanałów, którymi obrobione powietrze jest doprowadzane do góry. Wersje do instalowania wewnętrznego są przystosowane do podwieszenia mocowanego do konstrukcji dachu lub do ustawienia na podłodze. Wersje do instalacji zewnętrznej są przystosowane do mocowania na podstawie dachowej. Centrale klimatyzacyjne, wraz z siecią kanałów rozprowadzających obrobione powietrze o odpowiednich parametrach, są stosowane najczęściej w magazynach, w których składowane towary charakteryzują jednakowe lub zbliżone parametry mikroklimatu w całej przestrzeni składowej. Centrale klimatyzacyjne są sterowane automatycznie za pomocą sieci czujek zainstalowanych w określonych punktach magazynu. Przekazują one sygnały w zakresie zachowania ustalonych parametrów powietrza przestrzeni magazynowej i powodują włączenie lub wyłączenie pracy poszczególnych sekcji centrali. Niestety wadą systemu klimatyzacji jest jego cena stąd też nie jest on zbyt częstym rozwiązaniem w magazynie.
2.3.4 Instalacje przeciwpożarowe.
Instalacje takie pełnią funkcję ochronną i alarmową. Instalacje gaśnicze wodne stanowią hydrantowa, zraszczowa lub tryskaczowa. Typ zastosowanej instalacji zależy przede wszystkim od rodzaju konstrukcji budynku a także od rodzaju i ilości zgromadzonych w nim towarów. Instalacje alarmowe to zespoły czujek reagujących na różne zjawiska towarzyszące pożarom. Są one połączone z centralką pożarową, która w automatyczny sposób przekazuje sygnał o zaistniałym niebezpieczeństwie.
3. WYPOSAŻENIE HAL MAGAZYNOWYCH
Urządzenia do składowania.
zakbhpdg