Opukiwanie.doc

(159 KB) Pobierz

Opukiwanie ("perkusja") – jeden ze sposobów lekarskiego badania fizykalnego (przedmiotowego)

Opukiwanie ("perkusja") – jeden ze sposobów lekarskiego badania fizykalnego (przedmiotowego). Polega na przyłożeniu lewej ręki z rozpostartymi palcami w opukiwanym miejscu i stukaniu zgiętym palcem trzecim ręki prawej w trzeci palec lewej ręki.

Oceniany jest odgłos opukowy. Może on być:

· stłumiony (jak np. na udzie),

· jawny (jak w normalnych warunkach nad płucami)

· bębenkowy (jak na brzuchu).

Opukiwaniem można ocenić między innymi:

· wielkość serca, wątroby, płuc (wielkość i ruchomość)

· obecność płynu lub powietrza w jamie opłucnej,

· bezpowietrzność miąższu płucnego (guz, zapalenie),

· wypełnienie pęcherza moczowego.

Palpacja (łac. palpatio), inaczej obmacywanie, badanie dotykiem - metoda diagnostyki medycznej, która polega na takim macaniu palcami, aby wyczuć rozmiar, kształt, twardość lub położenie określonej struktury anatomicznej. Palpacja jest używana przez lekarzy, a także kręgarzy w badaniu narządów: głównie klatki piersiowej i brzucha, a także do pomiaru pulsu.

Osłuchiwanie (łac. auscultatio) – metoda badania lekarskiego, polegająca na ocenie dźwięków (szumów, szmerów, tonów) pochodzących z narządów wewnętrznych, głównie serca, płuc (wraz z dolnymi drogami oddechowymi), jamy brzusznej (perystaltyka przewodu pokarmowego), tętnic a także tętna płodu (możliwe od 4. miesiąca ciąży). Osłuchiwania dokonuje się za pomocą słuchawki lekarskiej (stetoskopu, fonendoskopu).

HISTAMINA

Efektem pobudzenia receptorów H1 jest:

· zwiększenie przepuszczalność naczyń żylnych zawłośniczkowych, w wyniku czego dochodzi do powstania obrzęków, bladych bąbli, krostek i innych zmian skórnych;

· rozszerzenie naczyń krwionośnych, w wyniku czego pojawia się zaczerwienienie, może też wystąpić spadek ciśnienia krwi;

· skurcz mięśni gładkich oskrzeli charakterystyczny w astmie;

· skurcz macicy grożący poronieniem u ciążarnych;

· skurcz mięśni przewodu pokarmowego.

Histamina wydzielona w dużych ilościach do tkanki podskórnej drażni zakończenia nerwowe, powodując świąd i ból.

Efektem pobudzenia receptorów H2 jest:

· przyspieszenie tętna, zwiększenie wydajności serca,

· stymulowanie wydzielanie soków trawiennych w żołądku.

Receptory H3 znajdują się w OUN, w podwzgórzu. Histamina odgrywa tam rolę neuroprzekaźnika

SERCE

2/3 serca leży na lewo od płaszczyzny pośrodkowej ciała, a tylko 1/3 na prawo od tej płaszczyzny. Oś serca (linia łącząca środek podstawy serca ze środkiem jego koniuszka) tworzy z osią podłużną kąt 45°.W stosunku do kręgosłupa leży na wysokości Th4 - Th8

ŻOŁĄDEK

U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej na wysokości od 11. kręgu piersiowego (Th11), gdzie położony jest wpust żołądka do 3. bądź 4. kręgu lędźwiowego (L3-L4).

WĄTROBA

U ludzi znajduje się pod przeponą (łac. diaphragma). Jej większa część jest w prawym podżebrzu. Zajmuje również górne części nadbrzusza i lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej. U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej. Od góry i z przodu graniczy z przeponą, z dołu i z tyłu z jelitami i żołądkiem.

TRZUSTKA

Gruczoł położony w górnej części jamy brzusznej składający się z części wewnątrzwydzielniczej (hormonalnej, odpowiedzialnej za wytwarzanie m.in. insuliny i glukagonu) i zewnątrzwydzielniczej (trawiennej, produkującej sok trzustkowy). Jej przeciętna masa wynosi 70-100 g. Mierzy ok. 12 - 30 cm.

Składa się z głowy, objętej pętlą dwunastnicy, trzonu i ogona odchodzącego w sąsiedztwo śledziony i lewej nerki. Drogi wyprowadzające sok trzustkowy, będący produktem zewnątrzwydzielniczej części trzustki, uchodzą jako przewód trzustkowy główny (przewód Wirsunga) na brodawce dwunastniczej większej (brodawka Vatera), najczęściej łącząc się tam z drogami żółciowymi (przewód żółciowy wspólny). Możliwe jest istnienie przewodu trzustkowego dodatkowego (przewód Santoriniego), który albo uchodzi do dwunastnicy na brodawce dwunastniczej mniejszej lub łączy się z przewodem Wirsunga.

