Chiny
Muzyka chińska jest najstarsza ze wszystkich. Sposób śpiewania odbiegał od naturalnego sposobu wydobywania dźwięków i zbliżał się do towarzyszących mu instrumentów. Słowa miały większą wagę niż melodia. Muzykę często uprawiali cesarze. Powstała wówczas muzyka kultowa, wokalna, ludowa i kameralna. Muzyka wyrastała z filozofii. Ideał to dźwięki długo brzmiące, wprowadzające słuchacza w określony stan emocji. Muzyka pomagała osiągnąć spokój. Powstaje pierwsza Instytucja Muzyczna - Cesarskie Biuro Muzyki. Opierano się na skali pięciotonowej: c, d, e, g, a. Za Konfucjusza wprowadzono półtony. Każdy dźwięk w skali odpowiadał jednemu członkowi rodziny: c – mąż, d – syn, e – wnuk, g – żona, a - synowa.
Mezopotamia
Muzyka związana z ceremoniałem religijnym (głównie Sumerowie) i jako muzyka dworska (Akadowie, Asyryjczycy). Wierzono, ze między mikro-, a makrokosmosem istnieje harmonia. Muzyka może odbijać harmonię dzięki proporcjom matematycznym. Muzyka starożytnej Mezopotamii wywarła wielki wpływ na dzieje muzyki europejskiej, ponieważ stała się jednym z jej źródeł (obok muzyki Egiptu legła u podstaw muzyki Izraela, i antycznej Grecji).
Teoria muzyki i szkoły :W Mezopotamii powstały zręby pierwszego teoretycznego systemu, łączącego muzykę, magię, astrologię i matematykę. Przez swój uporządkowany charakter muzyka łączona była z kosmosem, czyli ładem wszechświata; np. interwały muzyczne (unison, oktawa, kwinta, kwarta), będące niczym innym jak proporcjami matematycznymi, wynikłymi z podziału struny na części, łączono z porami roku. W ten sposób muzyka obijała harmonię makrokosmosu. Te zagadnienia przejęli i rozwinęli w następnym tysiącleciu greccy pitagorejczycy. Przez swój związek z magią muzyka dostępna była wyłącznie kapłanom. W zasadzie praktyka muzyczna (śpiewy, tańce) uznawana była za działanie magiczne, a więc posiadające moc sprawczą na równi z zaklęciami. Muzycy szkoleni byli w szkołach, początkowo istniejących wyłącznie przy świątyniach, gdzie oprócz wiedzy muzycznej szkolono ich w zakresie teologii, kosmologii czy wiedzy o demonach. W Mezopotamii nie znano notacji muzycznej, stąd wszystkie utwory przekazywane były na drodze pamięciowej.
Instrumentarium i formy muzyczne: Znano liczne instrumenty, zbliżone do instrumentów starożytnego Egiptu (lira, harfa, flet, obój). Przedmioty te traktowane były jak obiekty magiczne o wielkiej mocy. W ciągu wieków ich konstrukcja ulegała zmianie; np. lira ewoluowała z postaci 3-strunowej (ok., 3000 p.n.e.) do 15-strunowej (ok. 2300 p.n.e.), podobnie jak harfa (ewolucja od 4 do 22 strun). W mezopotamskich instrumentach strunowych po raz pierwszy zastosowano progi na gryfach. Z form muzycznych znano monodię oraz responsorium. Dominowała muzyka wokalna (zaklęcia, inkantacje).
Egipt
U Egipcjan muzyka była związana z religią, a także ze spędzaniem wolnego czasu. Rozwijali oprócz muzyki wokalnej także instrumentalną. Wykorzystywano instrumenty: dęte blaszane: trąba, dęte drewniane: flet, strunowe szarpane: harfa, lutnia, lira, perkusyjne: grzechotka, bęben, tamburyn
Za pomocą ruchów dłoni informowano śpiewaków o kierunku zmiany melodii (tzw. cheironomia,rozwijana też w muzyce europejskiego średniowiecza). Kapłanki mogły wykonywać muzykę. Od I tys. p.n.e istniało szkolnictwo muzyczne.
Grecja
Muzyka nie była związana tylko z obrzędami religijnymi, ale też z poezją i dramatem. Stanowiła część filozofii. Dominowała muzyka wokalna. Wykorzystywano instrumenty: strunowe szarpane: kitara, lira, harfa, magedis (20-strunowa harfa) , monochord, psałterium (pierwowzór cymbałów), dęte blaszane: trąba, róg, buccina (wprowadzała popłoch wśród zwierząt przeciwnika), dęte drewniane: aulos, fletnia Pana, flet, perkusyjne o nieokreślonej wysokości dźwięku
Grecki inżynier Ktesibios skonstruował w III w. p.n.e., w Aleksandrii organy wodno-hydrauliczne (przez wlewanie wody do naczynia uzyskiwano powietrze kierowane do piszczałek).
Skale: Grecy stworzyli szereg skal, a fundamentem ich system był tetrachord, dokładniej cztery kolejne dźwięki w obrębie kwarty. Gamy: dorycka, frygijska, lidyjska, miksolidyjska.
Tetrachordy zestawiano obok siebie albo łączono wspólnym dźwiękiem. Istniały skale diatoniczne, chromatyczne, enharmoniczne. Heterofonia - śpiewano melodię, której towarzyszył akompaniament wykonujący warianty tej melodii.
Obliczenia matematyczne dotyczące proporcji muzycznych dokonywano na monochordzie jednostrunowym - który służył tylko do tego celu, a nie do wykonywania muzyki. Badaniami zajmowali się Pitagoras, który ustalił system kwintowy oraz Deidymos - system tercjowy.
Rytm:Stosowano rytmikę poetycką. Używano poetyckich stóp metrycznych, czyli głosek długo- i krótkobrzmiących: trochej, jamb, amfibrach, daktyl, spondej. Długość sylab była zależna od tempa. Notacja: Stosowano notację literową, używając alfabetu greckiego.
Teoria muzyki: Muzykę traktowano jako element kosmosu. Potwierdzały to badania Pitagorasa, który stworzył kwintowy system dźwiękowy i uważał, ze proporcje dźwiękowe są odzwierciedleniem proporcji kosmicznych. Stad pochodzi pogląd o doskonałości harmonii muzycznej.
Damon z Aten (V w. p.n.e.) - stworzył podstawy teorii etosu, czyli każda skala i utwór oparty na tej skali ma różny wpływ na psychikę człowieka. Dopatrywano się moralnego i leczniczego działania muzyki, dlatego rozwinęły się takie dziedziny jak: muzykoterapia, muzykologia, teoria muzyki, pedagogika muzyczna, instrumentologia, akustyka. Ruch amatorski: Wędrowni instrumentaliści i śpiewacy, do których zalicza się rapsodów, wagantów i eodów.
Dramat starogrecki: We wcześniejszych okresach, przed powstaniem dramatu, istniała liryka z udziałem aulosu, kitary wykonywana przez eodów i rapsodów. Rozwój dramatu starogreckiego przyczynił się do powstania opery u progu baroku. Były trzy rodzaje dramatu: tragedia, komedia i dramat satyrowy. Ostatnia forma ożyła dopiero w XVIII w. w Londynie jako tzw. opera żebracza. W okresie hellenistycznym]] nastąpił rozpad dramatu na grupy śpiewaków, tancerzy i aktorów.
Najwybitniejsi twórcy muzyki starożytnej: Safona, Ajschylos - przewaga chórów, Sofokles - zrównoważenie chórów i solistów, Eurypides - przewaga solistów.
Zabytki muzyki starożytnej: dwa Hymny delfickie ku czci Apollina, Hymn chrześcijański z Oxyrynchos, Hymn do Muzy, Hymn do Słońca, Hymn do nemezis, Utwór taneczny Seikilosa zapisany w formie epitafium, Epitafium Seikilosa
Rzym
Podobnie jak w Grecji muzyka towarzyszy poezji i formom dramatycznym: mimy, atellany. Tragedia nie zyskuje popularności. Za to dużym powodzeniem cieszy się komedia, będąca zlepkiem dialogów i popularnych piosenek. Muzykę uprawiali cesarzowie. Duże znaczenie miała muzyka wojenna. Rozwinęło się muzykowanie uliczne. Używano instrumentów:dętych blaszanych: buccina, organów wodno-hydraulicznych
Geneza organów sięga pięć tysięcy lat wstecz. Wtedy to powstał chiński instrument zwany czeng złożony z bambusowych piszczałek ustawionych na wiatrowni. Instrument ten nie posiadał klawiatury, a grający regulował dopływ powietrza do piszczałek, zatykając odpowiednie otwory w wiatrowni palcami. W III wieku p.n.e. w Grecji powstały organy wodne - posiadające wszystkie części właściwe współczesnym instrumentom. Cechą charakterystyczną organów wodnych było umieszczenie zbiornika wodnego z zanurzonym dzwonem - jego celem było magazynowanie sprężonego powietrza. Kościół zachodni wprowadził organy do świątyń w VII wieku naszej ery. Początkowo spotkało się to z dużym oporem, jednak z upływem czasu zainteresowanie tym instrumentem wzrastało. Na przełomie X i XI wieku pojawiły się traktaty o budowie organów (np.anonimowy "De mensura fistularum"). W X wieku arcybiskup Canterbury wybudował organy w opactwie Abbington - był to instrument uważany za najdoskonalszy w owych czasach. W opactwie Winchester zbudowane zostały duże organy pneumatyczne, posiadające 26 miechów i około 400 piszczałek.