ŚLEDZIONA

Znajduje się w jamie brzusznej, wewnątrzotrzewnowo, w lewym podżebrzu pomiędzy IX a XI żebrem. Jej długa oś u człowieka w pozycji leżącej biegnie wzdłuż dziesiątego żebra. W pozycji stojącej przód narządu zwrócony w stronę mostka nieco się obniża, ale u zdrowego dorosłego śledziona nigdy nie jest wyczuwalna pod łukiem żebrowym. Wielkość i kształt śledziony w dużej mierze zależą od stopnia wypełnienia jej krwią. Średnio waży około 150 g i mieści około 50 ml krwi, chociaż może jej zmagazynować kilkakrotnie więcej.
Śledziona ma powierzchnię przeponową (facies diaphragmatica lienis), wypukłą, przylegającą do przepony i trzewną (facies visceralis lienis), składającą się z powierzchni żołądkowej (facies gastrica lienis), nerkowej (facies renalis lienis) i okrężniczej (facies colica lienis). Na powierzchni trzewnej śledziony znajduje się zagłębienie, w którym rozgałęziają się naczynia śledzionowe, tzw. wnęka śledziony (hilus lienis).

Niedodma (łac. atelectasis) - bezpowietrzność miąższu płucnego spowodowana zamknięciem oskrzela doprowadzającego powietrze do określonego obszaru miąższu płucnego lub uciskiem (niedodma z ucisku) będącym skutkiem obecności płynu w jamie opłucnowej lub innej zmiany uciskającej na miąższ płucny. Wyróżniamy 4 typy niedodmy: I- resorbcyjna, II- kompresyjna, III- retrakcyjna, IV- uogólniona(rozsiana).

Choroba wysokościowa (choroba d'Acosty, ang. acute mountain sickness, ASM) nie jest jedną konkretną dolegliwością a zespołem chorobowym spowodowanym brakiem adaptacji do warunków panujących na dużych wysokościach. Z reguły pojawia się na wysokościach powyżej 2500 m n.p.m., gdzie dostępność tlenu w powietrzu, ze względu na rozrzedzenie atmosfery, zaczyna być za mała na potrzeby organizmu człowieka. Charakteryzuje ją początkowy wzrost tętna i ciśnienia krwi, co jest reakcją samoobronną organizmu. Następnie przychodzi osłabienie serca i spadek ciśnienia krwi, co prowadzi do omdlenia. Ponadto następuje utrata szeregu podstawowych funkcji organizmu, m.in. zanika zdolność do rozmnażania (powyżej około 4500 m n.p.m.), utrata wagi, nie dająca się skompensować prawidłowym odżywianiem, nawet do 1 kilograma tygodniowo. Zwiększa się ilość erytrocytów we krwi co powoduje jej zagęszczenie, a stosowanie dużych dawek aspiryny w celu jej rozrzedzenia może spowodować owrzodzenie układu pokarmowego.

Klasycznymi objawami ostrego stanu są:

· obrzęk płuc

· obrzęk mózgu.

W przypadku braku interwencji lekarskiej, a zwłaszcza nie przetransportowania chorego w niżej położone rejony, może wystąpić jego zgon.

W celu uniknięcia choroby wysokościowej należy:

· prawidłowo zaplanować okres aklimatyzacji i odpowiednio ją stopniować,

· zapobiegać odwodnieniu organizmu,

· obserwować reakcje organizmu na wzrost wysokości,

· nie lekceważyć pierwszych symptomów.

Należy też pamiętać, że w wielu przypadkach przekroczenie bariery 6000 m n.p.m. nie jest wskazane ze względów osobniczych, a zdolność rozpoznania sytuacji i czynów bywa ograniczona ze względu na halucynacje.

Dyspepsja (łac. dyspepsia, gr.dys = zły, peptein = trawienie) – termin medyczny określający występowanie w nadbrzuszu przewlekłego lub nawracającego bólu, który trwa przynajmniej przez 4 tygodnie (ta definicja została przyjęta w 1999 r. w Rzymie i nosi nazwę kryteriów rzymskich II). Poprzednia definicja, według tak zwanych kryteriów rzymskich I, mówiła o występowaniu bólu w nadbrzuszu w linii pośrodkowej ciała, którym towarzyszy uczucie pełności w nadbrzuszu, wczesne wrażenie sytości, wzdęcia, nudności. Ta definicja jednak nie brała pod uwagę długości trwania objawów. Powyższe sformułowania odnoszą się do pojęcia dyspepsji w sposób encyklopedyczny, jednakże ten termin (w tym przez lekarzy) jest często używany w stosunku do określania wielu różnych objawów, tak zwanych objawów dyspeptycznych, których cechą wspólną jest jedynie ich związek z nadbrzuszem.