...zdecydowanie lepszy status społeczny posiadały Rzymianki. Gdy w rzymskiej rodzinie przychodziła na świat dziewczynka, dekorowano główne wejście do domu kolorowymi wstążkami, składano ofiary i nadawano noworodkowi imię rodowe ojca w żeńskiej formie (np. Aureliusz – Aurelia). W miarę dorastania kobieta zdobywała staranne wykształcenie (literackie, muzyczne, tkackie i podstawowe umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego). Zamożne dziewczęta uczyły się w domu pod okiem przydzielonego nauczyciela, uboższe chodziły do szkoły publicznej. Podobnie jak w Grecji, wraz z chwilą zamążpójścia przechodziły spod władzy ojca pod władzę męża. By dziewczyna mogła wstąpić w stan małżeński, musiała mieć ukończone 12 lat – chłopiec natomiast 14. Również i w Rzymie małżeństwo poprzedzały zaręczyny (sponsalia). Różnica polegała jednakże na tym, iż w Rzymie narzeczeni sami składali głośno sobie przysięgę, inaczej niż w Grecji, gdzie ojciec w imieniu dziewczyny wyrażał zgodę na zawarcie małżeństwaZ biegiem czasu jednak niemal całkowicie kobiety uniezależniły się od małżonków, mogły nawet bez większych problemów i ograniczeń wystąpić o rozwód. Matrona – bo tak nazywano żonę i matkę, będącą panią i nadzorczynią domu w Rzymie – cieszyła się ogromnym wręcz poważaniem, co więcej - obchodzono jej święto, tzw. matronalia. Tutejsze kobiety nie miały, tak jak Greczynki, wyłącznych dla siebie pokoi – spędzały czas we wspólnych pomieszczeniach. Ponadto brały udział w życiu towarzyskim, uczestniczyły w przyjęciach. Kobiety nie mogły sprawować, podobnie jak w Grecji, jakichkolwiek urzędów (nulla comitiorum communio), co argumentowano ich słabością, wstydliwością i nieznajomością praw. Nie przeszkadzało im to jednak wpływać na decyzje państwowe za pośrednictwem swych mężów. W Rzymie i innych miastach italskich istniały nawet związki zrzeszające kobiety. Np. w Tuskulum istniały dwa duże „kluby” dziewcząt i kobiet, tj. sodales Tusculanae. W Rzymie funkcjonowało ponadto tzw. Conventus matronarum (stowarzyszenie kobiet zamężnych). Jego członkinie odbywały zebrania, których tematem były niejednokrotnie sprawy dotyczące sytuacji państwa. Rzymianki potrafiły bronić swych uprawnień i przywilejów. Warto przytoczyć tutaj zabawną historyjkę z „Nocy Attyckich” (I 23) Galliusza. Rzymianie uwzględnili w swym programie wychowawczym przystosowanie młodzieży do udziału w życiu politycznym poprzez bierny w nim udział. Polegało to na tym, że dopuszczano synów senatorów do przysłuchiwania się obradom senatu. Obowiązywało ich przy tym zachowanie tajemnicy, co wyrabiało jednocześnie charakter młodych mężczyzn. Pewnego dnia młodzieniec o imieniu Papiriusz, nie mogąc uwolnić się od dociekliwych pytań swej matki, o czym dyskutowano w senacie, opowiedział zmyśloną historię, że rozpatrywano zagadnienie: czy wprowadzić ustawę pozwalającą mężczyznom posiadać dwie żony, czy też może na odwrót? Okazało się, że to dowcipne kłamstewko pociągnęło za sobą równie dowcipne, co niespodziewane konsekwencje. Oto przed senatem zebrał się bowiem tłum kobiet, które domagały się, by wprowadzono ustawę zezwalającą kobietom posiadanie dwóch mężów! Gdy pomyłka została wyjaśniona, przerażeni rozmiarami „inwazji” kobiet senatorowie ustanowili natychmiast zakaz wprowadzania młodzieży na posiedzenia senatu
ewaaveris